Triệu chứng của viêm tụy mạn diễn ra như thế nào?

Trong bối cảnh y học hiện đại, viêm tụy mạn đang ngày càng trở nên phổ biến và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các vấn đề về tiêu hóa. Triệu chứng của bệnh không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng nếu không được quản lý đúng cách. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các triệu chứng của viêm tụy mạn và tầm quan trọng của việc nhận diện sớm để có phương pháp điều trị hiệu quả.

Viêm tụy mạn tính là gì?

Tụy là một cơ quan quan trọng nằm sau dạ dày, nằm trong khoang bụng sau phúc mạc. Viêm tụy xảy ra khi các enzyme tiêu hóa, vốn được sản xuất bởi tuyến tụy, bắt đầu tấn công chính cơ quan này, gây ra tình trạng viêm và sưng.

Viêm tụy mạn tính đặc trưng bởi sự xơ hóa dần dần của mô tụy, dẫn đến sự suy giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng sản xuất enzyme tiêu hóa. Điều này không chỉ làm giảm khả năng tiêu hóa và hấp thụ chất béo mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất hormone insulin, dẫn đến suy giảm chức năng tụy. Khi tình trạng này tiếp tục, nó có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm rối loạn chuyển hóa và tiểu đường.

Nguyên nhân và nguy cơ gây viêm tụy mãn tính

Viêm tụy mãn tính có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó việc không điều trị dứt điểm viêm tụy cấp đóng vai trò quan trọng. Nguyên nhân chính của tình trạng này bao gồm:

Nghiện rượu: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 80 - 90% các trường hợp viêm tụy mãn tính. Sự lạm dụng rượu gây tổn thương tế bào tụy, dẫn đến xơ hóa và viêm.

Sỏi tụy: Đây cũng là một nguyên nhân chính gây viêm tụy mạn tính, với tỷ lệ tương đương với nguyên nhân do rượu. Sỏi tụy có thể gây tắc nghẽn và tổn thương tuyến tụy, dẫn đến viêm.

Rối loạn chuyển hóa: Thiếu hụt α1-antitrypsin và các rối loạn chuyển hóa khác có thể dẫn đến ứ trệ và nhiễm trùng trong tụy, gây ra tình trạng viêm mạn tính.

Suy dinh dưỡng: Những người suy dinh dưỡng, mắc các bệnh tự miễn hoặc có mức triglycerid máu cao có nguy cơ cao bị viêm tụy mạn tính.

Tiêu thụ quá nhiều chất sắt: Người tiêu thụ nhiều chất sắt có nguy cơ cao mắc viêm tụy mãn tính.

Yếu tố di truyền: Viêm tụy có thể do yếu tố di truyền, thường khởi phát ở trẻ em nhưng có thể không được phát hiện ngay lập tức. Bệnh này có thể tái phát nhiều lần trong suốt cuộc đời.

Xơ nang phổi: Xơ nang phổi (cystic fibrosis) và tình trạng tăng calcium trong máu (hypercalcemia) cũng có thể dẫn đến viêm tụy mãn tính.

Nguyên nhân khác: Khoảng 10-20% trường hợp viêm tụy mãn tính không có nguyên nhân rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến việc sử dụng thuốc, tiếp xúc với hóa chất, chấn thương bụng, bệnh lý di truyền, hoặc nhiễm trùng như sởi. Một số trường hợp cũng có thể do dị dạng tụy hoặc ruột.

Viêm tụy mãn tính là bệnh không lây nhiễm, thường gặp nhiều hơn ở nam giới và thường xảy ra ở lứa tuổi từ 30 đến 40. Tuy nhiên, khoảng 40% trường hợp viêm tụy mãn tính vẫn không rõ nguyên nhân cụ thể.

Triệu chứng của viêm tụy mạn diễn ra như thế nào?

Viêm tụy mạn tính là một bệnh lý nghiêm trọng, trong đó hơn 80% các trường hợp liên quan trực tiếp đến việc lạm dụng bia, rượu. Bệnh thường được đặc trưng bởi những cơn đau bụng dữ dội ở vùng thượng vị, đặc biệt là sau khi ăn, và có thể lan ra sau lưng. Đau có thể xuất hiện dưới dạng nhẹ, kéo dài hoặc nặng nề và dai dẳng. Bệnh nhân cũng có thể gặp phải các triệu chứng kèm theo như buồn nôn, nôn mửa, sụt cân, và tiêu chảy phân mỡ.

Đau bụng

Đau bụng là triệu chứng phổ biến nhất của viêm tụy mãn tính, xuất hiện ở hầu hết các trường hợp. Cơn đau thường bắt đầu ở vùng trên rốn, sau đó lan ra phía bên phải, bên trái và có thể kéo ra sau lưng. Đau bụng do viêm tụy mãn tính không xảy ra liên tục; có thể xuất hiện từng đợt, kéo dài vài ngày, rồi ngưng lại trong một thời gian dài, thậm chí vài tháng. Triệu chứng này thường xuất hiện sau khi ăn các món ăn nhiều mỡ, uống rượu, hoặc sau khi lao động vất vả hoặc có cảm xúc mạnh.

Ban đầu, cơn đau có thể chỉ âm ỉ, kèm theo cảm giác tức bụng và nóng rát vùng trên rốn. Sau đó, cơn đau có thể trở nên dữ dội hơn, đau quặn và kéo dài nhiều giờ, với nhiều cơn đau nối tiếp nhau. Bệnh nhân thường cảm thấy đau giảm bớt khi ngồi gập người xuống để làm giảm áp lực lên cơ bụng.

Suy dinh dưỡng

Sự đau đớn kéo dài và liên tục khiến bệnh nhân thường xuyên hạn chế lượng thức ăn, dẫn đến suy dinh dưỡng. Ngoài ra, viêm tụy mãn tính làm giảm khả năng tiết các enzyme tiêu hóa từ tuyến tụy, gây cản trở quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng. Điều này khiến bệnh nhân dễ bị gầy sút cân, dù khẩu vị và chế độ ăn uống vẫn bình thường. Nếu các tế bào sản xuất insulin trong tụy cũng bị tổn thương, bệnh nhân có nguy cơ phát triển đái tháo đường giai đoạn muộn.

Tiêu phân mỡ

Tiêu phân mỡ là một trong những triệu chứng đặc trưng của viêm tụy mãn tính. Phân thường có chất nhầy và mỡ giống như chất nhầy mũi, có màu nhạt và mùi khó chịu. Phân có thể loãng và khó thải ra hoàn toàn. Nguyên nhân chủ yếu là do sự thiếu hụt các enzyme tụy cần thiết cho việc tiêu hóa chất béo, dẫn đến tình trạng phân mỡ.

Vàng da

Vàng da do viêm tụy mãn tính thường nhẹ và chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn. Triệu chứng này thường xuất hiện sau một cơn đau bụng và không kèm theo sốt. Vàng da trong viêm tụy mãn tính khác biệt so với vàng da do sỏi mật, thường kèm theo các triệu chứng như đau bụng, sốt và vàng da nghiêm trọng hơn.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã hiểu rõ về các triệu chứng của viêm tụy mạn. Các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn và nôn thường chỉ xuất hiện khi có cơn đau, và không quá rõ rệt. Trong quá trình khám lâm sàng, ngoài các cơn đau bụng, thường không có dấu hiệu đặc hiệu nào khác để chẩn đoán viêm tụy mãn tính.