Tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ: Nguyên nhân, triệu chứng, cách xử lý

Tiêu chảy do nhiễm khuẩn có thể có các triệu chứng và biến chứng nghiêm trọng ở trẻ em. Vì vậy, cha mẹ cần ưu tiên các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe cho con mình.

Tổng quan về tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ

Tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ nói chung, tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ sơ sinh nói riêng được đặc trưng bởi tình trạng phân lỏng đột ngột và đau quặn bụng ở trẻ em. Nó thường do vi khuẩn sản sinh độc tố gây ra, bao gồm Vibrio Cholerae, E. Coli và tụ cầu. Ngoài ra, các vi khuẩn xâm lấn như Shigella, Salmonella, Campylobacter, Yersinia và Clostridium difficile cũng có thể gây ra tình trạng này.

Trẻ bị tiêu chảy nhiễm khuẩn thường đi tiêu thường xuyên, hơn 3 lần trong vòng 24 giờ. Mặc dù hầu hết các trường hợp sẽ khỏi trong vòng 2 tuần, nhưng một số trường hợp có thể tồn tại lâu hơn, dẫn đến rối loạn dinh dưỡng và mất nước. Chính vì thế, điều quan trọng là tìm kiếm sự chăm sóc y tế và điều trị kịp thời cho trẻ em có các triệu chứng tiêu chảy nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ

Tiêu chảy nhiễm trùng do hệ thống miễn dịch của trẻ còn non nớt

Trong 6 tháng đầu đời, hệ miễn dịch của trẻ phụ thuộc rất nhiều vào các kháng thể được truyền từ mẹ qua việc bú mẹ. Khi trẻ bắt đầu cai sữa mẹ trong khoảng thời gian từ 6 tháng đến 3 tuổi, lượng kháng thể giảm đi và hệ thống miễn dịch của trẻ vẫn chưa trưởng thành. Điều này làm cho chúng dễ bị tiêu chảy hơn. Suy giảm miễn dịch tạm thời cũng có thể xảy ra ở trẻ em sau đợt bùng phát các bệnh truyền nhiễm như cúm, sởi, quai bị và thủy đậu, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy.

Trẻ bị suy dinh dưỡng và thiếu các chất dinh dưỡng thiết yếu như kẽm, selen, canxi, sắt và vitamin A, C và D sẽ dễ bị nhiễm khuẩn hơn. Tỷ lệ tiêu chảy của trẻ này cao hơn và thời gian mắc bệnh có xu hướng dài hơn so với các em được nuôi dưỡng tốt.

Tiêu chảy nhiễm trùng do vệ sinh thực phẩm

Duy trì vệ sinh đúng cách khi cho con bú hoặc sử dụng bình sữa bên ngoài là rất quan trọng để ngăn ngừa nhiễm trùng ở trẻ. Làm sạch kỹ lưỡng núm vú, máy hút sữa và bình sữa là điều cần thiết. Trẻ bú mẹ hoàn toàn hoặc không bú bình ít có nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy so với trẻ bú bình không hợp vệ sinh.

Trẻ trong giai đoạn ăn dặm có nguy cơ nhiễm khuẩn, ngộ độc, tiêu chảy cao hơn nếu ăn phải thức ăn, nước uống không đảm bảo vệ sinh, lọc sạch, chế biến không đúng cách. Không rửa tay bằng xà phòng và nước trước khi chế biến thức ăn, cho trẻ ăn hoặc sau khi đi vệ sinh khiến vi khuẩn dễ dàng lây lan sang thức ăn và nước uống, làm tăng khả năng lây truyền bệnh tật.

Tiêu chảy nhiễm trùng môi trường

Trẻ nhỏ thường thể hiện các hành vi như mút hoặc cắn đồ chơi và đồ vật mà chúng tiếp xúc. Nếu tay hoặc đồ vật này chạm vào đất cát hoặc bề mặt không sạch sẽ có thể khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng gây tiêu chảy.

Việc cha mẹ xử lý chất thải của trẻ em không đúng cách và quan niệm sai lầm rằng phân của trẻ em ít bẩn hơn phân của người lớn cũng có thể góp phần làm lây lan bệnh tiêu chảy truyền nhiễm.

Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể trẻ, chúng có thể phá hủy tế bào hoặc bám vào niêm mạc ruột, giải phóng độc tố phá vỡ hàng rào bảo vệ và dẫn đến tiêu chảy. Trong một số trường hợp, virus và ký sinh trùng cũng có thể đồng nhiễm, làm trầm trọng thêm các triệu chứng ở trẻ em.

Triệu chứng trẻ bị tiêu chảy nhiễm khuẩn

Các triệu chứng tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ có thể khác nhau tùy thuộc vào loại vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến bao gồm nôn mửa, buồn nôn, tiêu chảy lặp đi lặp lại (thường chảy nước hoặc lẫn với chất nhầy và máu) và có hoặc không có sốt. Trẻ em bị tiêu chảy có thể cảm thấy mệt mỏi, chán ăn và khó chịu.

Ngoài ra, điều quan trọng là phải cảnh giác với các dấu hiệu mất nước ở trẻ em, bao gồm da khô hoặc nhăn nheo, mắt trũng sâu, thờ ơ, tay chân lạnh và lượng nước tiểu giảm.

Tóm lại, tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ, đặc biệt là tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ sơ sinh gây ra những rủi ro đối với sức khỏe và tinh thần. Bằng cách hiểu nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa, cha mẹ và người chăm sóc có thể thực hiện các bước chủ động để bảo vệ sức khỏe của con mình.

Nguyên tắc điều trị cho trẻ bị tiêu chảy nhiễm khuẩn

Khi nói đến điều trị tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ, việc hiểu rõ các nguyên tắc chính là điều cần thiết, từ việc đánh giá mức độ mất nước đến bổ sung chất điện giải phù hợp, sử dụng kháng sinh dựa trên nguyên nhân và thực hiện các biện pháp giảm triệu chứng.

Đánh giá tình trạng mất nước của trẻ để bổ sung điện giải kịp thời

Tiêu chảy, đặc trưng bởi hiện tượng phân lỏng và nhầy, dẫn đến mất nước và các chất điện giải cần thiết. Mức độ mất nước khác nhau tùy từng trường hợp, cần phải đánh giá chính xác tình trạng mất nước của trẻ. Đối với trẻ bị mất nước nhẹ đến trung bình, việc bù nước và điện giải bằng đường uống thường là đủ. Cha mẹ có thể tham khảo mua sản phẩm Oresol 245 để giải quyết tình trạng mất nước và chất điện giải do tiêu chảy ở trẻ em và cả người lớn.

Tuy nhiên, trong trường hợp mất nước nghiêm trọng, chỉ uống qua đường uống có thể không cung cấp sự cân bằng nước - điện giải cần thiết. Trong những trường hợp như vậy, chất lỏng được tiêm tĩnh mạch để đảm bảo bổ sung kịp thời và đầy đủ.

Điều trị kháng sinh tùy thuộc vào nguyên nhân

Bệnh tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ thường do sự xâm nhập của vi khuẩn gây bệnh do tiếp xúc với môi trường không sạch sẽ hoặc không đảm bảo vệ sinh. Trẻ bị tiêu chảy uống thuốc gì? Thuốc kháng sinh đóng một vai trò quan trọng trong việc tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh này, do đó việc sử dụng chúng là cần thiết trong những trường hợp thích hợp. Vì vậy, khi trẻ nhập viện, bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân gây bệnh cụ thể rồi mới chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Điều quan trọng cần lưu ý là thuốc kháng sinh chỉ được sử dụng khi nguyên nhân cơ bản của bệnh tiêu chảy là do vi khuẩn.

Phối hợp điều trị triệu chứng

Trong nhiều trường hợp, trẻ bị tiêu chảy nhiễm khuẩn có các triệu chứng nghiêm trọng như đau bụng, sốt, nôn, buồn nôn và tổn thương niêm mạc ruột. Để giảm bớt các triệu chứng khó chịu này, điều quan trọng là phải kết hợp điều trị triệu chứng như một phần của kế hoạch quản lý tổng thể. Điều này có thể bao gồm sử dụng thuốc giảm co thắt để giảm đau bụng, thuốc hỗ trợ tính toàn vẹn của ruột, thuốc hạ sốt để hạ sốt và các biện pháp can thiệp có mục tiêu khác phù hợp với nhu cầu cụ thể của trẻ.

Bằng cách tuân thủ các nguyên tắc điều trị trẻ em bị tiêu chảy nhiễm khuẩn nêu trên, các bác sĩ chuyên khoa có thể nâng cao hiệu quả của các biện pháp can thiệp và cải thiện sức khỏe tổng thể của trẻ. Điều quan trọng là bệnh nhân và gia đình phải hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia y tế để xác định phương pháp bù nước thích hợp, chế độ kháng sinh (nếu cần) và các chiến lược giảm triệu chứng cho từng trường hợp.

Lưu ý khi điều trị tiêu chảy nhiễm khuẩn cho trẻ

Khi nói đến việc điều trị tiêu chảy nhiễm trùng ở trẻ em, một số cân nhắc và biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng. Từ việc nhận biết các triệu chứng nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế ngay lập tức, tầm quan trọng của dinh dưỡng đối với sự phục hồi của trẻ cũng như việc bổ sung kẽm… đều phải được xem xét một cách toàn diện.

Cần đưa trẻ đến bệnh viện sớm

Cha mẹ phải đưa trẻ đến bệnh viện sớm khi có các triệu chứng sau đây:

Thường xuyên đi phân lỏng và nôn trớ thường xuyên

Những triệu chứng này dẫn đến mất nước và chất điện giải đáng kể, khiến việc bù nước cho trẻ qua đường uống trở nên khó khăn nếu tình trạng nôn mửa kéo dài. Trong những trường hợp như vậy, cần đến cơ sở y tế kịp thời để có biện pháp bù nước thích hợp.

Trở nên rất khát nước

Mất nước nghiêm trọng có thể biểu hiện như khát nước cực độ ở trẻ em. Chỉ uống nước có thể không đủ để bổ sung lượng nước mà cơ thể trẻ cần.

Bú kém hoặc bú mẹ kém

Uống không đủ nước và chất dinh dưỡng làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước và cản trở khả năng chống tiêu chảy hiệu quả của trẻ. Có thể cần can thiệp y tế, bao gồm truyền dịch bổ sung.

Trẻ không có dấu hiệu cải thiện sau 2 ngày điều trị

Nếu tình trạng của trẻ vẫn dai dẳng và kéo dài mặc dù đã nỗ lực điều trị thì cần đưa trẻ đi khám, chẩn đoán và có phác đồ điều trị phù hợp.

Sốt cao hơn và có máu trong phân

Những triệu chứng này có thể cho thấy sự hiện diện của vi khuẩn kháng thuốc hoặc sự tham gia của các mầm bệnh bổ sung, cần được chăm sóc y tế thêm.

Lưu ý về chế độ dinh dưỡng

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức đề kháng và giảm thiểu tình trạng mất nước cho trẻ. Xem xét các hướng dẫn sau đây cho trẻ em ở các nhóm tuổi khác nhau:

Trẻ em dưới 4 tháng

Khuyến khích cho trẻ bú mẹ liên tục, thường xuyên và kéo dài. Trong trường hợp không có sữa mẹ, hãy chọn sữa ít đường hoặc sữa thủy phân.

Trẻ sơ sinh trên 4 tháng

Tiếp tục cho con bú bất cứ khi nào có thể. Đối với trẻ ăn kiêng đặc biệt, hãy cân nhắc các lựa chọn giảm đường sữa và tăng tần suất bữa ăn (sáu lần trở lên mỗi ngày) với lượng thức ăn trên 110 kcal/kg/ngày. Nếu lượng ăn của trẻ không đủ (cung cấp dưới 80% nhu cầu năng lượng) thì có thể cần nuôi ăn qua ống thông mũi - dạ dày.

Vitamin và khoáng chất thiết yếu

Bổ sung chế độ ăn của trẻ với vitamin và khoáng chất trong thời gian hai tuần. Bao gồm folate, vitamin A, đồng, kẽm, sắt và magiê.

Bổ sung kẽm cho trẻ

Bổ sung kẽm là vô cùng quan trọng trong việc kiểm soát bệnh tiêu chảy nhiễm trùng ở trẻ em. Kẽm đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa các đợt tiêu chảy tái phát trong tối đa 2 - 3 tháng sau khi điều trị. Hơn nữa, nó hỗ trợ trong việc cải thiện sự thèm ăn và thúc đẩy sự phát triển khỏe mạnh ở trẻ em. 

Xem xét các khuyến nghị về liều lượng sau đây:

• Trẻ em dưới 6 tháng tuổi: 10mg/ngày trong 10 - 14 ngày.
• Trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên: 20mg/ngày trong 10 - 14 ngày.

Bổ sung kẽm cho trẻ ngay khi có triệu chứng tiêu chảy. Nó đã được chứng minh là làm giảm thời gian và mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy. Để giảm thiểu nguy cơ rối loạn tiêu hóa, tránh dùng kẽm khi bụng đói. Lý tưởng nhất là bổ sung một giờ trước bữa ăn hoặc hai giờ sau bữa ăn. Nên bổ sung vào buổi sáng, trong khi nên tránh bổ sung vào buổi tối để tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ.

Phục hồi niêm mạc tiêu hóa cho trẻ sau nhiễm khuẩn đường ruột

Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể trẻ có thể gây tổn thương tế bào và niêm mạc ruột, dẫn đến chức năng đường tiêu hóa bị tổn thương. Tiêu chảy làm trầm trọng thêm tình trạng mất điện giải, mất cân bằng dịch nhầy, rối loạn hệ vi sinh đường ruột, giảm hấp thu dinh dưỡng. Để hỗ trợ quá trình phục hồi, hãy cân nhắc bổ sung men vi sinh để giúp khôi phục sự cân bằng của hệ vi sinh đường ruột và tăng cường chữa lành niêm mạc.

Phòng bệnh tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ

Tiêu chảy do nhiễm khuẩn có thể có các triệu chứng và biến chứng nghiêm trọng ở trẻ em. Vì vậy, cha mẹ cần ưu tiên các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe cho con mình.

Ăn chín uống sôi, lựa chọn thực phẩm an toàn vệ sinh

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêu thụ thực phẩm được nấu chín kỹ và uống nước đun sôi để giảm thiểu nguy cơ nhiễm vi khuẩn. Lựa chọn thực phẩm an toàn và hợp vệ sinh là rất quan trọng để duy trì sức khỏe của con bạn và ngăn ngừa sự tấn công của bệnh tiêu chảy. Thực hành xử lý, bảo quản và chuẩn bị thực phẩm đúng cách là điều cần thiết để giảm nguy cơ nhiễm vi khuẩn.

Đảm bảo vệ sinh đồ dùng, dụng cụ ăn uống, đồ chơi, đồ vật

Hãy chú ý đến sự sạch sẽ bằng cách đảm bảo rằng đồ dùng, dụng cụ ăn uống mà con bạn sử dụng, cũng như đồ chơi và đồ vật mà chúng tiếp xúc, được làm sạch và khử trùng đúng cách. Thói quen vệ sinh thường xuyên giúp giảm nguy cơ nhiễm vi khuẩn và lây truyền sang con bạn sau này.

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch

Đẩy mạnh việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi chế biến thức ăn cho trẻ và trước khi cho trẻ ăn. Vệ sinh tay rất quan trọng trong việc ngăn ngừa sự lây truyền vi khuẩn có hại có thể gây tiêu chảy truyền nhiễm. Điều quan trọng không kém là rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh để duy trì vệ sinh tổng thể và giảm thiểu sự lây lan của vi trùng.

Nuôi con bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời

Nuôi con bằng sữa mẹ đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hệ thống miễn dịch khỏe mạnh ở trẻ sơ sinh. Nó cung cấp các kháng thể thiết yếu giúp bảo vệ chống nhiễm trùng, bao gồm tiêu chảy. Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời rất có lợi vì nó có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy và giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh. Khuyến khích và hỗ trợ các bà mẹ thiết lập và duy trì việc nuôi con bằng sữa mẹ như là nguồn dinh dưỡng chính trong giai đoạn quan trọng này.

Tăng cường dinh dưỡng và sử dụng thực phẩm lành mạnh để tăng cường sức đề kháng cho trẻ

Dinh dưỡng hợp lý là chìa khóa giúp tăng cường hệ miễn dịch và tăng cường sức đề kháng cho trẻ trước các bệnh truyền nhiễm. Tập trung vào việc cung cấp một chế độ ăn uống cân bằng giàu chất dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất thiết yếu. Kết hợp nhiều loại trái cây, rau, ngũ cốc, protein nạc và các sản phẩm từ sữa vào bữa ăn của họ. Một đứa trẻ được nuôi dưỡng tốt sẽ được trang bị tốt hơn để chống lại nhiễm khuẩn và duy trì sức khỏe tối ưu.

Phòng bệnh bằng vắc xin

Đảm bảo trẻ được tiêm đầy đủ các mũi vắc xin khuyến cáo theo lịch tiêm chủng mở rộng. Vắc xin rất cần thiết trong việc ngăn ngừa các bệnh khác nhau, bao gồm cả những bệnh có thể làm trầm trọng thêm mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy truyền nhiễm ở trẻ em. Tuân thủ lịch tiêm chủng giúp bảo vệ con bạn khỏi nhiều yếu tố có thể làm xấu đi tình trạng sức khỏe của trẻ.

Tóm lại, tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ nhỏ cần được phát hiện sớm, điều trị kịp thời và bù nước thích hợp mới có thể kiểm soát bệnh một cách hiệu quả. Tuy nhiên, phòng ngừa vẫn là phương pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe và hạnh phúc của con bạn. Bằng cách tuân thủ các biện pháp phòng ngừa, bao gồm xử lý thực phẩm đúng cách, rửa tay thường xuyên, cho con bú, chế độ ăn uống bổ dưỡng và tiêm phòng kịp thời, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy nhiễm ở trẻ nhỏ.

Xem thêm: Bé bị tiêu chảy ăn sữa chua được không?