Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi: Cách phân biệt và phòng ngừa

Mặc dù cả phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi đều ảnh hưởng đến hệ hô hấp, thế nhưng chúng lại là hai bệnh lý riêng biệt với đặc điểm và cách xử lý khác nhau. Việc nhầm lẫn giữa hai căn bệnh này có thể dẫn đến việc điều trị không hiệu quả và ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Bài viết này, Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng giữa phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi, từ đó có cái nhìn tổng quan và đúng đắn hơn về hai bệnh lý này.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là gì?

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là một nhóm bệnh phổi tiến triển, đặc trưng bởi tắc nghẽn đường thở không hoàn toàn hồi phục. Nguyên nhân chính gây bệnh bao gồm:

• Hút thuốc lá: Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu, chiếm khoảng 80 - 90% các trường hợp COPD.
• Ô nhiễm không khí: Tiếp xúc lâu dài với khói bụi, khí thải công nghiệp hoặc không khí ô nhiễm.
• Tiếp xúc nghề nghiệp: Làm việc trong môi trường có bụi, hóa chất độc hại như nhà máy xi măng, lò than hoặc công trường xây dựng.
• Yếu tố di truyền: Một số trường hợp hiếm gặp liên quan đến thiếu hụt alpha-1 antitrypsin, một protein bảo vệ phổi.

Triệu chứng chính của phổi tắc nghẽn mãn tính bao gồm:

• Ho kéo dài, thường kèm theo khạc đờm.
• Khó thở, đặc biệt khi gắng sức.
• Cảm giác tức ngực hoặc mệt mỏi khi hoạt động.

Những người có nguy cơ cao mắc phổi tắc nghẽn mãn tính bao gồm:

• Người trên 40 tuổi, đặc biệt là nam giới.
• Người hút thuốc lá hoặc đã từng hút thuốc trong thời gian dài.
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm như xưởng sản xuất, nhà máy, lò than.
• Người có tiền sử bệnh hô hấp mạn tính như hen suyễn hoặc viêm phế quản kéo dài.
• Người sống ở khu vực đô thị có chỉ số ô nhiễm không khí cao.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), COPD ảnh hưởng đến hơn 300 triệu người trên toàn cầu và là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu.

Viêm phổi là gì?

Viêm phổi là tình trạng viêm nhiễm ở phổi, ảnh hưởng đến các túi khí (phế nang) và mô phổi xung quanh. Bệnh thường do các tác nhân sau gây ra, bao gồm:

• Vi khuẩn: Streptococcus pneumoniae là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở người lớn.
• Virus: Virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV) hoặc SARS-CoV-2.
• Nấm: Thường gặp ở những người suy giảm miễn dịch như bệnh nhân HIV/AIDS.
• Các yếu tố khác: Hít phải chất lỏng, thức ăn hoặc hóa chất độc hại cũng có thể gây viêm phổi.

Triệu chứng điển hình của bệnh viêm phổi bao gồm:

• Sốt cao, ớn lạnh và đổ mồ hôi.
• Ho, có thể kèm đờm màu vàng hoặc xanh.
• Khó thở, đau ngực khi hít thở sâu.
• Mệt mỏi, chán ăn và đôi khi nhầm lẫn (ở người cao tuổi).

Những nhóm người dễ mắc viêm phổi bao gồm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ sinh non, thiếu cân hoặc suy dinh dưỡng.
• Người cao tuổi, đặc biệt trên 65 tuổi, do hệ miễn dịch suy yếu.
• Người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch, phổi tắc nghẽn mãn tính, hoặc ung thư.
• Người suy giảm miễn dịch, bao gồm bệnh nhân HIV/AIDS, người sau ghép tạng hoặc đang hóa trị.
• Người có lối sống không lành mạnh như hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên hoặc suy dinh dưỡng.

Theo thống kê, viêm phổi gây ra khoảng 2,5 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu, đặc biệt ở các nước đang phát triển.

Phân biệt bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi

Việc nhầm lẫn giữa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi là khá phổ biến, bởi hai bệnh lý này đều có triệu chứng ho, khó thở, mệt mỏi. Tuy nhiên, khi phân tích sâu về cơ chế, thời gian tiến triển và cách điều trị, chúng ta sẽ thấy rõ sự khác biệt. Dưới đây là bảng phân biệt COPD và viêm phổi, cụ thể như sau:

Phổi tắc nghẽn mãn tính thường là bệnh mạn tính, tiến triển chậm và không thể chữa khỏi hoàn toàn. Trong khi đó, viêm phổi thường là bệnh cấp tính, có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm.

Biện pháp phòng ngừa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi

Cả phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi đều là những bệnh lý nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, cả hai đều có thể được phòng ngừa hiệu quả thông qua những biện pháp đơn giản nhưng bền vững trong sinh hoạt hàng ngày và chăm sóc y tế chủ động. Việc chủ động phòng ngừa không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn ngăn chặn các biến chứng nặng nề, đặc biệt ở những đối tượng có nguy cơ cao như người già, người hút thuốc và người mắc bệnh mạn tính.

Phòng ngừa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính

Để giảm nguy cơ mắc phổi tắc nghẽn mãn tính, cần thực hiện các biện pháp sau:

• Bỏ thuốc lá: Cai thuốc lá là bước quan trọng nhất, giúp làm chậm tiến triển của bệnh. Sử dụng các liệu pháp hỗ trợ như tư vấn tâm lý hoặc thuốc hỗ trợ cai nghiện.
• Giảm tiếp xúc với ô nhiễm: Sử dụng khẩu trang chuyên dụng khi làm việc trong môi trường bụi bặm, đảm bảo thông thoáng không khí trong nhà.
• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập như đi bộ, yoga hoặc tập thở giúp cải thiện chức năng phổi và tăng cường sức khỏe tổng thể.
• Tiêm phòng: Tiêm vắc xin cúm hàng năm và vắc xin phế cầu (PCV13, PPSV23) để giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với những người trên 40 tuổi có tiền sử hút thuốc hoặc làm việc trong môi trường độc hại.

Phòng ngừa bệnh viêm phổi

Các biện pháp phòng ngừa viêm phổi bao gồm:

• Tiêm phòng: Tiêm vắc xin cúm hàng năm cho mọi đối tượng, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi. Tiêm vắc xin phế cầu (PCV13, PPSV23) cho trẻ dưới 5 tuổi, người trên 65 tuổi và những người có nguy cơ cao.
• Vệ sinh hô hấp: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bệnh. Đeo khẩu trang ở nơi đông người hoặc khi có dịch bệnh đường hô hấp. Đồng thời, tránh hít phải khói bụi hoặc hóa chất độc hại.
• Tăng cường sức đề kháng: Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin C, D và kẽm. Đảm bảo ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn. Ngoài ra, việc tránh uống rượu bia quá mức và bỏ thuốc lá là rất cần thiết.
• Kiểm soát bệnh mãn tính: Những người mắc tiểu đường, bệnh tim hoặc COPD cần tuân thủ điều trị để giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi là hai bệnh lý hô hấp khác nhau về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị. Hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng giúp người bệnh và cộng đồng có cái nhìn đúng đắn, từ đó áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở hoặc sốt, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc chủ động phòng ngừa, từ bỏ thuốc lá, tiêm phòng và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp bảo vệ sức khỏe hô hấp lâu dài.