Tìm hiểu về trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh thường hay gặp khi trẻ bú hoặc thay đổi tư thế đột ngột, dẫn đến nôn trớ. Để tránh các tác động tiêu cực đến sức khỏe của bé, cha mẹ nên tìm hiểu về trào ngược dạ dày giúp phát hiện và điều trị kịp thời ngăn ngừa những rủi ro có thể xảy ra. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu chi tiết về trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh thông qua bài viết dưới đây.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Hiện tượng trào ngược dạ dày xảy ra khi lượng acid trong dạ dày tăng đột ngột, đẩy thức ăn ngược lên thực quản. Tình trạng này có thể gặp ở bất kỳ ai, từ người lớn đến trẻ em bao gồm cả trẻ sơ sinh. Theo các số liệu thống kê, khoảng 1% trẻ sơ sinh, 2% trẻ em từ 3 đến 9 tuổi và 5% trẻ từ 10 đến 17 tuổi bị ảnh hưởng bởi hiện tượng này.

Phần lớn các trường hợp trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là do hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Cơ thắt thực quản dưới, vốn có nhiệm vụ giãn ra khi thức ăn đi vào dạ dày và co lại để ngăn chặn thức ăn cùng acid trào ngược lên thực quản, vẫn chưa hoạt động hiệu quả. Ở trẻ sơ sinh, cơ thắt này còn yếu và chưa hoàn chỉnh như ở người trưởng thành gây ra hiện tượng trào ngược thường gặp ở trẻ từ 3 đến 4 tháng tuổi.

Ngoài ra, một số yếu tố có thể liên quan đến trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh gồm:

• Hẹp môn vị (thức ăn không thể xuống ruột non).
• Viêm thực quản hoặc tổn thương mô do sự tích tụ của tế bào bạch cầu.
• Rối loạn tiêu hóa.
• Rối loạn phát triển thần kinh.
• Sinh non.
• Hen suyễn.
• Béo phì.
• Yếu tố di truyền (khi cha hoặc mẹ mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản, con cũng có nguy cơ cao mắc bệnh).

Các biểu hiện nhận biết trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh

Trong mỗi trường hợp, triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản có thể biểu hiện khác nhau. Đối với trẻ sơ sinh, khi mắc phải chứng này, thường xuất hiện các dấu hiệu phổ biến như sau:

• Buồn nôn, nôn mửa kèm ợ nóng: Trẻ sơ sinh thường dễ bị nôn trớ, nhưng nếu kèm theo ợ nóng thì có thể đây là dấu hiệu của trào ngược dạ dày, thường gặp ở trẻ trên 12 tháng tuổi.
• Dịch nôn bất thường: Nếu dịch nôn có màu vàng, xanh hoặc lẫn máu, đó có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng. Trong tình huống này, cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đi khám để được điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
• Trẻ biếng ăn, từ chối ăn: Trẻ bị trào ngược dạ dày thường bị đau rát cổ họng, khó nuốt, khiến bé từ chối bú. Cha mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện để xác định tình trạng bệnh và có biện pháp can thiệp đúng đắn.
• Khó chịu, quấy khóc khi ăn: Bé có thể cảm thấy khó chịu ở vùng bụng hoặc bị kích thích ở thực quản dẫn đến đau rát và quấy khóc khi bú.
• Nấc cụt thường xuyên: Hiện tượng nấc cục liên quan đến thức ăn hoặc chất lỏng tồn đọng trong thanh quản hoặc thực quản, có thể do trào ngược dạ dày gây ra.
• Ho thường xuyên: Dù ho là triệu chứng phổ biến ở trẻ nhỏ, nhưng nó cũng có thể do acid dạ dày trào lên thực quản, kích thích cổ họng hoặc khi thức ăn và chất lỏng xâm nhập vào phổi gây viêm phổi.
• Uốn cong lưng bất thường: Sau khi ăn, trẻ có thể uốn cong lưng do cảm giác đau khi acid và thức ăn đọng lại ở thực quản.
• Khó ngủ, ngủ không ngon: Trào ngược dạ dày thực quản có thể khiến trẻ khó ngủ, thường xuyên thức giấc và không ngủ sâu.

Ngoài những triệu chứng trên, một số trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày còn có thể gặp các biểu hiện như:

• Tăng trưởng và phát triển chậm.
• Thở khò khè, khó thở.
• Viêm phổi tái phát.

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Theo các chuyên gia đầu ngành, tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh thường sẽ tự cải thiện khi trẻ đạt khoảng 12 tháng tuổi. Tuy nhiên, có khoảng 5% trẻ vẫn gặp phải vấn đề này cho đến khi biết đi hoặc đến tuổi đi học.

Phần lớn các trường hợp trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể và cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà để cải thiện. Tuy nhiên, đối với những trẻ đẻ non, trào ngược dạ dày có thể gây ra đau dạ dày và các vấn đề sức khỏe khác. Cụ thể:

• Khó chịu: Triệu chứng trào ngược dạ dày có thể làm trẻ khó chịu, quấy khóc, đặc biệt là sau khi bú. Nếu quan sát kỹ, cha mẹ có thể thấy trẻ bị đau ở vùng thượng vị khi đói hoặc gặp khó khăn khi nuốt.
• Không dung nạp được thức ăn: Một số trẻ gặp vấn đề không dung nạp thực phẩm, đặc biệt là công thức giàu chất béo hoặc do dị ứng thực phẩm gây khởi phát trào ngược dạ dày. Việc loại bỏ những thực phẩm không phù hợp có thể giúp cải thiện tình trạng này.
• Trẻ chậm tăng cân: Trẻ sơ sinh thiếu tháng thường được khuyến nghị bổ sung dinh dưỡng ngoài sữa mẹ để hỗ trợ phát triển. Tuy nhiên, trẻ bị trào ngược dạ dày thường gặp khó khăn trong việc hấp thụ dưỡng chất hoặc từ chối bú dẫn đến chậm tăng cân so với tiêu chuẩn.
• Vấn đề về phổi: Ở trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi, trào ngược dạ dày có thể tăng nguy cơ mắc bệnh phổi mãn tính hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng nếu trẻ đã có tiền sử bệnh phổi. Điều này xảy ra khi acid dạ dày và thức ăn trào ngược lên thực quản và có thể xâm nhập vào phổi gây ho, viêm hoặc nhiễm trùng phổi.
• Ảnh hưởng đến hệ tim mạch: Trong một số trường hợp, trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh có thể gây ra tình trạng chậm nhịp tim hoặc thậm chí ngưng thở, mặc dù tỷ lệ này không cao. Khi phát hiện các dấu hiệu bất thường này, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.

Xử lý và phòng ngừa trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Phần lớn các trường hợp trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh thường tự cải thiện sau khi bé đạt 12 tháng tuổi mà không cần điều trị y tế. Tuy nhiên, để giảm bớt sự khó chịu và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp sau:

Chia nhỏ cữ bú

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh có thể gây nôn và ợ nóng, đặc biệt khi trẻ ăn quá no. Cha mẹ nên chia nhỏ cữ bú và cho trẻ bú thường xuyên hơn để giảm lượng thức ăn trong mỗi lần, giúp giảm các triệu chứng bệnh. Mẹ đang cho con bú cũng nên hạn chế tiêu thụ các thực phẩm như sữa và trứng để tránh kích thích trào ngược dạ dày ở trẻ. Nếu bé dùng sữa công thức, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn loại sữa phù hợp.

Thêm ngũ cốc vào sữa của trẻ

Thêm ngũ cốc vào sữa của bé có thể là một biện pháp hữu ích. Thực phẩm dạng đặc giúp giảm lượng acid trào ngược, từ đó cải thiện tình trạng ợ nóng và khó tiêu. Đối với trẻ bú mẹ, mẹ có thể hút sữa rồi trộn thêm bột ngũ cốc theo chỉ dẫn. Trẻ bú bình cần được đảm bảo núm vú đầy sữa để tránh nuốt phải không khí, đồng thời núm vú không nên quá lớn để sữa không chảy quá nhanh.

Giúp bé ợ sau khi bú

Dù bú mẹ hay bú bình, giúp bé ợ sau khi bú là cách hiệu quả để đẩy không khí ra khỏi dạ dày, ngăn ngừa trào ngược. Cha mẹ có thể vuốt nhẹ lưng bé từ trên xuống dưới để kích thích hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

Thay đổi tư thế ngủ cho trẻ

Để giảm triệu chứng trào ngược dạ dày, trẻ nên được nằm trên đệm chắc chắn và tránh sử dụng gối hoặc chăn dày. Theo các chuyên gia, ngủ ở tư thế nghiêng hoặc ngồi trong xe đẩy có thể làm tăng nguy cơ trào ngược. Nên kê cao đầu trẻ từ 3 - 5cm khi ngủ, nhưng cần lưu ý rằng các tư thế khác với nằm ngửa có thể gây nguy cơ ngạt thở hoặc đột tử ở trẻ sơ sinh.

Tránh hoạt động mạnh sau khi ăn

Sau khi bé bú, hãy giữ bé ở trạng thái yên tĩnh và tránh các hoạt động mạnh như nẩy bé hoặc chơi đùa quá mức. Điều này giúp thức ăn có thời gian tiêu hóa và giảm nguy cơ nôn trớ.

Mặc quần áo thoải mái

Đảm bảo bé mặc quần áo và tã thoải mái, không quá chật để không gây áp lực lên bụng. Áo quần quá chật có thể làm tăng áp lực trong dạ dày và gây trào ngược.

Thay đổi chế độ ăn uống của mẹ

Nếu bạn đang cho con bú, hãy cân nhắc loại bỏ các thực phẩm có thể gây đầy hơi như bắp cải, hành, tỏi và các loại đậu khỏi chế độ ăn của bạn. Một số bé có thể nhạy cảm với caffeine hoặc sữa bò trong chế độ ăn của mẹ, vì vậy bạn có thể thử loại bỏ những thực phẩm này để xem có cải thiện không.

Kiểm tra kích thước núm vú

Đảm bảo núm vú của bình sữa phù hợp với bé. Núm vú quá nhỏ có thể khiến bé phải hút mạnh và nuốt nhiều không khí, trong khi núm vú quá lớn có thể khiến sữa chảy quá nhanh và gây trào ngược. Hãy chọn núm vú có kích thước phù hợp với độ tuổi và nhu cầu của bé.

Tóm lại, phần lớn các trường hợp trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh không gây ra biến chứng nghiêm trọng và sẽ tự thuyên giảm sau 1 tuổi. Nếu sau khi đã áp dụng các biện pháp tại nhà mà không thấy cải thiện, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để có phương pháp điều trị phù hợp.