Co giật do căng thẳng: Nguyên nhân và cách điều trị

Căng thẳng tâm lý không chỉ ảnh hưởng về mặt tinh thần mà còn có thể biểu hiện thành các triệu chứng thể chất đáng lo ngại. Ngoài căng thẳng tâm lý gây đau tim, chúng ta còn biết đến tình trạng co giật do căng thẳng. Dù không gây tổn thương não như động kinh, tình trạng này vẫn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị co giật do căng thẳng để có thể nhận biết và hỗ trợ người bệnh kịp thời.

Co giật do căng thẳng là bệnh gì?

Co giật do căng thẳng hay còn gọi là cơn co giật tâm lý không động kinh (psychogenic nonepileptic seizures - PNES) là một biểu hiện phức tạp của một dạng rối loạn chức năng thần kinh. Trong tình trạng này, bệnh nhân trải qua các cơn co giật giống hệt động kinh, với các biểu hiện như mất kiểm soát cơ bắp, co cứng, giật hoặc thậm chí là mất ý thức tạm thời. Tuy nhiên, điểm khác biệt quan trọng là các cơn co giật này không xuất phát từ hoạt động điện bất thường trong não, mà bắt nguồn từ những căng thẳng, stress, lo âu hay sang chấn tâm lý sâu sắc.

Nguyên nhân chính gây ra co giật do căng thẳng thường liên quan đến các yếu tố tâm lý như stress mãn tính, lo âu kéo dài, hoặc những trải nghiệm sang chấn trong quá khứ. Trong nỗ lực đối phó với những áp lực tâm lý này, cơ thể có thể biểu hiện ra các triệu chứng thể chất, bao gồm cả cơn co giật.

Theo thống kê, phụ nữ trẻ có nguy cơ mắc co giật do căng thẳng cao hơn nam giới. Ngoài ra, những người có tiền sử rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn nhân cách cũng dễ bị ảnh hưởng hơn. Những người từng trải qua sang chấn tâm lý như bị bạo hành hoặc chứng kiến tai nạn nghiêm trọng, cũng có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này.

Triệu chứng của co giật do căng thẳng

Co giật do căng thẳng biểu hiện qua các triệu chứng đa dạng, có thể gây nhầm lẫn với động kinh hoặc các rối loạn thần kinh khác. Người bệnh có thể trải qua các cơn co giật toàn thân hoặc một phần cơ thể, với biểu hiện mất kiểm soát cơ bắp, co cứng hoặc giật cơ không chủ ý. Trong một số trường hợp, cơn co giật có thể kèm theo ngất xỉu hoặc mất ý thức tạm thời. Đặc điểm quan trọng là các cơn co giật này thường xảy ra trong hoặc ngay sau khi trải qua một tình huống căng thẳng, lo âu hoặc kích động cảm xúc mạnh.

Ngoài cơn co giật, người bệnh còn có thể gặp phải các triệu chứng khác liên quan đến hệ thần kinh và tâm lý. Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn là những triệu chứng thường gặp, gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Các biểu hiện về hô hấp và tim mạch như khó thở, hồi hộp, đánh trống ngực cũng có thể xuất hiện. Một số bệnh nhân còn mô tả cảm giác tê bì, kiến bò hoặc rối loạn cảm giác ở các chi. Stress kéo dài còn có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi và suy giảm khả năng tập trung.

Chẩn đoán và phân biệt co giật do căng thẳng với động kinh

Chẩn đoán chính xác co giật do căng thẳng đòi hỏi sự kết hợp giữa đánh giá lâm sàng tỉ mỉ và các xét nghiệm chuyên sâu để phân biệt với động kinh và các rối loạn thần kinh khác.

Khám lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập thông tin về tiền sử bệnh, các triệu chứng và yếu tố kích hoạt cơn co giật. Bác sĩ sẽ tìm hiểu về các sự kiện căng thẳng hoặc sang chấn tâm lý mà bệnh nhân có thể đã trải qua. Đồng thời, việc quan sát trực tiếp các cơn co giật cũng giúp bác sĩ đánh giá các đặc điểm lâm sàng như thời gian, tần suất, kiểu co giật và các biểu hiện kèm theo, từ đó đưa ra nhận định ban đầu.

Điện não đồ (EEG) là một công cụ quan trọng để phân biệt co giật do căng thẳng với động kinh. EEG ghi lại hoạt động điện của não, cho phép phát hiện các bất thường liên quan đến động kinh. Trong trường hợp co giật do căng thẳng, EEG thường không cho thấy bất kỳ hoạt động bất thường nào, mặc dù một số trường hợp có thể có những thay đổi không đặc hiệu.

Để loại trừ các nguyên nhân khác gây co giật như u não, đột quỵ hoặc rối loạn chuyển hóa, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm hình ảnh như chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT). Xét nghiệm máu cũng có thể được thực hiện để kiểm tra các rối loạn chuyển hóa hoặc nhiễm trùng có thể gây ra co giật.

Điều trị co giật do căng thẳng

Điều trị co giật do căng thẳng đòi hỏi sự tập trung vào giải quyết gốc rễ tâm lý và hỗ trợ bệnh nhân kiểm soát các triệu chứng.

Tâm lý trị liệu

Đây là phương pháp điều trị chủ yếu và quan trọng nhất đối với PNES. Các liệu pháp như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) giúp bệnh nhân nhận biết và thay đổi những suy nghĩ, niềm tin và hành vi tiêu cực, từ đó ứng phó với căng thẳng và kiểm soát cảm xúc.

Liệu pháp tâm lý động đi sâu vào tìm hiểu và giải quyết các xung đột nội tâm, sang chấn tâm lý tiềm ẩn, giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về bản thân và đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống. Ngoài ra, các liệu pháp thư giãn như thiền định, yoga, hít thở sâu cũng có thể giúp bệnh nhân giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Điều trị co giật do căng thẳng bằng thuốc

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm hoặc chống lo âu để kiểm soát các triệu chứng tâm lý kèm theo. Thuốc chống co giật cũng có thể được cân nhắc, nhưng thường chỉ sử dụng trong thời gian ngắn và dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.

Hỗ trợ từ gia đình và xã hội

Sự ủng hộ và thấu hiểu từ gia đình, bạn bè và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị căn bệnh này. Gia đình nên tạo một môi trường sống lành mạnh, giảm áp lực và khuyến khích bệnh nhân tham gia các hoạt động xã hội. Việc này có thể giúp họ cải thiện sức khỏe tinh thần và giảm thiểu tần suất các cơn co giật.

Co giật do căng thẳng dù không gây tổn thương não trực tiếp vẫn là một vấn đề sức khỏe tâm thần cần được quan tâm và điều trị kịp thời. Tâm lý trị liệu đóng vai trò then chốt trong việc giúp bệnh nhân nhận biết, đối mặt và giải quyết các nguyên nhân gốc rễ gây ra các cơn co giật. Bên cạnh đó, sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng cũng rất quan trọng để bệnh nhân có thể vượt qua khó khăn, cải thiện chất lượng cuộc sống và hướng đến một tương lai tươi sáng hơn.