Giải phẫu gan và các bệnh lý về gan thường gặp

Gan là một cơ quan nội tạng lớn thứ hai trong cơ thể con người, đóng vai trò quan trọng trong cơ thể. Bài viết sau đây, Nhà thuốc Long Châu sẽ cùng các bạn tìm hiểu những chi tiết về giải phẫu bệnh cũng như giải phẫu gan và các bệnh lý thường gặp nhé!

Giải phẫu gan và chức năng gan quan trọng

Gan là tạng lớn nhất trong cơ thể con người, đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa. Ở người trưởng thành gan chiếm 2% trọng lượng cơ thể và 5% ở trẻ mới sinh. Gan ở nam nặng 1.4 - 1.8kg và 1.2 - 1.4kg ở nữ. Nếu tính cả lượng máu (800 - 900ml) mà gan chứa, trọng lượng trung bình của gan là 2.3 - 2.4kg. Bề ngang của lá gan dài 25 - 28cm, bề trước sau rộng 16 - 20cm, cao (dày) 6 - 8cm. Giải phẫu gan tương đối phức tạp.

Vị trí gan

Nằm dưới cơ hoành, thuộc các vùng hạ sườn phải, thượng vị, hạ sườn trái. Bờ dưới gan chạy dọc bờ sườn phải, nên người bình thường không sờ thấy gan. Khi gan to, có thể sờ thấy bờ gan ở thành bụng trước, dưới bờ sườn phải.

Cấu trúc gan

Gan có màu đỏ nâu, trơn bóng. Mật độ hơi chắc, nhưng dễ bị nghiền nát và vỡ. Gan được cấu tạo từ các tế bào gan, mạch máu và các đường mật.

• Tế bào gan: Sắp xếp thành nhiều bè tạo nên các tiểu thùy gan.
• Mạch máu: Lưới mao mạch dẫn máu từ tiểu thùy về tĩnh mạch trung tâm.
• Đường mật: Ống dẫn mật nhỏ xen vào giữa các tế bào gan.

Chức năng gan

Gan là một cơ quan quan trọng với nhiều chức năng thiết yếu cho sự sống. Sau đây là những chức năng gan quan trọng đối với cơ thể chúng ta:

• Chuyển hóa các chất dinh dưỡng: Chuyển hóa glucid, lipid, protid.
• Chống độc: Gan giúp chuyển hóa các chất độc thành những chất kém độc hơn hoặc làm mất độc tính của các chất đó và đào thải ra ngoài cơ thể. Gan cũng tham gia vào quá trình khử độc các chất cồn, thuốc,...
• Tạo mật: Gan sản xuất mật, giúp tiêu hóa lipid. Mật được bài tiết vào ruột non, giúp nhũ hóa chất béo, tạo điều kiện cho các enzyme tiêu hóa hoạt động.
• Dự trữ: Gan dự trữ glycogen (dạng dự trữ của glucose) để cung cấp năng lượng cho cơ thể khi cần thiết. Gan cũng dự trữ một số vitamin (A, D, E, K) và khoáng chất (sắt, đồng). Gan dự trữ protein huyết tương, giúp điều hòa áp lực keo trong máu.
• Sản xuất các yếu tố đông máu: Gan tổng hợp các yếu tố đông máu, giúp máu đông khi bị tổn thương. Gan cũng tổng hợp các yếu tố chống đông máu, giúp ngăn ngừa sự đông máu không mong muốn.
• Tham gia vào quá trình tạo máu: Gan dự trữ và cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu. Gan cũng tham gia vào quá trình phá hủy các tế bào máu già cỗi.

Các bệnh lý về gan thường gặp

Giải phẫu gan và một số bệnh gan phổ biến là vấn đề được nhiều người quan tâm. Hãy cùng theo dõi nhé! mỡ

Bệnh gan nhiễm mỡ

Bệnh gan nhiễm mỡ là một tình trạng trong đó có sự tích tụ chất béo dư thừa trong gan. Chất béo này có thể là do nhiều yếu tố, bao gồm béo phì, lạm dụng rượu, chế độ ăn uống không lành mạnh và bệnh tiểu đường. Có hai loại bệnh gan nhiễm mỡ:

• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Đây là loại bệnh gan nhiễm mỡ phổ biến nhất và không do rượu bia gây ra. NAFLD thường gặp ở những người thừa cân hoặc béo phì, nhưng cũng có thể gặp ở những người có cân nặng bình thường.
• Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD): Loại bệnh gan nhiễm mỡ này do lạm dụng rượu gây ra. ALD có thể dẫn đến xơ gan, là tình trạng sẹo gan có thể gây tử vong.

Bệnh gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể gây ra: Mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, buồn nôn, gan to. Hãy đi khám bác sĩ để được kiểm tra và điều trị nếu bạn xuất hiện các triệu chứng.

Bệnh gan nhiễm mỡ có thể được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu và siêu âm gan. Có thể cần sinh thiết gan để khẳng định chẩn đoán trong một số trường hợp. Không có cách chữa khỏi bệnh gan nhiễm mỡ, nhưng có thể điều trị được. Mục tiêu của điều trị là giảm lượng chất béo trong gan và ngăn ngừa biến chứng.

Viêm gan virus

Viêm gan virus là một bệnh do virus gây ra, ảnh hưởng đến gan. Có nhiều loại virus viêm gan khác nhau, bao gồm:

• Viêm gan A (HAV): Virus này lây truyền qua đường tiêu hóa, thường là do ăn hoặc uống thức ăn hoặc nước bị ô nhiễm.
• Viêm gan B (HBV): Virus này lây truyền qua đường máu và dịch cơ thể, chẳng hạn như qua quan hệ tình dục, dùng chung kim tiêm hoặc từ mẹ sang con khi sinh.
• Viêm gan C (HCV): Virus này lây truyền qua đường máu, thường là do dùng chung kim tiêm.
• Viêm gan D (HDV): Virus này chỉ lây nhiễm ở những người đã bị nhiễm HBV.
• Viêm gan E (HEV): Virus này lây truyền qua đường tiêu hóa, thường là do ăn hoặc uống thức ăn hoặc nước bị ô nhiễm.

Viêm gan virus có thể không có triệu chứng hoặc có thể gây ra các triệu chứng như: Mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu, đau bụng, sốt.

Viêm gan virus có thể được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu. Có thể cần sinh thiết gan để khẳng định chẩn đoán trong một số trường hợp. Việc điều trị viêm gan virus phụ thuộc vào loại virus và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Có một số phương pháp điều trị có thể được áp dụng như:

• Thuốc: Có nhiều loại thuốc khác nhau có thể được sử dụng để điều trị viêm gan virus, tùy thuộc vào loại virus và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Cấy ghép gan: Trong trường hợp nặng, cấy ghép gan có thể là lựa chọn duy nhất.

Nếu bạn bị viêm gan virus, điều quan trọng là phải làm theo hướng dẫn của bác sĩ để điều trị tình trạng bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

Xơ gan

Xơ gan là tình trạng sẹo gan. Sẹo này có thể do nhiều yếu tố gây ra, bao gồm viêm gan, lạm dụng rượu và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Khi gan bị xơ, nó sẽ không hoạt động tốt như bình thường. Điều này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm:

• Tăng huyết áp tĩnh mạch cửa: Đây là tình trạng tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa, là tĩnh mạch đưa máu từ ruột đến gan. Tăng huyết áp tĩnh mạch cửa có thể dẫn đến giãn tĩnh mạch thực quản, có thể vỡ và chảy máu.
• Cổ trướng: Đây là tình trạng tích tụ dịch trong ổ bụng.
• Suy gan: Đây là tình trạng gan không hoạt động đúng cách. Suy gan có thể gây tử vong.
• Ung thư gan: Xơ gan là một yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan.

Không có cách chữa khỏi xơ gan, nhưng có thể điều trị được. Mục tiêu của điều trị là ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Điều trị xơ gan bao gồm:

• Thay đổi lối sống: Điều này bao gồm cai rượu, ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.
• Thuốc: Thuốc có thể được kê đơn để giúp kiểm soát các biến chứng của xơ gan, chẳng hạn như tăng huyết áp tĩnh mạch cửa, cổ trướng và suy gan.
• Cấy ghép gan: Trong trường hợp nặng, cấy ghép gan có thể là lựa chọn duy nhất.

Nếu bạn bị xơ gan, điều quan trọng là phải làm theo hướng dẫn của bác sĩ để điều trị tình trạng bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

Ung thư gan

Ung thư gan là một căn bệnh trong đó các tế bào ung thư hình thành trong gan. Ung thư gan có thể do nhiều yếu tố gây ra, bao gồm: Xơ gan, viêm gan B hoặc C, lạm dụng rượu, béo phì, hút thuốc lá,... Hầu hết bệnh nhân ung thư gan không nhận thấy triệu chứng nào khi bệnh mới khởi phát. Khi các triệu chứng xuất hiện, chúng có thể bao gồm: Sưng bụng, đau bụng, giảm cân, mệt mỏi, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu,.. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.

Ung thư gan có thể được chẩn đoán bằng một số xét nghiệm, bao gồm:

• Xét nghiệm máu;
• Siêu âm gan;
• Chụp CT;
• Chụp MRI;
• Sinh thiết gan.

Ung thư gan được điều trị theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Các lựa chọn điều trị như: Phẫu thuật cắt bỏ khối u, xạ trị, hóa trị liệu, liệu pháp nhắm mục tiêu, cấy ghép gan.

Ung thư gan là một căn bệnh nghiêm trọng, nhưng có thể điều trị được nếu phát hiện sớm. Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh ung thư gan, điều quan trọng là phải làm theo hướng dẫn của bác sĩ để điều trị bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phòng ngừa các bệnh lý về gan

Phòng ngừa các bệnh lý về gan là việc làm quan trọng để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số cách phòng ngừa các bệnh lý về gan:

• Chế độ ăn uống: Ăn uống lành mạnh, cân bằng dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ gan. Nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất, hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, cholesterol, đường và muối.
• Hạn chế rượu bia: Uống rượu bia quá mức là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan. Nên hạn chế tối đa việc sử dụng rượu bia, tốt nhất là bỏ hẳn.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến gan nhiễm mỡ và các bệnh lý về gan khác. Do đó, cần duy trì cân nặng hợp lý bằng chế độ ăn uống khoa học và tập luyện thể dục thể thao thường xuyên.
• Tiêm vắc xin: Viêm gan A và B là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây tổn thương gan. Tiêm vắc xin phòng ngừa các bệnh này là biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
• Thực hành tình dục an toàn: Viêm gan B và C có thể lây truyền qua đường tình dục. Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục là biện pháp bảo vệ bản thân khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm viêm gan B và C.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại: Một số hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, hóa chất công nghiệp có thể gây tổn thương gan. Cần cẩn thận khi sử dụng các hóa chất này và tuân thủ các biện pháp bảo hộ an toàn.
• Đi khám sức khỏe định kỳ: Đi khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý về gan để có biện pháp điều trị kịp thời.

Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bạn có thể bảo vệ gan của bạn khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm.

Bài viết về giải phẫu gan đã cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản về cấu trúc, chức năng và tầm quan trọng của gan. Gan là một cơ quan phức tạp với nhiều chức năng quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sức khỏe của cơ thể. Hiểu rõ về gan giúp chúng ta đánh giá tầm quan trọng của việc bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây hại.

Xem thêm:

• Giải phẫu khớp vai và các bệnh lý thường gặp ở khớp vai
• Giải phẫu khoang ngoài màng cứng và các ứng dụng lâm sàng