Ung thư máu cấp tính là gì? Triệu chứng, chẩn đoán và điều trị ung thư máu cấp tính

Ung thư máu cấp tính là gì?

Ung thư máu cấp tính là một nhóm bệnh ung thư do sự biến đổi ác tính của tế bào gốc tạo máu.

Sự thay đổi của khối u có thể ảnh hưởng đến một số dòng tủy hoặc bạch huyết, dựa vào đó chúng được phân thành hai loại bệnh bạch cầu cấp:

• Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy;
• Bệnh bạch cầu cấp dòng lympho.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư máu cấp tính

Các đặc điểm lâm sàng của ung thư máu cấp tính có thể liên quan đến suy tuỷ xương, sự xâm nhập của các tế bào bạch cầu vào các cơ quan hoặc kết hợp cả hai. Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của bệnh ung thư máu cấp tính là:

• Triệu chứng khởi phát đột ngột và tiến triển nhanh chóng (vài ngày đến vài tuần);
• Số lượng bạch cầu thấp;
• Nhiễm trùng thường xuyên;
• Mệt mỏi và không giảm khi nghỉ ngơi;
• Hụt hơi;
• Da nhợt nhạt;
• Đổ mồ hôi vào ban đêm (đổ mồ hôi trộm);
• Sốt nhẹ;
• Đau xương và khớp;
• Vết thương chậm lành;
• Chảy máu cam, chảy máu nướu răng, ban xuất huyết, vết bầm dưới da.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh ung thư máu cấp tính

Một số biến chứng có thể gặp ở người bệnh ung thư máu cấp tính như:

• Hội chứng ly giải khối u: Một loạt các rối loạn điện giải có thể xảy ra do điều trị ung thư. Sự ly giải rộng rãi của các tế bào khối u có thể giải phóng một lượng đáng kể kali, photphat, axit uric và lactate dehydrogenase. Đặc điểm lâm sàng rất khác nhau, tổn thương thận cấp và rối loạn nhịp tim là hai trong số những biểu hiện thường gặp và đáng lo ngại nhất.
• Ngưng tập bạch cầu (leukostasis): Tăng độ nhớt của máu do tăng số lượng bạch cầu quá mức (thường >100.000/μL). Số lượng bạch cầu chưa trưởng thành rất cao ở người mắc bệnh bạch cầu cấp tính làm tăng nguy cơ biến chứng não và phổi do tắc nghẽn mạch máu.
• Các trường hợp khẩn cấp về ung thư: Một nhóm các biến chứng của bệnh ác tính và/hoặc việc điều trị bệnh ác tính. Có thể được phân loại dựa trên biến chứng là chuyển hóa (ví dụ hội chứng ly giải khối u, tăng canxi máu ác tính), huyết học (ví dụ hội chứng tăng độ nhớt máu (hyperviscosity syndrome)), cấu trúc (ví dụ hội chứng tĩnh mạch chủ trên) hoặc liên quan đến điều trị (ví dụ sốt giảm bạch cầu).
• Biến chứng của ung thư.
• Biến chứng của phương pháp điều trị ung thư.
• Sốt giảm bạch cầu: Một tình trạng đặc trưng bởi sốt ở người bệnh có số lượng bạch cầu trung tính ≤ 500/μL. Tăng nguy cơ nhiễm trùng nặng. Các nguyên nhân bao gồm hóa trị, nhiễm khuẩn, aspergillosis, nấm candida và nhiễm virus herpes.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào nêu trên khiến bạn lo lắng.

Các triệu chứng bệnh bạch cầu thường mơ hồ và không cụ thể. Bạn có thể bỏ qua các triệu chứng bệnh bạch cầu sớm vì chúng có thể giống với các triệu chứng của bệnh cúm và các bệnh thông thường khác.

Đôi khi bệnh bạch cầu được phát hiện vô tình trong quá trình xét nghiệm máu cho một số bệnh khác.

Nguyên nhân dẫn đến ung thư máu cấp tính

Bệnh bạch cầu cấp dòng lympho:

• Không xác định được nguyên nhân hoặc yếu tố nguy cơ trong hầu hết các trường hợp;
• Tổn thương tủy xương trước đó do thuốc hóa trị liệu alkyl hóa hoặc bức xạ ion hóa ;
• Bệnh bạch cầu/u lympho tế bào T trưởng thành có liên quan đến nhiễm virus HTLV;
• Yếu tố di truyền hoặc nhiễm sắc thể: Hội chứng Down, bệnh u sợi thần kinh loại 1, mất điều hòa mao mạch (ataxia telangiectasia).

Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy:

• Không xác định được nguyên nhân hoặc yếu tố nguy cơ trong hầu hết các trường hợp;
• Rối loạn tạo máu đã có từ trước (nguyên nhân phổ biến nhất có thể xác định được): Hội chứng rối loạn sinh tủy, thiếu máu bất sản, tăng sinh tủy ác tính;
• Yếu tố môi trường: Hóa trị liệu alkyl hóa, bức xạ ion hóa, tiếp xúc với benzen, hút thuốc lá.
• Yếu tố di truyền hoặc nhiễm sắc thể: Hội chứng Down, thiếu máu fanconi.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải ung thư máu cấp tính

Các yếu tố nguy cơ có thể xảy ra đối với các loại bệnh bạch cầu khác nhau đều tồn tại, nhưng bạn vẫn có thể mắc bệnh bạch cầu ngay cả khi không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào.

Một số yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư máu cấp tính bao gồm:

• Hút thuốc lá;
• Đang hóa trị và xạ trị cho các bệnh ung thư khác;
• Tiếp xúc với mức bức xạ rất cao;
• Bị rối loạn di truyền, chẳng hạn như hội chứng Down;
• Có anh chị em bị bệnh bạch cầu cấp dòng lympho.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ung thư máu cấp tính

Tất cả các loại bệnh bạch cầu đều được chẩn đoán bằng cách kiểm tra mẫu máu và tủy xương. Công thức máu toàn phần sẽ cung cấp thông tin về mức độ và loại bệnh:

• Tế bào bạch cầu;
• Tế bào hồng cầu;
• Tiểu cầu.

Xét nghiệm tủy xương và các xét nghiệm khác sẽ cung cấp cho bác sĩ thêm thông tin về máu của bạn để xác nhận chẩn đoán bệnh bạch cầu. Bác sĩ cũng có thể soi dưới kính hiển vi để xem hình dạng của tế bào. Các xét nghiệm khác có thể giúp bác sĩ xác định những thay đổi đối với nhiễm sắc thể hoặc gen.

Phương pháp điều trị ung thư máu cấp tính hiệu quả

Kế hoạch điều trị sẽ phụ thuộc vào loại bệnh ung thư máu cấp tính và mức độ tiến triển của nó tại thời điểm chẩn đoán. Điều quan trọng là phải hiểu những lựa chọn cho phương pháp điều trị của bạn là gì và bạn có thể mong đợi điều gì.

Những người mắc bệnh ung thư máu cấp tính thường sẽ bắt đầu điều trị ngay sau khi được chẩn đoán. Điều này là do ung thư có thể tiến triển nhanh chóng. Điều trị có thể bao gồm hóa trị, liệu pháp nhắm trúng đích hoặc liệu pháp tế bào gốc, tùy thuộc vào loại bệnh bạch cầu cấp tính mà bạn mắc phải.

Việc điều trị bệnh bạch cầu cấp tính thường rất khó khăn ngay từ đầu. Mục tiêu chính của điều trị là tiêu diệt các tế bào bạch cầu ung thư. Việc nhập viện đôi khi là cần thiết. Việc điều trị thường gây ra tác dụng phụ.

Bác sĩ sẽ làm xét nghiệm máu và tủy xương thường xuyên để xác định xem đáp ứng của bệnh đối với phương pháp điều trị mà bạn đang tiếp nhận như thế nào. Bác sĩ có thể thử nhiều loại thuốc khác nhau để xem loại nào có tác dụng tốt nhất.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ung thư máu cấp tính

Chế độ sinh hoạt:

Chế độ sinh hoạt cho người bệnh ung thư máu cấp tính, cụ thể là phụ thuộc vào từng trường hợp và chỉ được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa. Dưới đây là một số lời khuyên chung về chế độ sinh hoạt có thể áp dụng:

• Giữ cân nặng lý tưởng và tăng cường sức khỏe: Cố gắng duy trì cân nặng ở mức phù hợp và tham gia vào các hoạt động thể chất nhẹ nhàng khi tình trạng bệnh đã ổn định như đi bộ, yoga hoặc tập thể dục nhẹ để duy trì sức khỏe tổng thể.
• Tránh tác động tiêu cực: Hạn chế tiếp xúc với các chất gây kích thích như thuốc lá, rượu bia, và các chất gây ô nhiễm môi trường. Cố gắng giảm căng thẳng và tạo ra một môi trường tĩnh lặng và thoải mái trong cuộc sống hàng ngày.
• Ngủ đủ giấc: Cố gắng có đủ giấc ngủ hàng đêm để cơ thể có thời gian phục hồi và tái tạo năng lượng.
• Tuân thủ lịch trình điều trị: Rất quan trọng, người bệnh nên tuân thủ lịch trình điều trị do bác sĩ chuyên khoa chỉ định, bao gồm uống thuốc đúng giờ và đến các buổi tái khám định kỳ.
• Hỗ trợ tâm lý: Bệnh ung thư máu cấp tính có thể gây ra tác động tâm lý nặng nề. Hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và nhóm hỗ trợ ung thư hoặc tìm kiếm tư vấn tâm lý chuyên nghiệp nếu cần thiết.

Lưu ý rằng, đây chỉ là một số lời khuyên chung và quan trọng nhất là tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để nhận được hướng dẫn cụ thể và phù hợp với trường hợp của từng người bệnh.

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh ung thư máu cấp tính cần được cá nhân hóa dựa trên từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, dưới đây là một số lời khuyên chung về chế độ dinh dưỡng có thể hữu ích:

• Thực phẩm giàu chất dinh dưỡng: Bạn nên tập trung vào việc ăn các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng để tăng cường hệ miễn dịch và sức khỏe chung. Bao gồm nhiều rau xanh (bông cải xanh, bắp cải, súp lơ, cải thìa, cải xoăn), trái cây tươi (táo, việt quất,...), ngũ cốc nguyên hạt, sữa không béo hoặc ít béo, thực phẩm chứa chất xơ như đậu, hạt, và các nguồn protein lành mạnh như thịt gà, cá, đậu nành, hạt chia, hạt lanh.
• Uống đủ nước: Đảm bảo bạn uống đủ nước trong ngày để duy trì sự cân bằng thể chất và hỗ trợ quá trình chữa lành.
• Hạn chế thực phẩm không lành mạnh: Tránh thực phẩm chứa chất béo bão hòa và đường cao, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, thức uống có gas và các loại đồ uống có nồng độ đường cao. Giảm tiêu thụ muối và thực phẩm chứa chất bảo quản hoặc phẩm màu nhân tạo.
• Tránh nhiễm khuẩn: Hạn chế tiếp xúc với thực phẩm sống, thức ăn chưa nấu chín hoặc không sạch sẽ để tránh nhiễm khuẩn. Đảm bảo thực phẩm được chế biến đúng cách và tuân thủ các quy tắc vệ sinh an toàn thực phẩm.

Lưu ý rằng, chế độ dinh dưỡng chỉ là một phần trong quá trình điều trị ung thư máu cấp tính và việc tuân thủ chế độ dinh dưỡng phải được thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Phương pháp phòng ngừa ung thư máu cấp tính hiệu quả

Không có xét nghiệm sàng lọc sớm cho bệnh bạch cầu. Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ và triệu chứng, hãy đến gặp bác sĩ .

Điều quan trọng là phải giữ bản sao của các phương pháp điều trị, ngày tháng và loại thuốc đã được sử dụng. Những điều này sẽ giúp ích cho bạn và các bác sĩ điều trị nếu bệnh ung thư của bạn quay trở lại.

Các chuyên gia chưa tìm ra cách ngăn ngừa bệnh bạch cầu. Chủ động và nói với bác sĩ nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của bệnh bạch cầu có thể giúp cải thiện cơ hội phục hồi của bạn.