Mất bao lâu để bệnh dại khởi phát? Cách xử lý khi có nguy cơ mắc bệnh dại

Hiểu rõ mất bao lâu để bệnh dại khởi phát? là điều quan trọng để mọi người có thể phòng tránh hiệu quả và xử trí đúng cách khi bị động vật cắn hoặc cào. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về khoảng thời gian ủ bệnh, các yếu tố tác động đến sự khởi phát bệnh.

Triệu chứng của bệnh dại là gì?

Bệnh dại là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, gây ra bởi virus thuộc họ Rhabdoviridae, chủ yếu ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Bệnh này lây từ động vật sang người, phổ biến nhất qua vết cắn hoặc vết liếm của động vật mắc bệnh, đặc biệt là chó và mèo. Một khi virus đã xâm nhập vào cơ thể, nó di chuyển theo các dây thần kinh tới não, gây ra viêm não cấp tính và dẫn đến tử vong.

Quá trình phát triển bệnh dại có thể được chia thành ba giai đoạn: Giai đoạn ủ bệnh, giai đoạn tiền triệu và giai đoạn viêm não. Giai đoạn ủ bệnh có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, tùy thuộc vào vị trí và mức độ nặng của vết thương cũng như số lượng virus xâm nhập. Ở giai đoạn này, người bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng virus đang lặng lẽ nhân lên và di chuyển đến não.

Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn viêm não, các triệu chứng trở nên rõ ràng và nghiêm trọng. Bệnh nhân có thể trải qua cảm giác sợ hãi không kiểm soát, mất ngủ, rối loạn hành vi và có phản ứng quá mẫn với ánh sáng, âm thanh, gió và nước. Triệu chứng sợ nước là biểu hiện đặc trưng do co thắt cơ hầu họng, khiến bệnh nhân không thể uống nước và tăng tiết nước bọt. Đồng thời, rối loạn hệ thần kinh thực vật cũng xảy ra, bao gồm giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi và hạ huyết áp. Giai đoạn này kéo dài từ 2 đến 6 ngày, và bệnh nhân có thể tử vong do liệt cơ hô hấp.

Bệnh dại tiến triển theo hai dạng chính: Thể viêm não và thể liệt (hay còn gọi là "thể câm"). Thể viêm não, chiếm khoảng 80% số ca, biểu hiện bằng sốt, đau đầu, mất ngủ, co thắt hầu họng và tăng tiết nước bọt. Bệnh nhân thường không thể nhai và nuốt, đồng tử giãn, mắt nhìn sáng long sòng sọc và có thể xuất tinh tự nhiên. Trong khi đó, ở thể liệt, bệnh nhân dần dần bị liệt các cơ từ tay, chân, rồi lan đến các cơ hô hấp, dẫn đến tử vong.

Bệnh dại rất nguy hiểm với tỷ lệ tử vong gần như 100% khi đã lên cơn. Phòng bệnh dại chủ yếu dựa vào tiêm phòng vắc xin cho vật nuôi, tiêm phòng sau khi bị phơi nhiễm và tránh tiếp xúc với động vật nghi nhiễm dại. 

Mất bao lâu để bệnh dại khởi phát?

Thời gian từ lúc nhiễm virus dại đến khi bệnh khởi phát và có triệu chứng rõ rệt, hay còn gọi là thời kỳ ủ bệnh, có sự khác biệt lớn tùy thuộc vào từng trường hợp. Virus dại, sau khi xâm nhập cơ thể qua vết cắn hoặc vết liếm của động vật nhiễm bệnh, đầu tiên phát triển trong các mô cơ tại vị trí bị tổn thương. Tại đây, virus có thể tồn tại mà không gây triệu chứng trong nhiều ngày, thậm chí nhiều tháng. Trong giai đoạn này, con vật vẫn khỏe mạnh, không biểu hiện triệu chứng của bệnh dại.

Người bị chó dại cắn bao lâu thì phát bệnh? Thời gian ủ bệnh dại thường kéo dài từ 1 đến 3 tháng, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí của vết thương, khoảng cách từ nơi nhiễm đến não bộ, liều lượng virus xâm nhập, độc lực của virus, cũng như loại động vật bị nhiễm. Thông thường, các vết cắn gần vùng đầu và cổ sẽ có thời gian ủ bệnh ngắn hơn, do virus dễ dàng xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương nhanh chóng hơn.

Khi virus di chuyển dọc theo các dây thần kinh ngoại vi để đến tủy sống và não, nó tiếp tục nhân lên. Khoảng thời gian để virus lan truyền từ nơi bị nhiễm đến hệ thần kinh trung ương có thể mất từ 12 đến 180 ngày. Sau đó, bệnh tiến triển nhanh chóng, động vật bắt đầu có những dấu hiệu rõ rệt của bệnh dại, đặc biệt là các biểu hiện rối loạn hành vi và thay đổi tính cách.

Ở chó và mèo, thời gian ủ bệnh trung bình là khoảng 21 - 30 ngày, nhưng trong một số trường hợp, thời gian này có thể ngắn hơn hoặc dài hơn. Ở chó, thời gian ủ bệnh thường là 10 ngày. Khi virus bắt đầu xâm nhập và lan rộng trong hệ thần kinh, động vật mắc bệnh sẽ trải qua thời kỳ phát bệnh gồm hai thể lâm sàng chính: Thể dại điên cuồng và thể dại câm (bại liệt). Thể điên cuồng làm con vật trở nên hung hăng, dễ kích động và cắn xé, trong khi thể câm biểu hiện chủ yếu ở tình trạng bại liệt, khiến con vật mất khả năng di chuyển hoặc điều khiển cơ thể.

Thời gian phát bệnh rất ngắn, chỉ kéo dài từ 1 đến 7 ngày trước khi động vật tử vong. Trong thời gian này, con vật có thể biểu hiện cả hai thể bệnh xen kẽ, bắt đầu với trạng thái điên cuồng và sau đó chuyển sang bại liệt. Kết cục cuối cùng luôn dẫn đến tử vong khi virus làm suy kiệt hệ thần kinh và ngăn cản các chức năng sống cơ bản của cơ thể.

Xử lý khi có nguy cơ mắc bệnh dại

Sau khi đã biết mất bao lâu để bệnh dại khởi phát, một vấn đề quan trọng cũng được nhiều người thắc mắc đó là cách xử lý khi có nguy cơ mắc bệnh dại. Không phải tất cả các trường hợp bị chó mèo cắn đều dẫn đến bệnh dại; khả năng phát bệnh phụ thuộc vào việc con vật có nhiễm virus dại hay không, mức độ nghiêm trọng của vết cắn, và các biện pháp sơ cứu cũng như điều trị dự phòng có được tiến hành kịp thời hay không. Để phòng ngừa hiệu quả, việc vệ sinh vết thương và tiêm phòng dại ngay sau khi bị động vật cắn là vô cùng quan trọng.

Ngay khi bị cắn hoặc cào, người bị thương cần xử lý vết thương đúng cách để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng. Đầu tiên, hãy thay quần áo hoặc làm sạch khu vực xung quanh vết thương để giảm nguy cơ virus tiếp xúc thêm. Vết thương nên được rửa kỹ dưới vòi nước mạnh trong ít nhất 15 phút, sau đó sát trùng với cồn 70%, cồn i-ốt hoặc Povidone. Tránh chà xát, nặn máu hoặc đắp các loại lá cây lên vết thương vì có thể làm tổn thương nặng hơn. Sau đó, dùng gạc y tế băng nhẹ vết thương để giảm thiểu nhiễm khuẩn.

Sau khi sơ cứu, người bị thương cần tới bệnh viện hoặc trung tâm y tế gần nhất để tiêm phòng dại. Các chuyên gia y tế khuyến nghị rằng tiêm vắc xin dại trong vòng 6 giờ đầu sẽ giúp phòng bệnh tốt nhất. Nếu tiêm sau 6 giờ, hiệu quả vẫn có nhưng sẽ giảm dần, do đó cần thực hiện tiêm phòng càng sớm càng tốt.

Phác đồ tiêm phòng dại sẽ phụ thuộc vào mức độ vết thương và khả năng theo dõi tình trạng của con vật. Nếu con vật vẫn khỏe mạnh sau 10 ngày, người bị cắn thường chỉ cần tiêm 4 liều vắc xin vào các ngày 0, 3, 7, và 28. Nếu con vật chết hoặc có dấu hiệu dại, người bị thương nên tiêm đủ 5 liều, vào các ngày 0, 3, 7, 14, và 28. Với vết thương nghiêm trọng hoặc trường hợp con vật có biểu hiện dại, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm đủ 5 liều kèm huyết thanh kháng dại.

Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú khi bị chó, mèo cắn cần có sự tư vấn từ bác sĩ để đảm bảo lịch tiêm phù hợp với tình trạng sức khỏe. Tiêm vắc xin dại là cách duy nhất ngăn ngừa tử vong do bệnh dại, vì khi triệu chứng đã xuất hiện, bệnh sẽ gần như không thể điều trị.

Tóm lại, việc hiểu rõ mất bao lâu để bệnh dại khởi phát là rất quan trọng để phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe cá nhân. Thời gian ủ bệnh dại có thể khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loài động vật, vị trí vết thương và cách xử lý sau phơi nhiễm. Tuy nhiên, điều cần thiết là ngay khi bị động vật nghi dại cắn, hãy thực hiện các biện pháp sơ cứu và đến cơ sở y tế để tiêm phòng dại kịp thời.