Tìm hiểu nguyên nhân, biểu hiện sốt phát ban và cách điều trị

Sốt phát ban là một hội chứng lâm sàng đặc trưng bởi sự xuất hiện của các nốt ban đỏ trên da, kèm theo sốt. Bệnh này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, từ các bệnh nhiễm trùng đơn giản đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Việc xác định biểu hiện sốt phát ban, nguyên nhân gây sốt phát ban rất quan trọng để có thể đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây sốt phát ban thường gặp

Sốt phát ban là tình trạng khá thường gặp, nhất là ở trẻ em. Nguyên nhân dẫn đến sốt phát ban rất đa dạng, chủ yếu do nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân gây sốt phát ban phổ biến:

Nhiễm virus gây sốt phát ban

Virus Herpes 6 (HHV-6) và 7 (HHV-7) là hai loại virus thuộc họ Herpesvirus, thường gây ra các bệnh nhiễm trùng ở người. Và chúng cũng gây ra sốt phát ban đột ngột, thường gặp ở trẻ nhỏ. Ngoài gây sốt phát ban, loại virus này còn liên quan đến một số bệnh khác như: Viêm não, rối loạn miễn dịch, bệnh đa xơ cứng, hội chứng mệt mỏi mãn tính. Virus Herpes 6 và 7 lây truyền qua đường hô hấp thông qua các giọt bắn khi người bệnh hắt hơi hoặc ho và qua tiếp xúc với dịch tiết từ người bệnh.

Ngoài ra, virus Morbillivirus hoặc virus sởi cũng có biểu hiện sốt phát ban. Virus sởi lây lan rất nhanh qua đường hô hấp, thông qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Bệnh sởi thường bắt đầu với sốt cao, ho, chảy nước mắt và sau đó xuất hiện các nốt ban đỏ đặc trưng.

Virus Rubella là một loại virus thuộc họ Togaviridae, gây ra gây bệnh Rubella hay bệnh sởi Đức. Mặc dù bệnh này thường không gây nguy hiểm cho người lớn, nhưng nó có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng cho thai nhi nếu người mẹ bị nhiễm bệnh trong thời kỳ mang thai. Nốt ban của rubella thường hồng nhạt, không ngứa và xuất hiện đồng loạt trên toàn thân.

Nhiễm khuẩn gây sốt phát ban

Vi khuẩn cũng là một tác nhân dẫn đến biểu hiện sốt phát ban. Sau khi bị viêm họng do liên cầu khuẩn, khoảng 1 - 2 tuần sau, bệnh nhân có thể xuất hiện ban đỏ. Vi khuẩn Borrelia burgdorferi gây ra bệnh Lyme cũng gây ra các nốt ban đỏ hình tròn hoặc bầu dục, thường xuất hiện ở vị trí bị ve cắn.

Ngoài virus và vi khuẩn, cũng có một số nguyên nhân khác gây sốt phát ban như: Dị ứng thuốc, bệnh tự miễn…

Biểu hiện lâm sàng của sốt phát ban

Sốt phát ban là một hội chứng lâm sàng đặc trưng bởi sự xuất hiện của các nốt ban đỏ trên da kèm theo sốt. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, các biểu hiện lâm sàng có thể khác nhau ở từng trường hợp. Có thể kể đến những biểu hiện lâm sàng phổ biến nhất như:

• Sốt là triệu chứng điển hình của sốt phát ban. Mức độ sốt có thể thay đổi từ nhẹ đến cao tùy thuộc vào loại virus hoặc vi khuẩn gây bệnh. Thời gian sốt cũng khác nhau, có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần.
• Phát ban là dấu hiệu đặc trưng nhất của bệnh. Vị trí phát ban thường xuất hiện ở mặt, thân, tay chân. Hình dạng và kích thước của nốt ban rất đa dạng, có thể là chấm đỏ, rát đỏ, mụn nước hoặc mụn mủ. Màu sắc của nốt ban cũng thay đổi, từ hồng nhạt đến đỏ tươi. Tính chất của nốt ban có thể là ngứa, đau hoặc không có cảm giác gì.
• Ngoài sốt và phát ban, người bệnh còn có thể gặp một số triệu chứng khác như: Đau họng, sổ mũi, ho (thường gặp ở các bệnh do virus gây ra), mệt mỏi, chán ăn, tiêu chảy, sưng hạch, đau đầu, đau cơ khớp. Các biểu hiện lâm sàng của sốt phát ban rất đa dạng và có thể thay đổi tùy thuộc vào từng trường hợp.

Phân biệt biểu hiện sốt phát ban và sốt xuất huyết

Sốt phát ban và sốt xuất huyết là hai bệnh thường nhầm lẫn với nhau do cả hai đều có triệu chứng sốt và phát ban. Tuy nhiên, chúng có những đặc điểm khác biệt quan trọng.

Khi bị sốt phát ban, bệnh nhân thường sốt cao đột ngột, sau đó giảm dần. Các nốt ban thường xuất hiện sau khi sốt, có màu đỏ, thường bắt đầu từ mặt và lan ra toàn thân. Đặc biệt, nốt ban thường mờ dần khi ấn vào. Bệnh nhân thường sốt cao đột ngột, sau đó giảm dần. Biến chứng sốt phát ban thường nhẹ, có thể gây viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ nhỏ.

Khi bị sốt xuất huyết, ban cũng thường xuất hiện sau khi sốt, có màu đỏ, thường là các chấm nhỏ li ti. Đặc biệt, ban không mờ dần khi ấn vào, có thể xuất hiện chấm xuất huyết dưới da. Bệnh nhân sốt cao đột ngột, kéo dài 2 - 7 ngày, khó hạ sốt. Các triệu chứng khác kèm theo thường là: Đau đầu dữ dội, đau cơ, khớp, chán ăn, nôn mửa, chảy máu cam, chảy máu chân răng. Biến chứng của sốt xuất huyết nguy hiểm hơn sốt phát ban, có thể dẫn đến xuất huyết nặng, sốc, suy tạng.

Chẩn đoán sốt phát ban

Chẩn đoán biểu hiện sốt phát ban thường dựa vào việc khám lâm sàng, kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng. Khi khám lâm sàng, bác sĩ sẽ tiến hành khám tổng quát, đặc biệt chú ý đến các biểu hiện của sốt phát ban như: nhiệt độ cơ thể, vị trí, kích thước, màu sắc và tính chất của nốt ban, các triệu chứng kèm theo như đau họng, sổ mũi, sưng hạch,... Qua đó, bác sĩ có thể đưa ra những nghi ngờ ban đầu về nguyên nhân gây bệnh.

Các xét nghiệm máu thường được thực hiện để xác định loại virus hoặc vi khuẩn gây bệnh. Ví dụ: Xét nghiệm máu thường quy, xét nghiệm công thức máu, xét nghiệm serology để tìm kháng thể đặc hiệu. Tùy thuộc vào trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như: Xét nghiệm nước tiểu, nuôi cấy vi khuẩn, chụp X-quang,... để loại trừ các bệnh lý khác và xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Cách điều trị sốt phát ban

Việc điều trị sốt phát ban phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Điều trị triệu chứng

Bệnh nhân sẽ được hạ sốt bằng các thuốc hạ sốt như Paracetamol. Bác sĩ cũng có thể cho bệnh nhân sử dụng thuốc giảm đau để giảm các triệu chứng đau nhức. Các triệu chứng khác như ngứa, khó chịu được điều trị bằng các thuốc kháng histamin hoặc kem bôi.

Điều trị nguyên nhân

Thông thường, các bệnh do virus gây ra sẽ tự khỏi. Điều trị biểu hiện phát ban do virus chủ yếu tập trung vào việc giảm các triệu chứng. Nếu nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh phù hợp.

Chăm sóc tại nhà

Người bệnh cần nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể có thời gian hồi phục. Khi bị sốt, bệnh nhân rất cần bù nước cho cơ thể để tránh tình trạng mất nước. Ăn các thức ăn mềm, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng là ưu tiên trong chế độ ăn của người bệnh lúc này. Đồng thời, bệnh nhân cũng cần vệ sinh da sạch sẽ để tránh nhiễm trùng.

Tóm lại, biểu hiện sốt phát ban có thể xuất hiện ở nhiều bệnh khác nhau. Việc nhận biết sớm các biểu hiện của bệnh, kết hợp với việc được thăm khám và tư vấn bởi bác sĩ sẽ giúp chẩn đoán và điều trị bệnh hiệu quả.