Tia UV và ánh sáng xanh có giống nhau không?

Trong thế giới hiện đại với sự tiếp xúc ngày càng tăng của chúng ta với công nghệ và ánh sáng từ các thiết bị điện tử, việc hiểu về các loại ánh sáng, tác động của chúng đối với sức khỏe là vô cùng quan trọng. Trong số những loại ánh sáng phổ biến, tia UV và ánh sáng xanh thường được nhắc đến nhiều nhất. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về việc liệu tia UV và ánh sáng xanh có giống nhau không và cách giữ gìn sức khỏe trước chúng.

Tia UV là gì?

Tia UV hay còn gọi là tia cực tím, viết tắt của Ultraviolet, một loại sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy nhưng dài hơn tia X. Phổ tia cực tím có thể được phân loại thành ba loại chính:

• Tia UVC (bước sóng từ 100nm - 279nm): Đây là loại tia có năng lượng cao nhất và tiềm ẩn nguy cơ gây hại lớn cho sức khỏe con người. Tia UVC có thể gây ra các vấn đề như ung thư da, đục thủy tinh thể, suy giảm hệ miễn dịch và thậm chí gây tử vong. May mắn là lớp ozon trong khí quyển đã hấp thụ phần lớn tia UVC, chỉ một ít tia UVC có thể chiếu xuống mặt đất.
• Tia UVB (bước sóng từ 280nm - 314nm): Tia UVB gây ra bỏng nắng, gây lão hóa da và tăng nguy cơ mắc ung thư da. Khoảng 95% tia UVB được tầng ozone trong bầu khí quyển trái đất hấp thụ.
• Tia UVA (bước sóng từ 315nm - 399nm): Tia UVA có khả năng xuyên qua mây và kính, có thể chiếu xuống mặt đất vào ban ngày, kể cả khi trời nhiều mây. Đây là loại tia UV phổ biến nhất, chiếm khoảng 95% lượng tia UV chiếu xuống mặt đất. Tia UVA gây ra lão hóa da, tăng nguy cơ mắc ung thư da và có thể gây tổn thương cho mắt.

Mặc dù có thể gây tác động tiêu cực đến mắt và da, nhưng bức xạ tia cực tím UVB rất cần thiết cho cơ thể vì nó kích thích sản xuất vitamin D. Vitamin D có chức năng quan trọng trong việc tăng cường hấp thu canxi và phốt pho từ thực phẩm và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xương, chức năng miễn dịch, hình thành tế bào máu. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị nên tắm nắng từ 5 đến 15 phút, 2 đến 3 lần một tuần. Thời điểm phù hợp nhất để tắm nắng là trước 9h sáng và sau 4h chiều, khi ánh nắng không quá gay gắt.

Ánh sáng xanh là gì?

Ánh sáng xanh là một phần của dải ánh sáng khả kiến, với bước sóng từ 380nm đến 500nm, có thể nhìn thấy được bởi mắt người. Ánh sáng xanh có năng lượng cao hơn so với ánh sáng đỏ và vàng, nhưng thấp hơn so với ánh sáng tím. Đây là loại ánh sáng có thể gây tổn thương cho mắt nếu tiếp xúc quá nhiều.

Ánh sáng mặt trời là nguồn ánh sáng xanh lớn nhất. Các nguồn ánh sáng xanh nhân tạo bao gồm đèn huỳnh quang, đèn LED, màn hình máy tính, điện thoại thông minh, màn hình máy tính bảng. Mặc dù có thể gây tác động tiêu cực đến mắt và da, ánh sáng xanh cũng có một số tác dụng tích cực:

• Điều chỉnh nhịp sinh học: Giúp cơ thể điều chỉnh chu kỳ sinh học, giúp tăng sự tỉnh táo vào ban ngày và giảm buồn ngủ vào ban đêm.
• Tăng cường nhận thức: Có thể cải thiện khả năng tập trung, ghi nhớ và học tập.

Tóm lại, ánh sáng xanh có cả tác dụng tích cực và tiêu cực đối với sức khỏe. Việc sử dụng ánh sáng xanh một cách hợp lý là cần thiết để bảo vệ sức khỏe của chúng ta.

Tia UV và ánh sáng xanh có giống nhau không?

Tia UV và ánh sáng xanh có giống nhau không? Tia UV và ánh sáng xanh đều thuộc loại ánh sáng có bước sóng ngắn hơn so với ánh sáng mà mắt người có thể nhìn thấy. Tuy có điểm tương đồng, nhưng cũng có những khác biệt.

Điểm giống nhau

• Cả hai đều là dạng bức xạ điện từ.
• Cả hai có khả năng gây hại cho sức khỏe con người.
• Cả hai đều có nguồn phát ra từ mặt trời, đèn huỳnh quang, đèn LED.

Điểm khác nhau

Tia UV và ánh sáng xanh là hai loại ánh sáng khác nhau về bản chất và sự ảnh hưởng đến sức khỏe của con người:

• Tia UV là một loại sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn từ 100nm - 399nm, trong khi ánh sáng xanh là một phần của dải ánh sáng khả kiến, có bước sóng từ 380nm đến 500nm.
• Tia UV và ánh sáng xanh đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nếu tiếp xúc quá nhiều, nhưng chúng có tác động khác nhau. Tia UV có thể gây tổn thương cho da và mắt nếu tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Ánh sáng xanh ảnh hưởng đến giấc ngủ và gây mỏi mắt, khô mắt, đục thủy tinh thể,...
• Ánh sáng xanh còn có nguồn phát từ màn hình điện tử như màn hình vi tính, màn hình điện thoại, tivi,...

Tác động tiêu cực của tia UV và ánh sáng xanh

Tia UV

• Lão hóa da: Tia UV có thể phá hủy collagen và elastin, hai loại protein quan trọng giúp da săn chắc và đàn hồi. Điều này gây ra lão hóa da sớm, thể hiện qua các dấu hiệu như nếp nhăn, đốm nâu và sự chảy xệ của da.
• Cháy nắng: Tiếp xúc với tia UV quá mức có khả năng gây ra tình trạng cháy nắng, làm da trở nên sưng đỏ, đau và ngứa. Cháy nắng có thể dẫn đến nguy cơ cao mắc các bệnh lý ung thư da.
• Ung thư da: Tia UV là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư da, bao gồm các loại như ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư tế bào hắc tố.

Ánh sáng xanh

Tiếp xúc với ánh sáng xanh có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn sau:

• Rối loạn giấc ngủ: Ánh sáng xanh có thể làm chậm hoặc ngừng sản xuất melatonin, một hormone quan trọng điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ. Điều này có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ, tăng cảm giác mệt mỏi và khó tập trung.
• Rối loạn nhịp sinh học: Tiếp xúc với ánh sáng xanh có thể làm gián đoạn nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể, gây ra các vấn đề như béo phì, đái tháo đường loại 2 và bệnh tim.
• Bệnh thoái hóa điểm vàng: Ánh sáng xanh có thể tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng, một bệnh lý mãn tính ảnh hưởng đến thị lực.

Ngoài ra, tiếp xúc với ánh sáng xanh còn có thể gây ra các vấn đề khác liên quan đến mắt như mỏi mắt, đau mắt, khô mắt, giảm tầm nhìn và bệnh đục thủy tinh thể.

Làm cách nào để giảm tác động tiêu cực của tia UV và ánh sáng xanh?

Tia UV

• Ở trong bóng mát, đặc biệt là vào buổi trưa;
• Mặc quần áo che phủ toàn thân;
• Đội mũ rộng vành để che mặt, đầu, tai và cổ;
• Đeo kính râm để chặn cả tia UVA và UVB;
• Sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng (SPF) 15 trở lên để bảo vệ da trước tia UVA và UVB.

Ánh sáng xanh

• Sử dụng bộ lọc ánh sáng xanh cho điện thoại thông minh, máy tính bảng và màn hình máy tính của bạn. Các bộ lọc ngăn phần lớn ánh sáng xanh chiếu vào mắt mà không ảnh hưởng đến khả năng hiển thị của màn hình.
• Thực hiện theo quy tắc 20 - 20 - 20 để giảm mỏi mắt bằng cách nghỉ giải lao 20 giây để xem thứ gì đó cách xa 20 feet (khoảng 6m) cứ sau 20 phút.
• Kiểm soát độ sáng trên màn hình thiết bị điện tử. Thiết lập khoảng cách làm việc và tư thế tốt để xem màn hình.

Tóm lại, mặc dù cả hai đều là loại ánh sáng có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy được và đều có thể gây hại cho sức khỏe nhưng chúng có điểm khác biệt đáng chú ý. Tia UV chủ yếu gây hại cho da, có thể dẫn đến lão hóa da và ung thư da, trong khi ánh sáng xanh thường gây rối loạn giấc ngủ, đồng thời có thể gây ra các vấn đề về mắt như mỏi mắt, khô mắt. Việc hiểu rõ “tia UV và ánh sáng xanh có giống nhau không?” sẽ giúp chúng ta áp dụng biện pháp bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả khi tiếp xúc hàng ngày.

Xem thêm: 15 mẹo bảo vệ sức khỏe mùa nắng nóng ai cũng nên biết