Viêm cầu thận Lupus là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm cầu thận Lupus là gì?

Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) là một tình trạng tự miễn dịch mạn tính. Điều này có nghĩa là hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn tấn công nhầm vào các tế bào, cơ quan và mô khỏe mạnh trong cơ thể. Lupus ban đỏ hệ thống được chẩn đoán dựa vào lâm sàng, xét nghiệm máu với sự hiện diện của tự kháng thể.

Một biểu hiện phổ biến và nghiêm trọng cần được chú ý ở lupus ban đỏ hệ thống là sự liên quan đến thận, được gọi là viêm thận lupus (Lupus Nephritis). Đánh giá chức năng thận kịp thời ở người bệnh mắc lupus là rất quan trọng, vì việc phát hiện sớm và quản lý tình trạng suy thận có thể cải thiện đáng kể chức năng của thận.

Viêm thận lupus rất thường gặp ở các người bệnh mắc lupus. Có khoảng 50% người trưởng thành và 80% trẻ em có thể bị viêm thận lupus trong vòng 5 năm sau khi chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống.

Theo hệ thống phân loại viêm thận lupus được phát triển bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sửa đổi bởi Hiệp hội Thận học Quốc tế (Society of Nephrology) và Hiệp hội Bệnh Thận (Renal Pathology Society), viêm thận lupus có thể phân thành 6 loại dựa trên mô bệnh học. Phân loại giúp bác sĩ xác định mức độ nghiêm trọng của tổn thương thận và việc điều trị có thể dựa trên các giai đoạn khác nhau.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm cầu thận Lupus

Các triệu chứng của viêm thận lupus có thể bao gồm:

• Tiểu có bọt;
• Tiêu đêm;
• Tiểu nhiều;
• Sưng phù thường ở bàn chân, mắt cá chân và ít gặp ở tay hay mặt;
• Tăng huyết áp;
• Tiểu máu vi thể có thể không nhìn thấy rõ.

Người bệnh viêm thận lupus cũng có những biểu hiện lâm sàng khác nhau của bệnh lupus ban đỏ hệ thống bao gồm:

• Phát ban ở má hoặc dạng đĩa;
• Mệt mỏi;
• Sốt;
• Phát ban;
• Nhạy cảm ánh sáng;
• Viêm loét miệng;
• Viêm khớp;
• Co giật;
• Rối loạn huyết học;
• Rối loạn tâm thần.

Biến chứng có thể gặp khi mắc viêm cầu thận Lupus

Một số biến chứng quan trọng của viêm thận lupus cần được lưu ý bao gồm:

• Tăng huyết áp (khó điều trị);
• Phù nề quá mức;
• Bệnh thận mạn;
• Bệnh thận mạn giai đoạn cuối.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số các triệu chứng của lupus hay viêm thận lupus. Các triệu chứng của viêm thận lupus có thể không xuất hiện ngay lập tức. Tuy nhiên, chẩn đoán sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa tổn thương thận hoặc thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Nguyên nhân dẫn đến viêm cầu thận Lupus

Nguyên nhân dẫn đến viêm thận lupus chủ yếu là do phản ứng quá mẫn loại 3. Đây là một phản ứng miễn dịch bất thường, được kích hoạt bởi một số kháng nguyên nhất định. Khi các phức hợp miễn dịch được hình thành, chứng lắng đọng tại các vùng của thận, dẫn đến phản ứng viêm khi khởi phát bệnh viêm thận lupus.

Mặc dù hiện tượng tự miễn dịch dẫn đến viêm thận lupus, nhưng cũng có các yếu tố di truyền khác có thể khiến người bệnh lupus ban đỏ hệ thống phát triển bệnh viêm thận lupus. Ví dụ như các biến thể gen như APOL1 được tìm thấy ở quần thể người Mỹ gốc Phi mắc SLE được phát hiện có liên quan đến khuynh hướng viêm thận lupus.

Những ai có nguy cơ mắc viêm cầu thận Lupus?

Liên quan đến nguy cơ mắc lupus, có thể thấy lupus phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới và thường xảy ra ở độ tuổi sinh sản. Khoảng 9 trên 10 người mắc lupus là nữ giới. 

Lupus cũng phổ biến hơn ở những người gốc Phi hoặc gốc châu Á. 

Trong đó, tổn thương thận do lupus là một trong những vấn đề phổ biến ở người bệnh lupus. Có tới 5 trên 10 người lớn, và 8 trên 10 trẻ em mắc lupus sẽ bị bệnh thận. Người Mỹ gốc Phi, người gốc Latinh và người Mỹ gốc Á có nhiều khả năng mắc viêm thận lupus hơn người da trắng. Khác với lupus gặp ở nữ giới, viêm thận lupus phổ biến hơn ở nam giới.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm cầu thận Lupus

Trong một số nghiên cứu dịch tễ học, người ta có phát hiện một vài yếu tố liên quan như:

• Liên quan tuổi tác: Hầu hết người bệnh lupus sẽ phát triển bệnh viêm thận lupus sớm hơn trong quá trình điều trị bệnh. Bệnh lupus ban đỏ hệ thống thường gặp ở phụ nữ độ tuổi 30, và viêm thận lupus chủ yếu xảy ra ở người bệnh với độ tuổi từ 20 đến 40 tuổi. Trẻ em mắc SLE dường như có nguy cơ tổn thương thận cao hơn người lớn.
• Liên quan đến giới tính: Nhìn chung, do tỷ lệ mắc bệnh cao ở nữ nên viêm thận lupus cũng phổ biến ở nữ. Tuy nhiên, bệnh thận với biểu hiện lâm sàng cùng tiên lượng xấu thường gặp ở nam giới.
• Liên quan đến chủng tộc: Viêm thận lupus phổ biến hơn ở người châu Á so với người da trắng. Tuy nhiên so với người da trắng, kết quả sau quan sát 10 năm, tỷ lệ sống sót tốt hơn ở người châu Á.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm cầu thận Lupus

Viêm thận lupus được chẩn đoán thông qua xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu và sinh thiết thận.

• Xét nghiệm nước tiểu: Bác sĩ sẽ sử dụng mẫu nước tiểu của bạn để tìm máu và protein trong nước tiểu. Bạn cần lấy nước tiểu theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ hoặc điều dưỡng.
• Xét nghiệm máu: Bao gồm xét nghiệm creatinin giúp đánh giá chức năng thận, xét nghiệm albumin, xét nghiệm các tự kháng thể anti-dsDNA, nồng độ bổ thể C3, C4.
• Sinh thiết thận: Được chỉ định ở người bệnh có protein niệu ở ngưỡng thận hư, hay ở những người bệnh bị viêm thận tái đi tái lại. Việc đánh giá lâm sàng và xét nghiệm máu có thể dự đoán được mô bệnh học của viêm thận lupus ở khoảng 70 - 80% người bệnh, tuy nhiên nó không đủ chính xác. Với sự trợ giúp của sinh thiết thận, có thể giúp chẩn đoán mô bệnh học, giai đoạn bệnh, giúp ích trong việc xác định và tiên lượng bệnh.

Phương pháp điều trị viêm cầu thận Lupus

Việc điều trị chủ yếu dựa vào các loại viêm thận lupus dựa vào phân loại mô bệnh học. Như đã đề cập ở trên, viêm thận lupus được chia thành 6 phân loại khác nhau, từ 1 đến 6. Trong đó, loại 1 và 2 thường có thể được theo dõi và không cần điều trị. 

Ở loại 3 và 4, cần điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch và steroid. Liệu pháp thay thế thận được xem xét ở nhóm 6 khi hầu hết các cầu thận đã bị xơ cứng. Bệnh viêm thận lupus đang tiến triển thường dự đoán phản ứng tốt hơn với điều trị, không giống như bệnh mãn tính sẽ kém đáp ứng với điều trị.

Điều trị các yếu tố nguy cơ có thể gây tiến triển thành bệnh thận mạn tính (CKD) hoặc bệnh thận mạn giai đoạn cuối (ESRD) cũng rất quan trọng. Bắt đầu dùng thuốc statin để hạ lipid máu là cần thiết vì bệnh thận mạn làm tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do tim mạch. Chỉ định điều trị hạ huyết áp bằng thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) và thuốc ức chế thụ thể angiotensin 2 (ARB) ở bệnh nhân có protein niệu và/hoặc tăng huyết áp. Thuốc ức chế men chuyển và chẹn thụ thể angiotensin 2 có thể giúp bảo vệ thận của bạn.

Chạy thận nhân tạo hay ghép thận là lựa chọn điều trị nếu bạn bị suy thận nặng, như bệnh thận mạn giai đoạn cuối.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm cầu thận Lupus

Chế độ sinh hoạt:

Để hạn chế diễn tiến của viêm thận lupus, việc bạn cần làm có thể bao gồm:

• Các người bệnh đã được chẩn đoán lupus hay viêm thận lupus nên được biết dấu hiệu và triệu chứng của viêm thận lupus để biết khi nào cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế.
• Tuân thủ theo điều trị của bác sĩ và các hướng dẫn thay đổi lối sống cũng như thay đổi trong chế độ ăn.
• Uống đủ nước, tránh hút thuốc và uống rượu.
• Duy trì huyết áp khỏe mạnh.
• Tránh các loại thuốc có thể gây ảnh hưởng đến thận, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn muốn sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng sẽ tùy thuộc vào tình hình bệnh cụ thể của bạn, bạn có thể nhận được các lời khuyên từ bác sĩ như:

• Tuân thủ chế độ ăn cho người bệnh thận, theo hướng dẫn của bác sĩ là cần thiết. Ví dụ như khi bạn mắc tăng huyết áp, hạn chế muối (natri) có thể giúp kiểm soát huyết áp.
• Ở giai đoạn chức năng thận đã suy giảm, bạn có thể được khuyên hạn chế protein, hạn chế kali và phospho.

Phương pháp phòng ngừa viêm cầu thận Lupus hiệu quả

Hiện không có cách phòng ngừa lupus hay viêm thận lupus một cách tuyệt đối. Nếu bạn đang mắc lupus ban đỏ hệ thống, bạn cần được phát hiện sớm các biến chứng như viêm thận lupus, bằng cách theo dõi bệnh, tái khám thường xuyên, tuân thủ theo điều trị của bác sĩ. 

Việc phát hiện sớm bệnh như viêm thận lupus có thể giúp điều trị kịp thời và mang lại kết quả lâu dài tốt hơn.