Hình ảnh các loại sỏi thận: Nguyên nhân và cách trị

Sỏi thận khi hình thành, nếu kích thước nhỏ chúng sẽ có thể được tống ra ngoài qua đường nước tiểu. Tuy nhiên, khi kích thước sỏi lớn, chúng sẽ vướng lại ở một vị trí nào đó trên đường tiết niệu, gây ra những cơn đau quặn thận, đau hông lưng, có khi tiểu ra máu, tiểu gắt buốt,... Nếu bệnh không được xử lý sớm sẽ đưa đến những biến chứng nguy hiểm như làm hư hại nhu mô thận, gây suy thận…

Sỏi thận hình thành như thế nào?

Sỏi thận bắt nguồn từ sự lắng đọng khoáng chất trong nước tiểu lâu ngày, dần dần tạo thành sỏi cứng. Những viên này ban đầu có thể khá nhỏ, nhưng khi chúng phát triển về kích thước sẽ bắt đầu gây ra các triệu chứng đáng chú ý.

Có nhiều loại sỏi thận khác nhau, cách phân loại này dựa trên thành phần hóa học của sỏi. Trong một số trường hợp, sỏi thận nhỏ có thể được cơ thể đào thải ra ngoài một cách tự nhiên qua nước tiểu mà không gây ra triệu chứng hay khó chịu nào cho bệnh nhân. Trong những trường hợp như vậy, các cá nhân thậm chí có thể không nhận thức được sự hiện diện của sỏi trong thận của họ. 

Song, khi sỏi thận phát triển về kích thước và có cạnh sắc, chúng có thể cần đến sự can thiệp của y tế, và trong một số trường hợp thậm chí là phải tiến hành phẫu thuật. Bệnh nhân bị sỏi lớn có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như đau quặn bụng và tắc nghẽn đường tiết niệu. 

Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng trong việc giảm nguy cơ hình thành sỏi thận. Giữ nước bằng cách uống nhiều nước là điều cần thiết, vì nó giúp pha loãng nước tiểu và ngăn khoáng chất tích tụ và hình thành sỏi. Tránh tiêu thụ quá nhiều một số loại thực phẩm, chẳng hạn như những thực phẩm giàu oxalate và natri, cũng có thể làm giảm khả năng hình thành sỏi. Ngoài ra, duy trì cân nặng hợp lý và có lối sống năng động sẽ góp phần vào sức khỏe tổng thể của thận.

Các loại sỏi thận thường gặp

Như đã đề cập bên trên, có nhiều loại sỏi thận khác nhau dựa vào thành phần của sỏi.

Tuy nhiên, các loại sỏi thận thường gặp nhất sẽ bao gồm:

Sỏi canxi

Sỏi canxi là phổ biến nhất trong số tất cả các loại sỏi thận. Chúng phát sinh khi nước tiểu trở nên quá bão hòa với muối canxi do tăng hấp thu ở ruột hoặc tăng tái hấp thu ở ống thận. Một số yếu tố có thể dẫn đến tăng nồng độ canxi trong nước tiểu, chẳng hạn như cường cận giáp, gãy xương, bất động kéo dài, uống quá nhiều vitamin D và Corticosteroid, di căn ung thư ảnh hưởng đến xương.

Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, nồng độ canxi trong nước tiểu tăng cao xảy ra mà không rõ nguyên nhân.

Sỏi oxalat

Ở các nước nhiệt đới, sỏi oxalat là nguyên nhân chính gây ra sỏi thận. Những viên sỏi này là kết quả của sự bão hòa nước tiểu với oxalat, thường bắt nguồn từ việc tiêu thụ thực phẩm giàu oxalat. Các phân tử oxalat đi qua đường tiêu hóa và kết hợp với canxi để tạo thành canxi oxalat, được bài tiết dưới dạng chất thải. Quá nhiều oxalat trong thận có thể dẫn đến sự phát triển của sỏi oxalat, trong đó oxalat thường kết hợp với canxi.

Sỏi phosphat

Sỏi phosphat, đặc biệt thường gặp là amoni-magiê-photphat, có hình dạng san hô và kích thước lớn đáng kể. Chúng chủ yếu hình thành do nhiễm trùng đường tiết niệu, đặc biệt là do vi khuẩn proteus gây ra.

Sỏi axit uric

Sỏi axit uric là kết quả của sự gia tăng nồng độ axit uric trong máu, thường liên quan đến bệnh gút hoặc rối loạn chuyển hóa axit nucleic. Tiêu thụ thực phẩm giàu purine như ruột lợn, ruột bò, thịt cá khô và nấm cũng có thể góp phần làm tăng chuyển hóa purine. Đáng chú ý, axit uric hòa tan trong môi trường kiềm nhưng kết tinh trong môi trường axit, làm cho nước tiểu có tính axit, thuận lợi cho việc hình thành sỏi.

Sỏi struvite

Sỏi struvite hình thành do nhiễm khuẩn lâu ngày trong đường tiết niệu. Vi khuẩn giải phóng một loại enzyme gọi là urease phân hủy urê thành amoniac, dẫn đến nước tiểu có tính kiềm. Môi trường kiềm này làm giảm khả năng hòa tan của struvite, thúc đẩy quá trình hình thành các loại sỏi này.

Sỏi cystin

Sỏi cystin tương đối hiếm gặp và hình thành do thận bài tiết quá nhiều cystin. Cystin ít hòa tan nên dễ bị tích tụ và tạo sỏi. Những viên sỏi này thường do rối loạn bẩm sinh ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển và tái hấp thu cystin ở ống thận và niêm mạc ruột.

Hiểu biết về các loại sỏi thận thường gặp là điều cần thiết để giải quyết chúng một cách hiệu quả. Chẩn đoán đúng và có kế hoạch điều trị phù hợp sẽ giúp quản lý sỏi thận và ngăn ngừa tái phát hiệu quả.

Nguyên nhân gây bệnh sỏi thận

Có rất nhiều yếu tố góp phần hình thành sỏi thận, bắt đầu từ sự kết tinh, lắng đọng tinh thể trong hệ tiết niệu. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Thiếu nước

Uống không đủ nước có thể dẫn đến nước tiểu cô đặc, tạo môi trường chín muồi cho sự hình thành tinh thể. Khi nước tiểu trở nên quá đặc do không đủ nước, nồng độ tinh thể trong nước tiểu tăng lên, tạo điều kiện cho sỏi phát triển.

Chế độ ăn nhiều muối

Trong ẩm thực Việt Nam, muối và nước mắm là những nguyên liệu quen thuộc, tuy nhiên nếu sử dụng quá nhiều muối (NaCl) có thể gây ra sỏi canxi. Chế độ ăn nhiều muối thúc đẩy cơ thể tăng đào thải Na+, hậu quả là làm tăng nồng độ Ca++ trong ống thận, khiến sỏi canxi dễ hình thành.

Quá tải protein

Chế độ ăn giàu protein có thể làm tăng pH nước tiểu, tăng bài tiết canxi và giảm hấp thu citrate, góp phần hình thành sỏi thận.

Bổ sung vi chất dinh dưỡng sai cách

Việc bổ sung canxi và vitamin C không đúng cách có thể dẫn đến tình trạng dư thừa các vi chất này trong cơ thể. Vitamin C khi chuyển hóa thành gốc oxalat sẽ cạnh tranh với ion Ca++, ức chế hấp thu các ion thiết yếu khác như Ze++, Fe++,... Tình trạng quá tải chất này làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Hậu quả bệnh lý đường tiêu hóa

Các tình trạng đường tiêu hóa như loét dạ dày và tiêu chảy cũng có thể thúc đẩy sự phát triển của sỏi canxi oxalat. Tiêu chảy có thể gây mất nước và mất các ion thiết yếu, dẫn đến giảm lượng nước tiểu và tăng nồng độ oxalate trong nước tiểu, khiến khả năng hình thành sỏi dễ hơn.

Ảnh hưởng di truyền

Sỏi thận có thể di truyền trong gia đình, cho thấy yếu tố di truyền của tình trạng này. Những người có tiền sử gia đình bị sỏi thận có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Bất thường đường tiết niệu

Dị tật đường tiết niệu bẩm sinh hoặc mắc phải, chẳng hạn như phì đại tuyến tiền liệt, túi thừa bàng quang hoặc u xơ tuyến tiền liệt, có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu. Khi nước tiểu tích tụ trong một thời gian dài do tắc nghẽn, sỏi thận có thể hình thành.

Nhiễm trùng đường tiết niệu dai dẳng

Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể góp phần hình thành sỏi thận. Vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm liên tục ở đường tiết niệu dẫn đến ứ đọng mủ và các chất bài tiết lâu ngày tạo điều kiện cho sỏi phát triển.

Béo phì

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra nguy cơ sỏi thận cao hơn ở những người béo phì so với những người có cân nặng bình thường. Tác động của béo phì đối với sức khỏe thận có thể là một trong nhiều hậu quả của tình trạng này.

Hiểu được các nguyên nhân đa dạng hình thành sỏi thận giúp các cá nhân đưa ra các lựa chọn lối sống sáng suốt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe thận của họ. Giữ đủ nước, lựa chọn chế độ ăn uống cân bằng và xem xét các yếu tố di truyền để luôn đi trước một bước trong cuộc chiến chống lại sự hình thành sỏi thận.

Sỏi thận có nguy hiểm không?

Sỏi thận, ban đầu có vẻ không dễ thấy, sau đó leo thang thành một mối lo ngại nghiêm trọng về sức khỏe khi chúng phát triển về kích thước và tàn phá hệ thống tiết niệu.

Triệu chứng của sỏi thận

Đau lưng, sườn hoặc đùi

Khi sỏi thận cản trở đường tiết niệu hoặc gây ma sát với các mô xung quanh, cơn đau dữ dội có thể xảy ra. Kích thước của sỏi thường tương quan với cường độ của cơn đau, khiến nó trở thành dấu hiệu nhận biết sự hiện diện của chúng.

Khó chịu khi đi tiểu

Sỏi thận khi di chuyển có thể gây ra cảm giác khó chịu khi đi tiểu. Trong một số trường hợp, sự cọ xát của sỏi vào thận, bàng quang hoặc niệu quản có thể dẫn đến tiểu ra máu, một dấu hiệu khó phát hiện nhất dưới kính hiển vi.

Đi tiểu thường xuyên, đầu ra ít

Những người bị sỏi thận thường bị tăng tần suất đi tiểu với lượng nước tiểu giảm. Cảm giác muốn đi tiểu trở nên dai dẳng hơn, nhưng lượng nước tiểu thải ra thường rất ít.

Nôn và buồn nôn

Sỏi thận có thể ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, khiến một số bệnh nhân bị nôn hoặc buồn nôn.

Sốt và ớn lạnh

Trong trường hợp sỏi thận gây nhiễm trùng đường tiết niệu, bệnh nhân có thể bị sốt và cảm thấy ớn lạnh, cho thấy sự xâm nhập của vi khuẩn nghiêm trọng.

Các biến chứng của sỏi thận không được điều trị

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Khi sỏi thận gây tổn thương niêm mạc đường tiết niệu, vi khuẩn nhân cơ hội này sinh sôi nảy nở dẫn đến nhiễm trùng đường tiết niệu.

Viêm bể thận cấp tính

Nhiễm trùng đường tiết niệu không được điều trị có thể leo thang thành viêm bể thận cấp tính, một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng do vi khuẩn gây ra những rủi ro đáng kể.

Viêm bể thận mạn tính

Viêm bể thận cấp nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến viêm bể thận mạn tính, gây suy giảm chức năng thận và dẫn đến những biến chứng lâu dài.

Thận ứ nước

Thận ứ nước, đặc trưng bởi tình trạng giữ nước trong đường tiết niệu, có nhiều mức độ nguy hiểm khác nhau. Niệu quản giãn và nhu mô thận bị tổn thương là những kết quả có thể xảy ra, và áp lực lọc tăng cao có thể làm co mạch thận và thậm chí dẫn đến phá hủy tủy thận.

Thận sưng và đau

Viêm đài bể thận, một tình trạng nghiêm trọng, khiến thận bị sưng và đau, gây nguy hiểm cho sức khỏe của bệnh nhân.

Suy thận cấp

Suy thận cấp nếu không được xử lý kịp thời có thể gây hậu quả nguy hiểm đến tính mạng, cần được cấp cứu kịp thời.

Suy thận mạn tính

Sỏi thận không được điều trị trong thời gian dài có thể dẫn đến suy thận mạn tính, cần phải điều trị rộng rãi và tốn kém như chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.

Tóm lại, sỏi thận là căn bệnh khá phổ biến, ban đầu sỏi nhỏ thường khó nhận biết. Một khi không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người bệnh. Việc hiểu nguyên nhân hình thành, các loại sỏi thận thường gặp, triệu chứng nhận biết,... chúng ta có thể nâng cao nhận thức về bệnh để có biện pháp bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

Xem thêm: 

• Sỏi thận 10mm có nguy hiểm không
• Người bị sỏi thận uống gì để hỗ trợ điều trị bệnh tốt hơn?
• Bị sỏi thận có nguy hiểm không?