Thoái hóa đa khớp là gì? Dấu hiệu nhận biết, điều trị và cách phòng ngừa thoái hóa đa khớp

Thoái hóa đa khớp là gì?

Thoái hóa đa khớp là một loại bệnh lý mà mô sụn bảo vệ các đầu xương trong khớp dần dần bị hủy hoại. Mô sụn là một lớp bọc đàn hồi ở các đầu xương, giúp giảm ma sát và đảm bảo sự vận động trơn tru của khớp. Khi mô sụn bị thoái hóa, nó trở nên mỏng, mất đi tính đàn hồi và dễ bị tổn thương.

Khi mô sụn bị tổn thương, các đầu xương có thể tiếp xúc trực tiếp với nhau, gây ra đau, sưng và cảm giác cứng khớp. Điều này có thể gây sưng và hình thành các gai xương.

Sụn bị mất đáng kể có thể dẫn đến tình trạng xương cọ xát vào nhau, làm thay đổi hình dạng của khớp và buộc xương bị lệch khỏi vị trí bình thường.

Những dấu hiệu và triệu chứng của thoái hóa đa khớp

Các triệu chứng của thoái hóa đa khớp thường diễn tiến từ từ và thường bắt đầu ở một hoặc một vài khớp.

Các triệu chứng phổ biến của thoái hóa đa khớp bao gồm:

• Đau khớp: Đau khớp là triệu chứng chính của thoái hóa đa khớp. Đau có thể xuất hiện dữ dội hoặc nhẹ nhàng, thường gia tăng sau khi thực hiện hoạt động vận động và giảm sau khi nghỉ ngơi. Đau có thể lan rộng từ khớp đến các vùng xung quanh.
• Cứng khớp: Các khớp bị ảnh hưởng có thể trở nên cứng và khó di chuyển, đặc biệt sau thời gian nghỉ ngơi hoặc buổi sáng sớm.
• Sưng và viêm: Khớp bị tổn thương có thể sưng và viêm, gây ra một cảm giác nóng, đỏ, và sưng tại vùng khớp.
• Tiếng kêu và cảm giác kẹt khớp: Một số người bệnh thoái hóa đa khớp có thể cảm nhận tiếng kêu trong khớp khi di chuyển. Cảm giác kẹt khớp, như bị vướng hoặc bị hạn chế trong quá trình di chuyển, cũng có thể xảy ra.

Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng thoái hoá đa khớp có thể khác nhau rất nhiều từ người này sang người khác và giữa các khớp bị ảnh hưởng khác nhau.

Đối với một số người, các triệu chứng có thể nhẹ và có thể đến rồi đi. Những người khác có thể gặp các vấn đề liên tục và nghiêm trọng hơn, gây khó khăn cho việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh thoái hóa đa khớp

Thoái hóa đa khớp có thể gây ra một số biến chứng, bao gồm:

• Biến dạng khớp: Theo thời gian, thoái hóa đa khớp có thể dẫn đến biến dạng cấu trúc của khớp. Điều này có thể bao gồm sự phình to của khớp, hình thành các gai xương và sự biến dạng của bề mặt khớp.
• Hạn chế chức năng: Thoái hóa đa khớp có thể gây ra sự hạn chế chức năng của khớp. Khả năng di chuyển và linh hoạt của khớp bị giảm, làm hạn chế hoạt động hàng ngày như đi bộ, leo cầu thang và cử động khớp trở nên khó khăn.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Thoái hóa đa khớp có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đau, hạn chế chức năng và khả năng làm việc bị giảm có thể gây ra giảm hiệu suất và ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày, tạo ra tác động tiêu cực đến tâm lý và tinh thần.
• Khuyết tật: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, thoái hóa đa khớp có thể gây ra khuyết tật và hạn chế hoạt động vĩnh viễn của khớp. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng tự chăm sóc và độc lập của người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có các triệu chứng trên hoặc nghi ngờ về thoái hóa đa khớp, nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị. Chẩn đoán thoái hóa đa khớp sớm giúp cho bạn được bắt đầu điều trị kịp thời. Điều này có thể giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. Điều trị sớm cũng có thể giảm nguy cơ tổn thương khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.

Nguyên nhân dẫn đến thoái hóa đa khớp

Vẫn chưa rõ chính xác nguyên nhân gây ra thoái hóa đa khớp. Bệnh xảy ra khi sụn đệm các đầu xương trong khớp dần dần bị thoái hóa. Thoái hóa đa khớp thường phát triển sau nhiều năm và bệnh chủ yếu gặp ở những người độ tuổi trung niên trở lên, do đó việc phát hiện và phòng ngừa sớm là quan trọng để duy trì sức khỏe của khớp.

Những ai có nguy cơ mắc phải thoái hóa đa khớp?

Những đối tượng sau đây có nguy cơ cao bị thoái hóa đa khớp:

Chấn thương: Các chấn thương gần khớp hoặc chấn thương lặp đi lặp lại có thể góp phần vào phát triển của thoái hóa đa khớp. Ví dụ, người thể thao chuyên nghiệp hoặc những người thường xuyên tham gia các hoạt động căng thẳng trên khớp có nguy cơ cao hơn.

Cân nặng: Béo phì hoặc thừa cân tạo ra áp lực lớn lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng. Điều này có thể gây ra mài mòn và tổn thương khớp, làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa đa khớp.

Các bệnh lý khớp khác: Những người đã có các bệnh lý khớp khác như viêm khớp, bệnh gout hoặc bệnh viêm khớp dạng thấp có nguy cơ cao hơn mắc thoái hóa đa khớp. Viêm mạn tính hoặc tổn thương khớp kéo dài có thể góp phần vào sự phát triển của thoái hóa đa khớp.

Công việc và hoạt động hàng ngày: Các công việc đòi hỏi tải trọng cao lên khớp hoặc hoạt động vận động căng thẳng có thể tăng nguy cơ mắc thoái hóa đa khớp.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải thoái hóa đa khớp

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa đa khớp, bao gồm:

Tuổi tác: Nguy cơ mắc thoái hóa đa khớp tăng lên theo tuổi. Người cao tuổi, đặc biệt là từ 50 tuổi trở lên, có nguy cơ cao hơn mắc thoái hóa đa khớp do quá trình tổn thương và mài mòn khớp theo thời gian.

Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ cao hơn mắc thoái hóa đa khớp so với nam giới, đặc biệt sau khi qua giai đoạn mãn kinh. Tuy nhiên, ở độ tuổi trẻ, nam giới có khả năng cao hơn bị ảnh hưởng bởi thoái hóa đa khớp do các yếu tố khác như chấn thương hoặc công việc căng thẳng.

Di truyền: Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong sự phát triển của thoái hóa đa khớp. Nếu có thành viên trong gia đình mắc thoái hóa đa khớp, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán thoái hóa đa khớp

Bên cạnh việc khai thác tiền sử bệnh lý, thăm khám lâm sàng để chẩn đoán thoái hóa đa khớp, bác sĩ thường sử dụng một số phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Dưới đây là một số phương pháp thông thường được sử dụng:

Chụp X-Quang: Chụp X-Quang là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến để đánh giá tình trạng khớp. Kết quả chụp X-Quang cho thấy hình ảnh hẹp khe khớp, đặc xương dưới sụn, gai xương và các biểu hiện khác của thoái hóa khớp.

Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI cho thấy hình ảnh chi tiết của các cấu trúc mềm xung quanh khớp, bao gồm mô xung quanh, gân, dây chằng và mô liên kết. Nó có thể giúp đánh giá mức độ tổn thương và viêm trong khớp.

Xét nghiệm máu, xét nghiệm dịch khớp: Xét nghiệm máu và dịch khớp có thể được bác sĩ đề nghị để loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự, như viêm khớp dạng thấp, tổn thương khớp do nhiễm trùng, bệnh gout.

Phương pháp điều trị thoái hóa đa khớp hiệu quả

Điều trị thoái hóa đa khớp nhằm giảm đau, cải thiện chức năng và tăng chất lượng sống. Hiện nay vẫn không có cách chữa khỏi thoái hóa đa khớp, nhưng có một số phương pháp điều trị để kiểm soát các triệu chứng của nó. Phương pháp điều trị có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng và các khớp bị ảnh hưởng. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến cho thoái hóa đa khớp:

Thay đổi lối sống: Thực hiện các thay đổi lối sống là một phần quan trọng của điều trị thoái hóa đa khớp. Điều này bao gồm duy trì trọng lượng cơ thể ở mức lý tưởng hoặc giảm cân nếu cần thiết, tập thể dục thường xuyên để tăng sự linh hoạt và sức mạnh cơ bắp, và tránh các hoạt động gây căng thẳng lớn cho khớp.

Thuốc giảm đau và chống viêm: Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen và naproxen có thể giảm đau và viêm trong khớp. Thuốc paracetamol cũng có thể được sử dụng để giảm đau. Đôi khi, các loại thuốc chống viêm không steroid có thể được tiêm trực tiếp vào khớp để giảm đau và giảm viêm tại nơi tổn thương.

Vật lý trị liệu: Bạn có thể đến bác sĩ vật lý trị liệu để được thực hiện các phương pháp như xoa bóp, điện xung, siêu âm trị liệu, tập luyện chức năng để cải thiện sự linh hoạt và giảm đau.

Thiết bị hỗ trợ khớp: Sử dụng các phương pháp hỗ trợ như dùng gậy hoặc nạng để giảm tải trọng lên khớp khi di chuyển có thể giúp giảm đau và hạn chế sự tổn thương.

Phẫu thuật: Trong các trường hợp nghiêm trọng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, phẫu thuật có thể được xem xét. Các phương pháp phẫu thuật như phẫu thuật loại bỏ gai xương, phẫu thuật thay thế khớp.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của thoái hóa đa khớp

Chế độ sinh hoạt:

• Duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng: Giảm cân nếu bạn có thừa cân hoặc duy trì trọng lượng cơ thể ở mức lý tưởng sẽ giúp giảm nguy cơ và hạn chế các triệu chứng thoái hóa đa khớp.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục đều đặn và thường xuyên là rất quan trọng để duy trì sự linh hoạt, sức mạnh và sự ổn định của các khớp.
• Tăng cường sức cơ xung quanh khớp: Việc tăng cường sức cơ xung quanh khớp có thể giúp giảm áp lực và tải trọng trực tiếp lên các khớp.
• Bảo vệ và chăm sóc khớp: Tránh các hoạt động gây tổn thương cho khớp, như động tác uốn cong hoặc xoay quá mức. Sử dụng hỗ trợ như gậy hoặc nạng khi cần thiết để giảm tải trọng lên khớp.
• Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng: Đảm bảo đủ giấc ngủ và thực hiện các biện pháp giảm căng thẳng như thư giãn, yoga, kỹ năng quản lý căng thẳng để giảm triệu chứng và giữ cho cơ thể khỏe mạnh.
• Ăn một chế độ ăn cân đối: Bổ sung chế độ ăn giàu chất xơ, vitamin, và khoáng chất từ các nguồn thực phẩm tự nhiên.
• Điều chỉnh hoạt động hàng ngày: Tránh hoạt động lặp đi lặp lại trong thời gian dài hoặc với tư thế không tốt.

Chế độ dinh dưỡng:

• Thực phẩm giàu chất xơ: Bao gồm rau xanh, quả tươi, hạt và ngũ cốc nguyên hạt. Chất xơ giúp duy trì cân bằng hormone, giảm viêm và duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng.
• Axit béo omega-3: Tìm cách bổ sung omega-3 từ nguồn thực phẩm như cá hồi, cá thu, hạt chia. Omega-3 có tính chất chống viêm và có thể giảm triệu chứng của thoái hóa đa khớp.
• Chất chống oxy hóa: Các chất chống oxy hóa như vitamin C và E có thể giúp giảm tổn thương do công việc gây ra. Bao gồm các thực phẩm như cam, quýt, dứa, dưa hấu, hạt hướng dương, hạt dẻ và các loại hạt có vỏ.
• Canxi và vitamin D: Canxi và vitamin D là quan trọng cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của xương. Hãy bao gồm các nguồn canxi như sữa, sữa chua, cá hồi, hạt óc chó và hạt bí ngô. Vitamin D có thể được tổng hợp từ ánh sáng mặt trời và cũng có thể có trong thực phẩm như cá, trứng và nấm.
• Giảm tiêu thụ chất béo no: Chất béo no cao có thể gây viêm và tăng nguy cơ bệnh tim mạch. Hạn chế tiêu thụ thực phẩm như thịt đỏ, thực phẩm chế biến, kem và sản phẩm bơ.
• Thực phẩm chống viêm: Bao gồm các loại thực phẩm có tính chất chống viêm như gừng, tỏi, hành tây, quả mâm xôi. Những thực phẩm này có thể giúp giảm viêm và giảm triệu chứng của thoái hóa đa khớp.
• Giảm tiêu thụ đường: Đường có thể gây viêm và tăng cân, điều này có thể gây áp lực lên các khớp. Hạn chế tiêu thụ đường, đồ ngọt và thức uống có đường để hỗ trợ sức khỏe khớp.
• Uống đủ nước: Duy trì cơ thể đủ lượng nước là quan trọng để tạo chất nhờn trong các khớp.

Phương pháp phòng ngừa thoái hóa đa khớp hiệu quả

Để phòng ngừa thoái hóa đa khớp, bạn có thể áp dụng các phương pháp sau đây:

Duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng: Trọng lượng cơ thể quá nặng tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp chịu tải như đầu gối và háng. Giữ trọng lượng cơ thể ở mức lý tưởng hoặc giảm cân nếu bạn có thừa cân có thể giảm nguy cơ thoái hóa đa khớp.

Thực hiện vận động và tập thể dục đều đặn: Tập thể dục và vận động thường xuyên giúp cung cấp sự ổn định và mạnh mẽ cho các khớp. Chọn các hoạt động như đi bộ, bơi, xe đạp hoặc yoga để tăng cường sức khỏe và linh hoạt của khớp.

Tăng cường sức cơ quanh khớp: Các nhóm cơ bắp mạnh mẽ và linh hoạt có thể giảm áp lực lên khớp. Thực hiện các bài tập tăng cường cơ bắp như tập trọng lượng, bài tập kháng lực, tập thể dục chức năng để tăng sức mạnh và sự ổn định của khớp.

Tránh chấn thương và tác động mạnh lên khớp: Hạn chế hoạt động mạo hiểm hoặc có tác động mạnh lên khớp. Đảm bảo sử dụng các biện pháp bảo vệ khi tham gia vào các hoạt động thể thao hoặc công việc có nguy cơ chấn thương.

Tạo điều kiện làm việc trong tư thế thoải mái: Đảm bảo tư thế đúng và thoải mái khi làm việc hoặc tham gia các hoạt động hàng ngày. Sử dụng đồ nghề hỗ trợ như ghế ngồi có đệm, giường ngủ thoải mái và bàn làm việc có đúng chiều cao để giảm áp lực lên khớp.

Chế độ ăn lành mạnh: Ảnh hưởng của chế độ ăn lên sức khỏe khớp là rất quan trọng. Hạn chế thực phẩm có nhiều chất béo no, đường và chất bảo quản. Thay vào đó, tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ, chất chống oxy hóa và axit béo omega-3 từ các nguồn tự nhiên.

Kiểm tra định kỳ và điều trị các vấn đề khớp sớm: Điều trị các vấn đề khớp như viêm hoặc tổn thương sớm có thể giúp ngăn chặn sự tiến triển của thoái hóa đa khớp.