Phác đồ điều trị COPD Bộ y tế 2023

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viết tắt là COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), là một bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng hô hấp dai dẳng như khó thở, ho khạc đờm và tắc nghẽn đường dẫn khí, hoặc những bất thường của đường thở khi hít phải khói, bụi hoặc khí độc hại. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu chi tiết về phác đồ điều trị COPD Bộ y tế 2023 qua bài viết dưới đây.

Mục tiêu điều trị COPD

Mục tiêu chính trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là giảm các triệu chứng như ho, khò khè, khó thở và tức ngực, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Ngoài ra, một mục tiêu quan trọng khác là ngăn ngừa và điều trị các đợt cấp COPD, điều này có thể đặc biệt quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng nặng nề và giảm chi phí điều trị.

Cuối cùng, một mục tiêu không kém phần quan trọng là giảm tỷ lệ tử vong do COPD bằng cách cung cấp điều trị hiệu quả, theo dõi chặt chẽ và hỗ trợ cho bệnh nhân trong quá trình quản lý bệnh.

Nguyên tắc điều trị COPD

Nguyên tắc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) tập trung vào việc áp dụng một phương pháp toàn diện và kéo dài, bao gồm sử dụng thuốc, thay đổi lối sống và các biện pháp hỗ trợ như tập thể dục và hỗ trợ tâm lý. Can thiệp sớm là một nguyên tắc quan trọng để ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh và giảm nguy cơ các biến chứng nặng nề. 

Các phác đồ điều trị cần được cá nhân hóa, phụ thuộc vào mức độ nặng của bệnh, tình trạng sức khỏe và nguy cơ đợt cấp của từng bệnh nhân, bao gồm cả các yếu tố di truyền và tình trạng tâm thần.

Phác đồ điều trị COPD Bộ y tế 2023

Phác đồ điều trị COPD Bộ y tế 2023 dựa trên Quyết định 2767/QĐ-BYT ngày 05/07/2023 của Bộ Y tế về việc ban hành tài liệu chuyên môn "Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính".

Để ngăn ngừa và điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), việc ngừng tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ và sử dụng các liệu pháp thích hợp là rất quan trọng. Dưới đây là một số chi tiết hơn về phác đồ điều trị COPD:

Ngừng tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ

• Cai thuốc lá: Đây là biện pháp quan trọng nhất để ngăn ngừa tiến triển của COPD. Cai thuốc lá sẽ giảm gắt gao nguy cơ mắc COPD và làm chậm quá trình suy giảm chức năng phổi.
• Tránh tiếp xúc với bụi, khói, khí độc hại: Việc tránh tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng phổi như bụi, khói, hơi hoặc khí độc hại từ môi trường cũng là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Điều này có thể bao gồm việc không dùng mặt nạ khi làm việc trong môi trường có ô nhiễm.

Liệu pháp không dùng thuốc

Liệu pháp không dùng thuốc đóng vai trò quan trọng trong quản lý bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bao gồm các phương pháp như tập vật lý trị liệu, giáo dục sức khỏe và tiêm chủng.

• Tập vật lý trị liệu là một phần quan trọng của phác đồ điều trị COPD, nhằm cải thiện chức năng hô hấp và tăng cường sức khỏe cơ bắp.
• Giáo dục sức khỏe có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh nhân tự quản lý COPD và đạt được chất lượng cuộc sống tốt nhất. Các hoạt động giáo dục sức khỏe có thể bao gồm: Giúp người bệnh hiểu rõ về loại thuốc mình đang sử dụng, cách sử dụng chúng đúng cách và lịch trình uống thuốc; Cung cấp thông tin về cách nhận biết và quản lý các triệu chứng như khó thở, khò khè và tức ngực, cũng như biện pháp cần thực hiện khi xuất hiện các triệu chứng cấp tính; Giáo dục lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân đối, việc tập thể dục đều đặn và kiểm soát tâm trạng căng thẳng.
• Tiêm chủng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng phụ thuộc vào phổi, đặc biệt là cúm và phế cầu khuẩn. Tiêm phòng cúm hàng năm và tiêm phòng phế cầu khuẩn đều là các biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe phổi của người bệnh COPD.

Liệu pháp dùng thuốc

Dưới đây là một số chi tiết hơn về từng loại thuốc và vai trò của chúng trong điều trị COPD:

Thuốc giãn phế quản

Thuốc giãn phế quản là nhóm thuốc được sử dụng để làm giãn cơ trơn trong phế quản, giúp mở rộng đường phe và làm giảm khó thở và khò khè. Các loại thuốc này bao gồm: Thuốc chẹn Beta, Thuốc kháng cholinergic giúp làm giãn cơ trơn phế quản nhanh chóng và hiệu quả, thường sử dụng đường hít hoặc uống.

Thuốc kháng viêm corticosteroid

Thuốc kháng viêm corticosteroid được sử dụng để giảm viêm trong phế quản và cải thiện chức năng hô hấp. Các loại thuốc này thường được sử dụng dưới dạng inhaler để giảm tác dụng phụ hệ thống. Chúng giúp làm giảm viêm phế quản và tăng khả năng thông khí, giảm tiết chất nhầy trong phế quản và hạn chế số lần nghiêm trọng của các đợt cấp COPD.

Kháng sinh

Kháng sinh được sử dụng để điều trị các đợt cấp COPD do nhiễm trùng. Khi các triệu chứng của COPD trở nên nặng hơn và có dấu hiệu của nhiễm trùng, như sốt và đổi màu của đờm, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh để điều trị nhiễm trùng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Oxy

Oxy được sử dụng cho người bệnh COPD nặng có giảm oxy máu. Khi mức độ oxy trong máu giảm, việc cung cấp oxy qua máy oxy hoặc các thiết bị hỗ trợ có thể giúp cải thiện hô hấp và giảm các triệu chứng như khó thở và mệt mỏi.

Lưu ý rằng, mỗi loại thuốc có cách hoạt động và tác động riêng, và chúng thường được kết hợp trong một phác đồ điều trị hiệu quả. Việc sử dụng thuốc cần phải tuân thủ chặt chẽ theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ không mong muốn. Bệnh nhân cũng cần được hướng dẫn cách sử dụng đúng các loại thuốc và làm thế nào để quản lý các triệu chứng COPD một cách hiệu quả.

Nội soi can thiệp và phẫu thuật

Trong trường hợp bệnh nhân mắc COPD bị khí phế thũng nặng, nội soi can thiệp để giảm thể tích phổi có thể cải thiện khả năng gắng sức, chất lượng cuộc sống và chức năng phổi sau 6-12 tháng. Các phương pháp can thiệp có thể bao gồm: Đặt van một chiều, đặt coil hoặc đốt nhiệt. Phẫu thuật giảm thể tích phổi có thể được chỉ định ở những bệnh nhân mắc COPD có ứ khí thùy trên.

Ghép phổi được chỉ định cho những bệnh nhân mắc COPD rất nặng, khi không thể làm giảm thể tích phổi bằng các phương pháp can thiệp khác.

Điều trị các đợt cấp COPD

Khi người bệnh COPD trải qua các đợt cấp, việc kiểm soát hiệu quả là rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện triệu chứng. Dưới đây là một số chi tiết hơn về cách điều trị các đợt cấp COPD:

Sử dụng thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh

• Thuốc giãn phế quản có tác dụng nhanh: Được sử dụng để giãn phế quản và giảm các triệu chứng như khó thở và khò khè trong các đợt cấp COPD.
• Thuốc chủ vận Beta ngắn hạn: Làm giãn cơ phế quản nhanh chóng và hiệu quả. Hỗ trợ cấp cứu cho người bệnh trong những tình huống khẩn cấp.

Sử dụng kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng

Nếu có dấu hiệu của nhiễm trùng như sốt, đau ngực, hoặc sự thay đổi trong màu sắc hoặc đặc tính của đờm, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.

Sử dụng thuốc corticosteroid đường uống hoặc đường tiêm

Thuốc corticosteroid đường uống hoặc đường tiêm được sử dụng để giảm viêm phế quản và cải thiện chức năng hô hấp. Thường được sử dụng trong những trường hợp COPD cấp tính nặng hoặc khi có dấu hiệu viêm phế quản nghiêm trọng.

Oxy liệu pháp nếu cần thiết

Được sử dụng để cung cấp oxy cho người bệnh khi nồng độ oxy trong máu giảm, giúp cải thiện hô hấp và giảm các triệu chứng như khó thở và mệt mỏi.

Theo dõi bệnh nhân sau khi điều trị COPD

Việc theo dõi điều trị của bệnh nhân sau khi chữa khỏi COPD cũng rất quan trọng và cần lưu ý bệnh nhân những điểm sau:

• Tái khám định kỳ mỗi 1 tháng 1 lần để đánh giá triệu chứng và chức năng hô hấp. Đánh giá lại mức độ nặng của bệnh để điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.
• Thực hiện đo chức năng hô hấp mỗi 3 đến 6 tháng để theo dõi sự tiến triển của bệnh và hiệu quả điều trị.
• Tiến hành chụp X-quang tim phổi mỗi 6 tháng hoặc khi có các dấu hiệu của đợt cấp hoặc viêm phổi để đánh giá tổn thương và tiến triển của bệnh.
• Sử dụng bộ câu hỏi CAT để đánh giá triệu chứng như ho, khó thở, mệt mỏi, khả năng hoạt động và chất lượng giấc ngủ. Phát hiện sớm các dấu hiệu của đợt cấp và tác dụng phụ của thuốc để điều chỉnh phác đồ điều trị.
• Thực hiện các xét nghiệm thường quy như công thức máu, sinh hóa máu để phát hiện và điều trị các biến chứng và bệnh đồng mắc phối hợp.
• Hướng dẫn bệnh nhân về kỹ thuật sử dụng các dụng cụ phân phối thuốc và tuân thủ điều trị. Cung cấp tư vấn về cách cai thuốc lá và ngừng tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ. Yêu cầu bệnh nhân thực hiện thao tác sử dụng dụng cụ hít và kiểm tra lại kỹ thuật sử dụng các dụng cụ phân phối thuốc mỗi lần tái khám.

Trên đây là thông tin chi tiết phác đồ điều trị COPD Bộ y tế 2023, hy vọng qua bài viết bên bạn đọc có thêm nhiều thông tin về căn bệnh này.