Các loại thuốc giảm đau cho người ung thư

Ngoài nguy cơ tử vong, nhiều bệnh nhân ung thư còn sợ mắc bệnh ung thư vì lý do lớn nhất là các vấn đề đau đớn liên quan đến ung thư. Thuốc giảm đau cho người ung thư là phương pháp điều trị đau đầu tiên và quan trọng nhất đối với bệnh nhân ung thư.

Đau do ung thư đáng sợ như thế nào?

Đau do ung thư, theo cách nói thông thường, là một vấn đề đau đớn phức tạp mà bệnh nhân ung thư cảm thấy trong thời gian bị bệnh. Về mặt y học, cơn đau được chia thành 10 cấp độ, cấp độ 7 trở lên gọi là đau dữ dội và cơn đau do ung thư có thể đạt đến cấp độ cao nhất là 10. Bệnh nhân thường không ăn được, không ngủ được, kiệt sức về thể chất và tinh thần do cơn đau dữ dội. Nhiều bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối thường mất ý chí sống vì nỗi đau thể xác. Làm thế nào để kiểm soát cơn đau đã trở thành một phần quan trọng trong điều trị ung thư và thậm chí là yêu cầu duy nhất để bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối có ý chí sống tiếp.

Nguyên nhân gây đau ở bệnh nhân ung thư

Đau do ung thư được chia thành ba loại:

Đau do tế bào ung thư chèn ép, ăn mòn hoặc di căn

Nó thường là cơn đau mãn tính và thường kéo dài hơn 6 tháng do khối u phát triển và lan rộng bất thường gây sưng tấy, chèn ép, tắc nghẽn, thiếu máu cục bộ, viêm hoặc hoại tử. Khi di căn sang nơi khác sẽ xâm lấn vào xương, dây thần kinh, bạch huyết, khoang bụng hoặc màng xương, khoang tủy xương, làm tăng áp lực, thậm chí gãy xương bệnh lý.

Các khối u chèn ép mô thần kinh và gây khó chịu cực độ, bao gồm các khối u não có thể gây đau đầu và đau dây thần kinh sọ. Các khối u sau phúc mạc chèn ép dây thần kinh thắt lưng và bụng, có thể gây đau ở vùng thắt lưng và bụng,...

Đau do quá trình chẩn đoán và điều trị

Đau trong quá trình điều trị là biến chứng thường gặp của bệnh ung thư, thường là đau cấp tính như viêm dây thần kinh, viêm miệng, viêm da, hoại tử xương do xạ trị hay hóa trị, đau do herpes zoster ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, hoại tử mô, viêm tĩnh mạch do tắc mạch từ hóa trị. Nếu xạ trị vùng bụng dưới, có thể xảy ra tình trạng khó chịu ở đường tiêu hóa hoặc tiểu đau.

Đau do nguyên nhân gián tiếp

Ví dụ, khối u gây áp lực lên cơ quan nội tạng và gây loét, có thể gây nhiễm trùng và đau cục bộ. Ngoài ra, di căn xương từ ung thư phổi, ung thư vú, ung thư tuyến giáp và các bệnh ung thư khác cũng có thể gây đau bụng dữ dội.

Một số bệnh nhân ung thư vẫn bị đau sau khi điều trị ngay cả khi không có tế bào ung thư trong cơ thể. Các nguyên nhân có thể bao gồm xơ hóa vết thương và tổn thương dây thần kinh cảm giác.

Thuốc giảm đau cho người ung thư

Đau luôn là triệu chứng khó chịu chính của đa số bệnh nhân ung thư. Người bệnh ung thư có thể bị đau từ trung bình đến nặng và 3/4 trong số họ sử dụng thuốc giảm đau để đạt được kết quả điều trị đau tốt. Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giảm đau không kê đơn hoặc thuốc giảm đau theo toa với cường độ khác nhau để giúp giảm đau, tùy thuộc vào mức độ đau của bạn.

Thuốc giảm đau cho người ung thư thường được dùng tuân theo nguyên tắc điều trị ba bước của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Thang ba bước là cường độ điều trị bằng thuốc ngày càng tăng, nghĩa là từ thuốc giảm đau không chứa opioid đến thuốc giảm đau có chứa opioid yếu và sau đó đến thuốc giảm đau có chứa opioid mạnh.

• Thuốc giảm đau không chứa opioid (bậc 1): Dùng cho bệnh nhân bị đau nhẹ do ung thư. Các loại thuốc chính bao gồm acetaminophen (paracetamol), thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAID),..., và có thể sử dụng các thuốc phụ trợ nếu phù hợp.
• Thuốc giảm đau opioid yếu (bậc 2): Có thể được sử dụng khi thuốc giảm đau không chứa opioid không thể giảm đau. Chúng thường được sử dụng cho những bệnh nhân bị đau do ung thư ở mức độ vừa phải. Thông thường nên sử dụng kết hợp với thuốc bậc một, vì hai loại thuốc này có cơ chế tác dụng khác nhau và việc sử dụng kết hợp chúng có thể tăng cường tác dụng giảm đau. Thuốc giảm đau opioid yếu bao gồm codeine và tramadol. Thuốc bổ trợ cũng có thể được sử dụng khi cần thiết.
• Thuốc giảm đau opioid mạnh (bậc 3): Dùng để điều trị cơn đau do ung thư vừa hoặc nặng. Chúng có thể được sử dụng khi bậc 1 và 2 không có hiệu quả. Thuốc chính là viên nén phóng thích kéo dài morphin, oxycodone hydrochloride hay hydromorphone, fentanyl,... thường được sử dụng trên lâm sàng.

Tùy theo tình trạng bệnh nhân, ba loại thuốc trên có thể được sử dụng kết hợp với thuốc chống trầm cảm, thuốc chống co thắt, corticosteroid, bisphosphonates, kháng thể RANK Ligand và các thuốc khác để kiểm soát cơn đau do ung thư hiệu quả hơn.

Mỗi loại thuốc đều có khả năng gây ra tác dụng phụ và thuốc giảm đau cũng không ngoại lệ. Tác dụng phụ chính của opioid là táo bón, buồn ngủ, suy hô hấp và bí tiểu. Tỷ lệ táo bón chiếm đa phần và nhiều bệnh nhân ung thư vốn đã có chức năng tiêu hóa yếu do nằm trên giường lâu ngày, tuổi già và tình trạng suy nhược. Cộng với tác dụng phụ của thuốc opioid, táo bón có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Để giảm táo bón, người bệnh nên uống nhiều nước hơn, ăn trái cây và rau quả dễ tiêu hóa, vận động hợp lý hơn và sử dụng một số thuốc nhuận tràng. Buồn nôn, nôn mửa,... cũng có thể xảy ra khi dùng thuốc lần đầu. Nếu ở mức độ nhẹ, bệnh sẽ tự khỏi mà không cần điều trị. Nếu triệu chứng nặng hơn, có thể dùng thêm thuốc chống nôn để điều trị.

Vì vậy, người bệnh cần sử dụng thuốc đúng liều lượng và tần suất theo lời dặn của bác sĩ; báo cho bác sĩ hoặc người chăm sóc của bạn ngay lập tức nếu có bất kỳ phản ứng khó chịu nào xảy ra.

Các phương pháp không dùng thuốc để giảm đau cho người ung thư

Các phương pháp điều trị cơn đau ngoài thuốc giảm đau cho người ung thư thường bao gồm:

• Phục hồi chức năng và tập thể dục;
• Chườm nóng và xoa bóp;
• Châm cứu;
• Các phương pháp trị liệu xâm lấn khác như liệu pháp điều hòa thần kinh can thiệp xâm lấn tối thiểu.

Bệnh nhân ung thư thường phải chịu những cơn đau ảnh hưởng đến sinh hoạt và đời sống xã hội, cảm xúc cũng dễ bị ảnh hưởng bởi cơn đau. Để điều trị cơn đau do ung thư, trước tiên các bác sĩ sẽ chấm điểm và phân loại mức độ đau của bệnh nhân, sau đó xác định kế hoạch điều trị cá nhân cho phù hợp. Thuốc giảm đau cho người ung thư cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và đúng phác đồ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.