Ferritin tăng là tình trạng gì? Cần làm gì khi Ferritin tăng?

Xét nghiệm Ferritin thường được bác sĩ chỉ định khi cần đo lường và đánh giá lượng sắt được dự trữ trong cơ thể. Xét nghiệm cho thấy chỉ số Ferritin tăng hay giảm đều phản ánh tình trạng sức khỏe bất thường. Trong phạm vi bài viết này, Nhà thuốc Long Châu sẽ cùng bạn tìm hiểu về tình trạng Ferritin cao hơn mức bình thường.

Xét nghiệm Ferritin là gì? Được chỉ định khi nào?

Sắt là loại khoáng chất thiết yếu nhưng cơ thể không thể tự tổng hợp mà chỉ được hấp thu qua đường ăn uống. Sau khi hấp thụ vào mạch máu, sắt tồn tại dưới dạng ion Fe2+ và Fe3+. Một phần khác (khoảng 20%) được dự trữ dưới dạng Ferritin.

Ferritin là một phức hợp trong nội bào protein hay cũng được coi là một loại protein chứa sắt, lưu trữ sắt và giải phóng sắt khi cơ thể cần sắt. Xét nghiệm Ferritin là loại xét nghiệm máu được thực hiện để đo lường lượng sắt được dự trữ trong cơ thể ở mức bình thường, thừa hay thiếu.

Khi nào cần làm xét nghiệm Ferritin? Xét nghiệm này không chỉ là loại xét nghiệm thiếu máu thiếu sắt mà còn được chỉ định trong các trường hợp như:

• Bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị thừa sắt.
• Theo dõi tình trạng bệnh và hướng dẫn điều trị bệnh nếu bệnh nhân được chẩn đoán rối loạn chất sắt trong cơ thể.
• Người bệnh có các triệu chứng nhức đầu, mệt mỏi, chóng mặt, người xanh xao... được chỉ định làm xét nghiệm này để chẩn đoán hoặc loại bỏ tình trạng Ferritin tăng.

Khi thực hiện xét nghiệm này, bác sĩ thường tư vấn người bệnh nhịn ăn ít nhất 12 tiếng trước đó và thực hiện xét nghiệm vào buổi sáng là tốt nhất.

Ferritin thế nào là bình thường? Thế nào là Ferritin tăng?

Ở một người khỏe mạnh bình thường, kết quả xét nghiệm định lượng Ferritin ở mức từ 10 đến 120 ng/ml (đối với nữ) và từ 20 đến 250 ng/ml (đối với nam) là bình thường. Với trẻ em, chỉ số này sẽ khác nhau tùy từng độ tuổi nhưng thường từ 7 - 110 ng/ml.

Nếu mức độ Ferritin trong máu thấp hơn mức này có nghĩa là lượng sắt được dự trữ trong cơ thể đang thấp. Ngược lại, nếu kết quả xét nghiệm Ferritin cao hơn mức bình thường như đã nêu trên, người được xét nghiệm có thể đang bị Ferritin tăng hay ứ sắt trong cơ thể.

Ở giai đoạn đầu, Ferritin cao không gây triệu chứng bệnh rõ ràng và cụ thể. Nhưng nếu không được phát hiện sớm và kiểm soát kịp thời, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như: Người mệt mỏi, yếu ớt, cơ khớp đau, vàng mắt, vàng da, nhịp tim không đều, đau bụng, khó thở, giảm cân nhanh không rõ nguyên nhân.

Ferritin tăng là triệu chứng của bệnh gì?

Chỉ số Ferritin cao có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề bất thường về sức khỏe. Điển hình là:

• Do mắc Hemochromatosis - Một tình trạng di truyền mà cơ thể người bệnh hấp thụ quá nhiều sắt từ chế độ ăn uống khiến sắt dư thừa dự trữ ở gan, tụy, tim, thận và khiến các cơ quan này bị tổn thương.
• Người phải truyền máu quá thường xuyên (trong điều trị bệnh hồng cầu hình liềm hay thalassemia) cũng khiến cơ thể dư thừa sắt vì cơ thể chúng ta không có cơ chế tự nhiên để loại bỏ bớt lượng sắt dư thừa.
• Một tình trạng viêm cấp tính hoặc mãn tính nào đó cũng có thể khiến mức Ferritin tăng bất thường. Khi xảy ra viêm nhiễm, cơ thể sản xuất nhiều Ferritin hơn bình thường để cô lập sắt, nhằm giảm nguồn cung cấp sắt nuôi vi khuẩn gây viêm. Các bệnh như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, viêm gan… có thể là nguyên nhân gây viêm cấp tính hoặc mãn tính.
• Nhiều loại ung thư, nhất là ung thư máu cũng là nguyên nhân khiến Ferritin tăng như một phản ứng của cơ thể để chống lại tình trạng viêm hay tổn thương tế bào.
• Các bệnh lý liên quan đến gan như gan nhiễm mỡ, xơ gan cũng khiến lượng sắt trong gan bị tăng lên và làm tăng Ferritin trong máu.
• Bệnh Hemophagocytic Lymphohistiocytosis khiến hệ thống miễn dịch tấn công vào các tế bào máu và các cơ quan khác trong cơ thể khiến mức Ferritin tăng rất cao.

Ferritin tăng cần làm gì?

Khi xét nghiệm cho kết quả mức Ferritin cao hơn bình thường, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm khác để tìm ra chính xác nguyên nhân. Từ đó, bác sĩ có thêm căn cứ để chỉ định hướng điều trị phù hợp với từng bệnh nhân. Các biện pháp điều trị và quản lý tình trạng Ferritin tăng phổ biến nhất gồm:

Điều trị y tế cho người tăng Ferritin

Tùy nguyên nhân khiến mức Ferritin tăng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp nhất. Cụ thể là:

• Bệnh nhân mắc bệnh thừa sắt di truyền Hemochromatosis có thể được điều trị bằng cách chích máu tĩnh mạch để lấy bớt máu ra khỏi cơ thể nhằm giảm bớt lượng sắt tích tụ trong cơ thể. Đầu tiên, bác sĩ sẽ lấy khoảng 470ml máu và lấy máu mỗi tuần từ 1 - 2 lần. Khi nồng độ sắt trong cơ thể người bệnh về mức bình thường, tần suất lấy máu sẽ giảm.
• Một số trường hợp được chỉ định dùng thuốc thải sắt, điều trị dư thừa sắt như Paolucci DaViPharm. Lưu ý, người bệnh không được tự ý mua thuốc thải sắt về dùng khi không có chỉ định của bác sĩ. Dùng thuốc loại nào, liều dùng ra sao đều phải tuân thủ hướng dẫn chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa.
• Ngoài ra, tùy bệnh lý mà người bệnh mắc phải như viêm khớp dạng thấp, viêm gan, lupus ban đỏ, gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư... mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị bệnh khác nhau.

Điều chỉnh chế độ ăn uống để giảm Ferritin

Như đã nói ở trên, sắt được nạp vào cơ thể qua chế độ ăn uống. Vì vậy, để khắc phục tình trạng Ferritin tăng, việc điều chỉnh chế độ ăn uống là vô cùng cần thiết. Trong thực đơn hàng ngày, người bệnh nên hạn chế tối đa việc sử dụng các thực phẩm giàu sắt như: Các loại thịt đỏ, hải sản, rau lá xanh đậm. 

Vậy ăn gì để giảm Ferritin? Một số thực phẩm bạn nên bổ sung như sau:

• Tăng cường tiêu thụ các loại rau, củ, quả, giàu chất chống oxy hóa (vitamin C, vitamin E, flavonoid…).
• Các loại ngũ cốc và các loại đậu trong thành phần dinh dưỡng sẽ chứa các chất ức chế khả năng hấp thu sắt từ các thực phẩm khác.
• Lòng đỏ trứng chứa phosphite có thể cản trở việc hấp thụ sắt vào cơ thể.
• Các nghiên cứu cũng chứng minh chất tanin trong trà và cà phê có thể giảm khả năng hấp thụ sắt của cơ thể.

Thay đổi lối sống để giảm Ferritin

Sử dụng rượu bia, chất kích thích gây hại cho gan nên người gặp tình trạng Ferritin tăng nên tránh xa các thói quen xấu này. Tăng cường hoạt động thể chất cũng giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng đề kháng tự nhiên và cũng hữu ích trong việc kiểm soát các bệnh lý khiến mức Ferritin cao hơn bình thường.

Ngoài ra, không ít người hiện nay có thói quen dùng thực phẩm chức năng tùy tiện. Việc sử dụng viên uống bổ sung sắt một cách bừa bãi, không cần thiết cũng làm dư thừa lượng sắt dự trữ trong cơ thể. Vì vậy, bất cứ ai trong chúng ta cũng cần từ bỏ thói quen bổ sung sắt tùy tiện, không theo tư vấn hay chỉ định của bác sĩ.

Ferritin tăng là biểu hiện của rối loạn chuyển hóa sắt và đây có thể là dấu hiệu cảnh báo một tình trạng sức khỏe nguy hiểm. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến mức Ferritin cao bất thường. Việc xác định chính xác nguyên nhân và điều trị kịp thời theo từng nguyên nhân sẽ giúp quản lý tình trạng tăng Ferritin hiệu quả. Bệnh nhân mắc tình trạng này cần tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ và kiểm tra sức khỏe định kỳ để đảm bảo rằng mức Ferritin của mình đang được kiểm soát tốt. 

Xem thêm: 

• Nguyên nhân và cách điều trị bệnh thiếu máu
• Chỉ số xét nghiệm tan máu bẩm sinh là gì?