Thông tin về các loại bệnh lao và nguyên tắc điều trị bệnh

Mặc dù lao phổi là dạng bệnh phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ cao trong các loại bệnh lao, nhưng chúng ta không thể chủ quan trước sự nguy hiểm của các thể lao ngoài phổi khác. Việc phân loại bệnh lao thành hai nhóm chính là lao phổi và lao ngoài phổi đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Mời bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây để biết thêm thông tin về các loại bệnh lao.

Bệnh lao là gì?

Lao là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) gây ra, là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu. Bệnh có thể tấn công bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là phổi (lao phổi) và chiếm tới 80 - 85% ca mắc, là nguyên nhân chính lây lan bệnh trong cộng đồng.

Vi khuẩn lao được mang trong các hạt không khí có đường kính 1 - 5 micron. Các giọt hạt nhân truyền nhiễm này có thể lơ lửng trong không khí trong nhiều giờ. Vi khuẩn lao lây truyền qua không khí, không phải qua tiếp xúc bề mặt. Bên cạnh đó, vi khuẩn lao có khả năng lây lan ở những khu vực trong nhà hoặc những nơi có lưu thông không khí kém hơn là những khu vực ngoài trời.

Bệnh lao không chừa một ai, từ trẻ em đến người lớn, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu kém. Do đó, việc nâng cao nhận thức về nguy cơ lây nhiễm, phòng ngừa và điều trị hiệu quả là vô cùng quan trọng để đẩy lùi căn bệnh nguy hiểm này.

Thông tin về các loại bệnh lao

Việc phân loại bệnh lao phổi hay bệnh lao ngoài phổi đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị một cách hiệu quả. Dưới đây là những thông tin về các loại bệnh lao.

Bệnh lao phổ biến: Lao phổi

Lao phổi, hay còn gọi là ho lao, là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do trực khuẩn lao gây ra, cướp đi sinh mạng hàng triệu người mỗi năm. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi, khạc nhổ, tạo ra các hạt nước bọt li ti chứa vi khuẩn lao lơ lửng trong không khí. Khi người lành hít phải những hạt này, vi khuẩn sẽ di chuyển xuống phế nang và bắt đầu gây bệnh.

Không dừng lại ở đó, vi khuẩn lao còn có khả năng di chuyển từ phổi đến các cơ quan khác trong cơ thể qua đường máu và bạch huyết, tạo nên những tổn thương nghiêm trọng tại nhiều bộ phận. Vì vậy, lao phổi không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe hệ hô hấp mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây lan rộng rãi và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Bệnh lao ngoài phổi

Vi khuẩn lao thường tấn công phổi nhưng có thể tấn công bất kỳ bộ phận nào của cơ thể như thận, cột sống và não. Bệnh lao cũng có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể cùng một lúc. Mặc dù tỷ lệ thấp hơn so với lao phổi, các bệnh lao ngoài phổi vẫn là mối đe dọa tiềm ẩn cần được chú trọng để phát hiện và điều trị kịp thời, tránh bỏ sót. Dưới đây là một số bệnh lao ngoài phổi thường gặp:

• Lao hạch: Thường xuất hiện ở cổ với các biểu hiện như hạch sưng to, cứng, di chuyển được, không đau nhưng sau đó dính vào nhau và kém di động. Hạch có thể mềm ra và chảy mủ. Bệnh lao hạch có thể chữa khỏi nhưng có thể để lại sẹo xấu.
• Tràn dịch màng phổi do lao: Triệu chứng điển hình là đau ngực, khó thở tăng dần. Khám phổi thấy hội chứng 3 giảm. Siêu âm màng phổi phát hiện dịch.
• Bệnh lao gây tràn dịch màng tim: Tùy thuộc vào lượng dịch và tốc độ hình thành lao có thể gây ra các triệu chứng khác nhau. Bệnh nhân có thể bị đau ngực, khó thở, nổi tĩnh mạch cổ, phù chi dưới, nhịp tim nhanh, huyết áp kẹt, mạch đảo ngược (trong trường hợp ép tim cấp tính). Nghe thấy tiếng cọ màng tim giai đoạn sớm hoặc tiếng tim mờ khi tràn dịch nhiều. Chụp X-quang ngực thấy hình bóng tim to, hình giọt nước, hình đôi bờ. Siêu âm có thể phát hiện dịch màng ngoài tim.
• Lao gây tràn dịch màng bụng: Sờ ổ bụng thấy u cục, đám cứng. Hạch dính vào ruột gây tình trạng tắc ruột hoặc bán tắc ruột. Siêu âm ổ bụng có thể thấy được hình ảnh như hạch mạc treo to, dịch khu trú giữa các đám dính hoặc hạch sau màng bụng. Nội soi ổ bụng cho thấy các hạt lao.
• Lao màng não - não: Triệu chứng khởi phát thường là đau đầu tăng dần và rối loạn tri giác. Khám thấy cổ cứng và Kernig dương tính. Có thể gây tổn thương dây thần kinh sọ não, thần kinh khu trú, rối loạn cơ tròn. Tổn thương tủy sống dẫn đến liệt 2 chi dưới.
• Lao xương khớp: Thường gặp ở xương cột sống với các triệu chứng như đau lưng, hạn chế vận động, đau đốt sống bị tổn thương giai đoạn sớm. Giai đoạn muộn của bệnh có thể gây biến dạng gù xương cột sống hay liệt do tủy sống bị chèn ép.
• Lao tiết niệu - sinh dục: Triệu chứng lâm sàng thường gặp là rối loạn bài tiết như tiểu buốt, tiểu rắt kéo dài từng đợt, thuyên giảm sau điều trị kháng sinh nhưng tái phát, có thể tiểu ra máu không cục, nước tiểu đục, đau âm ỉ vùng thắt lưng. Ở nam giới, lao sinh dục có thể gây sưng đau tinh hoàn và mào tinh hoàn, tuy nhiên ít gặp viêm cấp tính hay tràn dịch màng tinh hoàn. Ở nữ giới, lao sinh dục có thể gây tiết dịch âm đạo bệnh lý hay khí hư, rối loạn kinh nguyệt, về lâu dài dẫn đến mất kinh nguyệt và vô sinh.

Nguyên tắc điều trị bệnh lao

Chúng ta đã tìm hiểu về các loại bệnh lao. Để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu và ngăn chặn sự lây lan của bệnh lao, tuân thủ các nguyên tắc sau đây là vô cùng quan trọng:

Phối hợp các loại thuốc

Bệnh lao nhạy cảm với thuốc: Sử dụng ít nhất 3 loại thuốc kháng lao trong giai đoạn tấn công và 2 loại trong giai đoạn duy trì.

Bệnh lao đa kháng: Phối hợp ít nhất 5 loại thuốc có hiệu lực.

Dùng thuốc đúng liều

Việc sử dụng liều lượng thuốc không phù hợp có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc hoặc tác dụng phụ nguy hiểm. Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời điểm uống thuốc.

Dùng thuốc đều đặn

Uống thuốc đều đặn mỗi ngày là chìa khóa để tiêu diệt vi khuẩn lao hiệu quả. Nên uống thuốc vào một khoảng thời gian nhất định trong ngày và cách xa bữa ăn. Ghi chép nhật ký uống thuốc để theo dõi và nhắc nhở bản thân.

Dùng thuốc đủ thời gian

Quá trình điều trị bệnh lao thường kéo dài từ 6 tháng đến 2 năm, tùy thuộc vào loại bệnh và mức độ nghiêm trọng. Hoàn thành đầy đủ phác đồ điều trị theo chỉ định của bác sĩ, kể cả khi đã hết triệu chứng. Việc bỏ dở điều trị giữa chừng có thể khiến trực khuẩn lao phát triển mạnh hơn và trở nên kháng thuốc.

Bệnh lao có tự khỏi không?

Nhiều người lầm tưởng rằng bệnh lao có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Quan niệm sai lầm này dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, khiến tình trạng bệnh ngày càng trầm trọng. Khi vi khuẩn lao tấn công cơ thể người khỏe mạnh, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt để chống lại sự xâm nhập này. Trong một số trường hợp, hệ miễn dịch khỏe mạnh có thể tiêu diệt vi khuẩn lao tại chỗ, ngăn chặn sự phát triển của bệnh. Tuy nhiên, ở những trường hợp khác, hệ miễn dịch chỉ có thể kìm hãm vi khuẩn, khiến chúng rơi vào trạng thái "ngủ đông". Tình trạng này được gọi là bệnh lao tiềm ẩn. Những người bị nhiễm lao tiềm ẩn có thể được điều trị để ngăn ngừa sự phát triển của bệnh lao. Nếu không được điều trị, khoảng 5% số người nhiễm vi khuẩn lao tiềm ẩn sẽ phát triển bệnh lao trong hai năm đầu sau khi nhiễm bệnh và 5% khác sẽ phát triển bệnh lao vào thời điểm nào đó sau này.

Bệnh lao tiềm ẩn không có triệu chứng rõ ràng, không lây nhiễm nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát thành bệnh lao hoạt động nếu gặp các yếu tố thuận lợi như suy giảm hệ miễn dịch (tiểu đường, ung thư hoặc HIV), mắc các bệnh lý mãn tính, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch,... hoặc trong vòng hai năm đầu tiên sau khi nhiễm trùng lao tiềm ẩn. Việc điều trị bệnh lao cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc do bác sĩ đề ra, kết hợp theo dõi sát sao trong suốt quá trình điều trị. Bỏ qua hoặc không tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng:

• Tạo điều kiện cho vi khuẩn lao phát triển thành dạng kháng thuốc: Việc sử dụng thuốc không đúng liều lượng, thời gian hoặc tự ý ngưng điều trị sẽ khiến vi khuẩn lao có cơ hội thích nghi và trở nên kháng với các loại thuốc thông thường, làm cho việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém hơn.
• Làm bệnh nặng thêm, khó chữa: Lao kháng thuốc thường có diễn biến phức tạp, tỷ lệ tử vong cao và dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, tràn dịch màng phổi, lao hạch,...
• Nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng: Người mắc lao kháng thuốc có khả năng lây lan vi khuẩn sang người khác cao hơn, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ em, người già, người mắc bệnh nền.

Vì vậy, hãy nâng cao ý thức về bệnh lao, tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị và theo dõi sức khỏe định kỳ để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Hy vọng những thông tin về các loại bệnh lao trong bài viết hữu ích với bạn đọc. Hẹn gặp bạn trong các bài viết sức khỏe khác của Nhà thuốc Long Châu.

Bệnh lao đặc biệt là lao phổi, luôn là mối nguy hiểm đối với sức khỏe cộng đồng với khả năng lây lan nhanh chóng qua các giọt bắn từ đường hô hấp. Việc mắc bệnh lao có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể, thậm chí gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vì vậy, việc chủ động tiêm vắc xin phòng lao là một trong những cách hiệu quả để ngăn ngừa bệnh và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Vắc xin BCG giúp tạo miễn dịch mạnh mẽ, đặc biệt bảo vệ trẻ nhỏ khỏi nguy cơ mắc bệnh lao nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cam kết cung cấp dịch vụ tiêm chủng chất lượng cao với vắc xin BCG nhập khẩu chính hãng, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mọi khách hàng. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình bảo vệ sức khỏe.

Xem thêm: Bệnh lao hô hấp có nguy hiểm không? Phương pháp điều trị như thế nào?