Viêm khớp gối: Triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng ngừa

Viêm khớp gối là gì?

Viêm khớp gối là một tình trạng viêm ảnh hưởng đến khớp gối và các mô xung quanh khớp gối như sụn, dây chằng, gân cơ... Có hơn 100 loại viêm khớp, tùy thuộc vào loại viêm khớp bạn mắc phải mà sẽ có những triệu chứng khác nhau. Trong đó hai nguyên nhân dẫn đến viêm khớp gối phổ biến đó là thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm khớp gối

Đau khớp gối tăng dần

Đau khớp gối thường khởi phát từ từ, tuy nhiên trong một số trường hợp, cơn đau có thể xuất hiện đột ngột. Ban đầu, cơn đau thường xuất hiện vào buổi sáng hoặc sau một khoảng thời gian không hoạt động.

Tình trạng đau gối có thể xuất hiện sau khi:

• Leo cầu thang;
• Đứng lên từ tư thế ngồi;
• Đi bộ trên đường bằng;
• Ngồi lâu.

Đối với những người mắc viêm khớp dạng thấp, các triệu chứng đau thường bắt đầu ở các khớp nhỏ hơn (như khớp bàn ngón tay). Triệu chứng thường đối xứng cả hai bên, đau kèm theo nóng và đỏ khớp.

Thời gian tiến triển triệu chứng đau cũng khác nhau tùy theo nguyên nhân.

Thoái hóa khớp gối

Các triệu chứng có thể tiến triển nhanh chóng hoặc kéo dài trong vài năm. Các triệu chứng có thể xấu đi sau đó duy trì ổn định trong một thời gian dài, và có thể thay đổi hàng ngày. Các yếu tố có thể làm nặng hơn các triệu chứng có thể kể đến như:

• Thời tiết lạnh;
• Áp lực lên khớp gối;
• Hoạt động quá mức.

Viêm khớp dạng thấp

Các triệu chứng thường xuất hiện trong vài tuần, nhưng có thể trầm trọng hơn sau vài ngày. Một đợt bùng phát có thể xảy ra khi hoạt động của bệnh gia tăng.

Sưng khớp gối

Viêm khớp gối đôi khi sẽ gây sưng khớp.

Thoái hóa khớp gối: Tình trạng sưng có thể do sự hình thành các gai xương hoặc do một đợt viêm cấp của thoái hóa khớp. Có thể dễ nhận thấy sưng khớp sau một thời gian dài không hoạt động khớp chẳng hạn như khi ngủ dậy.

Viêm khớp dạng thấp: Sưng khớp là một triệu chứng rất thường gặp, những người mắc viêm khớp dạng thấp cũng có thể có các triệu chứng toàn thân khác như sốt, mệt mỏi.

Lạo xạo khớp gối

Khi thực hiện các động tác gập hay duỗi, bạn có thể cảm thấy cảm giác lạo xạo hoặc nghe thấy tiếng răng rắc tại khớp gối.

Những triệu chứng này có thể xảy ra khi các sụn khớp bị tổn thương, dẫn đến sự mất trơn tru của khớp. Cả thoái hóa khớp hay viêm khớp dạng thấp để có thể dẫn đến tổn thương sụn khớp, khi đó, bề mặt khớp gồ ghề vài gai xương phát triển. Khi di chuyển bề mặt khớp gồ ghề cọ xát vào nhau gây ra tiếng lạo xạo.

Biến chứng có thể gặp khi mắc viêm khớp gối

Dính và cứng khớp

Theo thời gian, tổn thương có thể khiến cấu trúc khớp gối trở nên mất ổn định. Điều này có thể khiến khớp gối bị cứng.

Thoái hóa khớp sẽ hình thành các gai xương khi sụn khớp bị mòn đi, từ đó khiến khớp gối dính hoặc cứng lại, gây khó khăn trong việc gập hoặc duỗi khớp gối.

Viêm khớp dạng thấp gây tổn thương các gân cơ và dẫn đến sự mất ổn định của khớp gối.

Hạn chế vận động

Những tổn thương về xương và sụn khớp khiến khớp gối đau, cứng và kém linh hoạt.

Từ đó có thể dẫn đến khó cử động trong việc đi lại, đứng lên và các sinh hoạt hàng ngày khác. Tình trạng nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến yếu và tăng nguy cơ té ngã.

Biến dạng khớp gối

Hình dạng của khớp gối có thể thay đổi trong thời gian bùng phát và khi tổn thương tiến triển.

Ở đợt bùng phát viêm khớp dạng thấp, khớp gối sưng và đỏ. Về lâu dài, tình trạng viêm dai dẳng gây tổn thương vĩnh viễn đến sụn và gân cơ. Từ đó dẫn đến biến dạng khớp gối.

Trong thoái hóa khớp gối, các cơ xung quanh gối có thể dần yếu đi, lâu dài dẫn đến tình trạng khớp gối bị hướng vào trong hoặc cong ra ngoài.

Rối loạn giấc ngủ

Tình trạng đau nhức khớp gối có thể dẫn đến khó ngủ. Bạn có thể phải thức dậy giữa đêm hoặc khó vào giấc ngủ do đau.

Việc thiếu ngủ có thể làm cho cơn đau trở nên tồi tệ hơn. Điều này có thể làm giảm chất lượng cuộc sống hay làm gia tăng nguy cơ mắc trầm cảm.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nên đến gặp bác sĩ khi:

• Tình trạng đau hoặc viêm không đáp ứng với điều trị.
• Các triệu chứng trở nên xấu hơn hoặc xuất hiện các triệu chứng khác như sốt.
• Các triệu chứng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, bao gồm cả giấc ngủ và đi bộ.

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Việc chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh cũng như hạn chế các biến chứng của bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến viêm khớp gối

Như đã đề cập ở trên, hai nguyên nhân thường gặp của viêm khớp gối là thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp.

Thoái hóa khớp gối

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến viêm khớp gối. Tình trạng thoái hóa khớp gối thường xuất hiện sau tuổi trung niên khi sụn khớp dần mòn đi.

Viêm khớp dạng thấp

Đây là một bệnh tự miễn, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Viêm khớp dạng thấp gây tổn thương các khớp bao gồm cả khớp gối, đồng thời có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như mắt, tim, phổi.

Những ai có nguy cơ mắc viêm khớp gối?

Mọi đối tượng đều có khả năng mắc viêm khớp gối. Tuy nhiên, tùy thuộc vào nguyên nhân mà các đối tượng có thể có sự khác biệt:

• Thoái hóa khớp gối: Khả năng thoái hóa khớp gối tăng lên ở những đối tượng sau 45 tuổi, phụ nữ dễ bị thoái hóa khớp hơn nam giới.
• Viêm khớp dạng thấp: Có xu hướng ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều hơn nam giới. Tỷ lệ mắc viêm khớp dạng thấp cũng cao hơn ở Mỹ hay các nước Bắc Âu.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp gối

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ viêm khớp gối như:

• Tuổi: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp.
• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp nhiều hơn nam giới.
• Cân nặng: Trọng lượng cơ thể làm tăng áp lực lên tất các khớp, đặc biệt là khớp gối.
• Di truyền: Các yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến tình trạng thoái hóa khớp gối, viêm khớp dạng thấp, hay các bệnh hệ thống khác gây viêm khớp gối.
• Chấn thương: Các chấn thương hay công việc lặp đi lặp lại gây áp lực cho khớp gối trong thời gian dài chẳng hạn như ngồi xổm, nâng tạ, quỳ đều có thể gây thoái hóa khớp gối.
• Dinh dưỡng lối sống: Hút thuốc lá, các yếu tố môi trường hay chế độ ăn sẽ ảnh hưởng nhiều đến viêm khớp dạng thấp. 

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm khớp gối

Vì có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến viêm khớp gối, nên bác sĩ có thể hỏi bệnh sử, tiền căn bệnh cũng như yêu cầu thực hiện các xét nghiệm để giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân dẫn đến viêm khớp gối.

Chụp X-quang khớp gối

X-quang khớp gối là một xét nghiệm hình ảnh học phổ biến, thực hiện đơn giản, nhanh chóng và rẻ tiền. Chụp X-quang khớp gối có thể cho thấy các hình ảnh tổn thương xương và sụn khớp.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) khớp gối

Chụp cộng hưởng từ là một xét nghiệm hình ảnh học giúp đánh giá toàn bộ các cấu trúc ở khớp gối như xương, sụn, dây chằng, gân, cơ, mạch máu. Đây là một xét nghiệm thực hiện phức tạp hơn và đắt tiền.

Chụp MRI được chỉ định khi chụp X-quang không đưa ra được nguyên nhân gây đau khớp gối.

Xét nghiệm máu

Bác sĩ có thể sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm máu để tìm nguyên nhân gây viêm khớp gối như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp gout hay viêm khớp gối do các rối loạn hệ thống miễn dịch khác gây ra.

Phương pháp điều trị viêm khớp gối hiệu quả

Điều trị viêm khớp gối sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân dẫn đến viêm khớp gối.

Các biện pháp điều trị có thể bao gồm:

Quản lý cân nặng

Thừa cân có thể gây tăng áp lực lên khớp gối, việc giảm cân có thể giúp giảm áp lực cho khớp gối và giảm đau. Cân nặng vừa phải cũng có thể làm giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tim mạch hay đái tháo đường.

Hoạt động thể chất

Việc hoạt động thể chất sẽ giúp các cơ xung quanh khớp khỏe và dẻo dai hơn, từ đó giúp giảm cứng khớp. Hoạt động thể chất ít nhất 20 đến 30 phút mỗi ngày. Nên chọn các hoạt động nhẹ nhàng, ít tạo áp lực lên khớp gối như:

• Thái cực quyền;
• Yoga;
• Đi bộ;
• Đạp xe;
• Tập thể dục dưới nước, chẳng hạn như bơi.

Liệu pháp nhiệt hoặc lạnh

Bạn có thể thử nghiệm các liệu pháp nhiệt hoặc lạnh để giảm đau và cứng cơ. Chườm nóng hoặc lạnh lên các khớp bị đau trong 15 đến 20 phút, vài lần mỗi ngày.

Châm cứu

Châm cứu là một phương pháp điều trị không dùng thuốc được sử dụng từ lâu đời. Hiệu quả điều trị giảm đau của châm cứu đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu khác nhau.

Bằng chứng cho thấy rằng châm cứu giúp điều trị giảm đau hiệu quả trong thoái hóa khớp gối cũng như viêm khớp dạng thấp.

Thuốc

Nên sử dụng thuốc giảm đau dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Một số loại thuốc có thể được kê toa để giúp giảm đau, bao gồm:

• Thuốc giảm đau đường uống: Acetaminophen và các thuốc giảm đau khác có thể giúp giảm đau.
• Thuốc giảm đau tại chỗ: Các sản phẩm này có thể có sẵn ở dạng kem, gel hay miếng dán. Chúng sẽ giúp giảm đau, đặc biệt là tình trạng đau do viêm khớp nhẹ.
• Thuốc chống viêm không Steroid (NSAID): Các NSAID như Ibuprofen, Naproxen giúp giảm đau và giảm viêm.
• Corticoid: Các thuốc có thể có sẵn ở dạng uống hoặc tiêm trực tiếp vào khớp giúp giảm đau và giảm viêm.

Ngoài ra, bác sĩ có thể kê toa các thuốc giảm đau hoặc các thuốc điều trị khác tùy vào nguyên nhân viêm khớp gối mà bạn mắc phải. Ví dụ như thuốc chống thấp khớp đối với viêm khớp dạng thấp.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến viêm khớp gối

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.
• Liên hệ với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị và tái khám định kỳ.
• Duy trì hoạt động thể chất đều đặn để giảm đau và hạn chế cứng khớp.
• Duy trì cân nặng hoặc giảm cân nếu thừa cân để giảm áp lực lên khớp gối.
• Ngưng hút thuốc lá.
• Chú ý hạn chế các sinh hoạt gây áp lực lên khớp gối như leo cầu thang, ngồi xổm, quỳ.

Chế độ dinh dưỡng: Duy trì một chế độ ăn uống cân bằng để duy trì cân nặng. Có thể tham khảo các chế độ ăn giúp chống viêm để giảm đau, giảm viêm khớp gối.

Phương pháp phòng ngừa viêm khớp gối hiệu quả

Để phòng ngừa viêm khớp gối một cách hiệu quả, hãy tham khảo các biện pháp sau đây:

• Kiểm soát cân nặng;
• Hoạt động thể chất;
• Tránh chấn thương hay tạo áp lực cho khớp gối;
• Chế độ ăn phù hợp.