Phác đồ điều trị mất ngủ hiệu quả

Căng thẳng, lo lắng, căng thẳng tinh thần, trầm cảm và các rối loạn tâm lý khác có thể là nguyên nhân chính gây ra mất ngủ. Cảm giác lo lắng, stress từ công việc, mối quan hệ, hoặc các sự kiện cuộc sống khó khăn có thể làm ảnh hưởng đến khả năng ngủ của một người.

Nguyên nhân gây mất ngủ?

Giấc ngủ là giai đoạn trong chu kỳ tự nhiên của cơ thể, trong đó các trạng thái ngủ khác nhau diễn ra liên tiếp. Một giấc ngủ tốt đảm bảo rằng cơ thể nhận được đủ lượng và chất lượng giấc ngủ cần thiết, cùng với thời gian cần thiết để hoàn toàn nghỉ ngơi. Khi thức dậy sau một giấc ngủ, người ta thường cảm thấy sảng khoái, tràn đầy năng lượng cả về thể chất lẫn tinh thần. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi và tái tạo chức năng của các cơ quan trong cơ thể.

Mất ngủ không phải lúc nào cũng là do tình trạng thực thể gây ra, mà thường liên quan đến các yếu tố tâm sinh. Trong trường hợp mất ngủ không thực tổn, người bệnh thường trải qua các vấn đề liên quan đến chất lượng, thời lượng và sự liên tục của giấc ngủ so với một chu trình ngủ bình thường.

Nguyên nhân của mất ngủ thường liên quan chủ yếu đến các yếu tố tâm lý và xã hội, và trong số đó, cảm xúc là nguyên nhân chính và phổ biến nhất. Cảm xúc tiêu cực như lo lắng, căng thẳng, hoặc stress có thể ảnh hưởng đến quá trình ngủ và gây ra mất ngủ. Đôi khi, các yếu tố như môi trường sống, lịch trình làm việc bận rộn, hoặc thói quen ngủ không lành mạnh cũng có thể góp phần vào tình trạng mất ngủ.

Chẩn đoán mất ngủ không thực tổn

Chẩn đoán mất ngủ không do nguyên nhân thực thể:

Lâm sàng: Dựa trên ICD-10.

• Bệnh nhân thường phàn nàn về khó khăn khi bắt đầu giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ, hoặc giấc ngủ không sâu và dễ bị gián đoạn.
• Rối loạn giấc ngủ thường xuất hiện ít nhất 3 lần mỗi tuần, kéo dài ít nhất một tháng.
• Rối loạn giấc ngủ gây ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe và chức năng hàng ngày của cá nhân.
• Không có bất kỳ nguyên nhân thực thể nào được xác định, bao gồm các vấn đề nội khoa hay thần kinh, hoặc không có việc sử dụng chất tác động tâm thần hoặc loại thuốc nào khác.

Cận lâm sàng:

• Xét nghiệm máu: Bao gồm xét nghiệm sinh hóa, huyết học, và vi sinh (như HIV, VGB, VGC).
• Xét nghiệm nước tiểu và các xét nghiệm đặc biệt khác để loại trừ các bệnh như giang mai hoặc sử dụng ma túy.
• Điện não đồ.
• Lưu huyết não.
• Đa ký giấc ngủ.

Trắc nghiệm tâm lý: Sử dụng các bài kiểm tra như PSQI để đánh giá rối loạn giấc ngủ, cùng với các bài kiểm tra khác để đánh giá tâm trạng, lo âu và nhân cách.

Các xét nghiệm hình ảnh như X-quang tim phổi, điện tâm đồ, siêu âm bụng, CT hoặc MRI.

Chẩn đoán phân biệt:

Chẩn đoán mất ngủ không do nguyên nhân thực thể cần được phân biệt với mất ngủ do các nguyên nhân khác như bệnh lý nội khoa, bệnh lý thần kinh hoặc do sử dụng chất tác động tâm thần hoặc một loại thuốc nào đó.

Phác đồ điều trị mất ngủ hiệu quả

Phác đồ điều trị mất ngủ không do nguyên nhân thực thể:

Nguyên tắc điều trị mất ngủ:

Mất ngủ không do nguyên nhân thực thể thường liên quan chủ yếu đến các yếu tố tâm lý, đặc biệt là rối loạn cảm xúc. Vì vậy, phác đồ điều trị mất ngủ thường bao gồm hai nhóm chính: liệu pháp dược lý và liệu pháp tâm lý (nhận thức - hành vi), và hai nhóm này có thể được kết hợp với nhau.

Trong điều trị mất ngủ, ưu tiên thực hiện liệu pháp đơn trị liệu, bắt đầu với liều dùng thấp và tăng dần liều lượng cho đến khi đạt được hiệu quả mong muốn. Cần hạn chế sử dụng quá mức các thuốc giảm lo âu để tránh tình trạng lạm dụng.

Điều trị cụ thể:

Liệu pháp tâm lý

Các biện pháp tâm lý thường được áp dụng trong điều trị mất ngủ không do nguyên nhân thực thể chủ yếu tập trung vào việc giáo dục bệnh nhân về vệ sinh giấc ngủ:

• Chỉ nên đi ngủ khi cảm thấy buồn ngủ và chuẩn bị sẵn sàng cho giấc ngủ.
• Thực hiện việc ngủ đúng giờ hàng ngày.
• Thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi buổi sáng, không phụ thuộc vào thời lượng ngủ từ đêm trước.
• Tránh sử dụng cà phê và thuốc lá, cũng như các chất kích thích khác vào buổi tối.
• Thực hiện đều đặn các hoạt động thể chất hàng ngày.
• Hạn chế uống rượu, vì rượu có thể làm rối loạn chu trình giấc ngủ.
• Tạo điều kiện thoải mái tinh thần trước khi đi ngủ và tránh căng thẳng.

Liệu pháp dược lý

Sử dụng các loại thuốc gây ngủ, thuốc chống trầm cảm và thuốc giảm lo âu trong điều trị mất ngủ, bởi mất ngủ thường liên quan chặt chẽ với trạng thái trầm cảm và lo âu.

Các loại thuốc chống trầm cảm: Bao gồm nhóm SNRI, SSRI, nhóm 3 vòng hoặc các loại thuốc khác như:

• Imipramin, liều dùng 25 - 300mg/24 giờ.
• Amitriptylin, liều dùng 25 - 300mg/24 giờ.
• Paroxetin, liều dùng 20 - 80mg/24 giờ.
• Fluoxetin, liều dùng 10 - 80mg/24 giờ.
• Sertralin, liều dùng 50 - 200mg/24 giờ.

Các loại thuốc giảm lo âu: Bao gồm nhóm benzodiazepins như Diazepam, Lorazepam, Bromazepam, Alprazolam, và nhóm non-benzodiazepins như Sedanxio, Etifoxine HCL, Zopiclon, cùng với các loại thuốc như Propanolol.

Các loại thuốc an thần kinh và các thuốc hỗ trợ chức năng não cũng có thể được sử dụng như Olanzapin, Quetiapin, và Melatonin.

Ngoài ra, cần bổ sung dinh dưỡng và vitamin nhóm B để hỗ trợ điều trị, cùng với chế độ ăn dễ tiêu hóa, đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể. Đồng thời, tránh sử dụng các chất kích thích và uống đủ nước cũng là phần quan trọng của phác đồ điều trị mất ngủ không do nguyên nhân thực thể. Đối với các trường hợp cụ thể và nghiêm trọng, việc tư vấn và điều trị dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế là cần thiết để đảm bảo hiệu quả cao nhất trong quá trình điều trị mất ngủ.