Viêm phổi không điển hình ở trẻ em là gì? Những thông tin quan trọng cần biết

Viêm phổi không điển hình là một bệnh lý hô hấp ngày càng phổ biến, đặc biệt ở trẻ em dưới 5 tuổi. Khác với viêm phổi do vi khuẩn điển hình, bệnh lý này thường do các tác nhân khác như virus, vi khuẩn không điển hình hoặc nấm gây ra. Viêm phổi không điển hình thường có triệu chứng khởi phát chậm, khó thở nhẹ và ít dấu hiệu trên phổi khi chụp X-quang. Do đó, việc nhận biết và điều trị kịp thời bệnh lý này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe trẻ em. Cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về viêm phổi không điển hình qua bài viết dưới đây nhé!

Giới thiệu về viêm phổi không điển hình

Thuật ngữ viêm phổi không điển hình (atypical pneumonia) được đưa ra lần đầu vào năm 1938 và có xu hướng gia tăng dần. Khoảng 15 đến 25% trong số các trường hợp viêm phổi là dạng không điển hình.

Đây là một bệnh lây nhiễm do vi khuẩn gây ra, có thể ảnh hưởng đến bất kỳ lứa tuổi nào. Tuy nhiên, đối tượng phổ biến nhất là trẻ em từ 2 - 10 tuổi và người lớn dưới 40 tuổi, với trẻ em tiền học đường chiếm tỷ lệ cao, lên đến 75 - 80%.

Những người sinh sống và làm việc ở những nơi tập trung đông đúc như trường học, cơ sở dành cho người vô gia cư hoặc nhà tù thường có nguy cơ mắc bệnh viêm phổi không điển hình cao hơn. Việc lây nhiễm thường xảy ra khi một người tiếp xúc với nước bọt hoặc nước mũi của người bệnh khi ho hoặc hắt hơi.

Điều quan trọng khi điều trị viêm phổi không điển hình ở trẻ em là sử dụng đủ liều kháng sinh trong suốt khoảng thời gian điều trị. Nếu ngừng điều trị quá sớm, nguy cơ tái phát nhiễm trùng là rất cao. Nếu không điều trị kịp thời, viêm phổi không điển hình có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.

Các yếu tố gây ra viêm phổi không điển hình

Có ba loại vi khuẩn là nguyên nhân gây ra viêm phổi không điển hình:

• Mycoplasma pneumoniae: Chiếm từ 55 - 70% số trường hợp, chủ yếu ảnh hưởng đến những người dưới 40 tuổi.
• Chlamydia pneumoniae: Chiếm từ 10 - 15% số trường hợp, phổ biến nhất ở trẻ em tuổi học đường và thường chỉ biểu hiện những triệu chứng nhẹ.
• Legionella pneumoniae: Chiếm từ 5 - 7% số trường hợp, nhưng có thể diễn biến nặng hơn so với các loại khác.

Đây là ba loại vi khuẩn chủ yếu gây ra viêm phổi không điển hình, mỗi loại có đặc điểm và ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe của người bệnh.

Dạng phổ biến nhất của viêm phổi không điển hình là do vi khuẩn Mycoplasma gây ra. Khoảng 30 - 35% người dân lành mang vi khuẩn này trong cộng đồng.

Một số triệu chứng lâm sàng của viêm phổi không điển hình

Phần lớn các trường hợp viêm phổi không điển hình bắt đầu với các triệu chứng viêm đường hô hấp, đôi khi có sự xuất hiện nhanh chóng. Ngoài ra, trẻ em bị viêm phổi không điển hình cũng có các đặc điểm lâm sàng gợi ý như sau:

• Thường xuất hiện sốt cao > 39 - 40°C và liên tục. Đối với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ hoặc người già cũng có thể không có sốt, thậm chí có thể hạ thân nhiệt.
• Ho nhiều, ban đầu là ho khô, sau đó có đàm.
• Khàn tiếng do ho nhiều.
• Trẻ lớn có thể có triệu chứng đau ngực.
• Triệu chứng cơ học (cảm thấy được) thường rầm rộ.
• Triệu chứng thực thể (biểu hiện lâm sàng) thường là không rõ ràng, ít thấy được.
• Tốc độ thở nhanh hơn so với độ tuổi.
• Trẻ lớn có thể không có ran phổi (rale), trong khi trẻ nhỏ thường có ran ẩm và tiếng phế quản nhưng thường xuất hiện khá muộn.
• Thường có sự kết hợp tổn thương ngoài phổi như màng phổi, gan, lá gan hoặc cơ tim.

Chẩn đoán viêm phổi không điển hình

Để chẩn đoán xác định, ngoài việc xem xét lứa tuổi của bệnh nhân, các yếu tố dịch tễ và các biểu hiện lâm sàng, các xét nghiệm cận lâm sàng có giá trị để dự đoán viêm phổi không điển hình.

Xét nghiệm huyết học

Trong xét nghiệm công thức máu ở trẻ em bị viêm phổi không điển hình, các chỉ số thường cho thấy:

• Số lượng bạch cầu nằm trong khoảng bình thường hoặc tăng nhẹ.
• Tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính có thể không tăng.
• Protein phản ứng C (CRP) thường là bình thường.

Xét nghiệm sinh hóa

Xét nghiệm sinh hóa thường ít có biến đổi.

Xét nghiệm vi sinh

Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh vi sinh giúp xác định chính xác vi khuẩn gây bệnh. Đối với viêm phổi không điển hình ở trẻ em, bác sĩ có thể tìm được bằng chứng gen ADN vi khuẩn không điển hình từ các bệnh phẩm dịch tiết hô hấp bằng:

• Phương pháp nuôi cấy vi khuẩn trực tiếp.
• Xét nghiệm sinh học phân tử PCR: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Legionella pneumoniae từ dịch tỳ hầu, nội khí quản hoặc màng phổi (+).
• Phản ứng chuỗi thời gian thực (Real-time PCR).

X-quang phổi

X-quang phổi là một phương pháp hình ảnh quan trọng trong chẩn đoán viêm phổi không điển hình. Qua hình ảnh phổi trên phim X-quang, ta thấy rằng:

• Chủ yếu là tổn thương ở nhu mô, lan tỏa, hình lưới, mờ không đều, rải rác toàn bộ 2 phế trường kiểu viêm phổi kẽ.
• Đôi khi có tổn thương tập trung, đám mờ đậm, tập trung kiểu hoại tử.
• Một số trường hợp có tràn dịch màng phổi 1 hoặc 2 bên nhưng lượng dịch không nhiều.

Các bác sĩ cần tiến hành khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán viêm phổi. Các triệu chứng như sốt, ho, thở nhanh, rút lõm lồng ngực là những dấu hiệu quan trọng để chẩn đoán lâm sàng và xác định mức độ nặng của bệnh. Các xét nghiệm cận lâm sàng được chỉ định sau khi bố mẹ đưa trẻ đến khám với nghi ngờ bị viêm phổi.

Viêm phổi không điển hình là một bệnh lý phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng sống của trẻ nhỏ. Để chẩn đoán bệnh, các bậc phụ huynh cần lưu ý đến những triệu chứng lâm sàng như sốt cao, ho và thở nhanh. Ngoài ra, X-quang phổi và các xét nghiệm cận lâm sàng khác là những công cụ hữu ích để bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và tăng cơ hội phục hồi hoàn toàn cho trẻ em mắc bệnh.