Cơ chế tác dụng của thuốc mê dạng ngửi

Thuốc mê dạng ngửi là loại thuốc mê được sử dụng thông qua đường hô hấp, nghĩa là bệnh nhân hít vào qua mũi để hấp thụ vào cơ thể. Các loại thuốc mê dạng ngửi thường được sử dụng trong quá trình gây mê, duy trì mê hoặc giảm đau trong các ca phẫu thuật hoặc các quá trình can thiệp y tế khác.

Thuốc mê dạng ngửi là gì?

Tùy theo cách đưa thuốc mê vào cơ thể, chúng được phân loại thành hai loại chính: Thuốc mê đường tĩnh mạch và thuốc mê đường hô hấp.

Thuốc mê đường tĩnh mạch: Đây là loại thuốc mê được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch để đạt hiệu quả nhanh chóng và mạnh mẽ hơn.

Thuốc mê đường hô hấp:

• Thể khí: Thuốc mê đường hô hấp có thể duy trì mê hoặc được sử dụng để khởi mê, đặc biệt là trong trường hợp của trẻ em.
• Thể bay hơi: Gồm các chất như Isofluran, halothan, sevoran... Thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp được sử dụng chủ yếu để khởi mê do tính chất bay hơi và dễ hấp thụ vào cơ thể, cung cấp hiệu quả nhanh chóng. Ngoài ra, chúng cũng có tác dụng an thần và giãn cơ. So với các loại thuốc mê khác, thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp thường có tác dụng nhanh hơn.

Tác dụng thêm:

Một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng thuốc mê đường hô hấp, đặc biệt là thuốc mê bay hơi, được sử dụng rộng rãi trong điều trị chứng mất ngủ.

Tuy nhiên, việc sử dụng quá 3 lần có thể gây tác động không mong muốn đến sức khỏe của người bệnh.

Ứng dụng của thuốc mê dạng ngửi

Thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp được sử dụng trong nhiều trường hợp khác nhau, bao gồm những tình huống sau:

Trong phẫu thuật:

Thuốc mê dạng ngửi được ứng dụng gây mê trong phẫu thuật y khoa. Thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp thường được sử dụng để duy trì trạng thái mê ổn định trong suốt quá trình phẫu thuật.

Nó có thể được điều chỉnh để phù hợp với cả người lớn và trẻ em trong các ca phẫu thuật khác nhau.

Gây mê ngoại trú:

Trong một số trường hợp, thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp được sử dụng để gây mê cho các quá trình can thiệp ngoại trú. Điều này giúp đảm bảo an toàn cho bệnh nhân và cung cấp một phương tiện thuận tiện cho các quá trình điều trị.

Khởi mê:

Thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp cũng có thể được sử dụng để khởi mê, đặc biệt trong những trường hợp cần một phương pháp nhanh chóng và hiệu quả để đạt được trạng thái mê.

Quyết định sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp cần được đưa ra bởi các chuyên gia y tế có kinh nghiệm và được điều chỉnh theo tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Việc sử dụng đúng liều lượng và theo dõi chặt chẽ là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị.

Cơ chế tác dụng của thuốc mê dạng ngửi

Hiện tại, cơ chế chính xác của thuốc mê dạng ngửi bay hơi qua đường hô hấp vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, có một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và tác động của thuốc mê này:

Hệ số phân bổ máu khí:

Sự hấp thu của thuốc mê vào máu phụ thuộc vào khả năng hòa tan của nó trong máu. Khi nhiệt độ cơ thể giảm và hàm lượng chất béo trong máu tăng, khả năng hòa tan của thuốc cũng tăng lên.

Nồng độ khí hít mê bào:

Kích thước và tỷ lệ dòng khí mới trong hệ thống hô hấp cũng ảnh hưởng đến nồng độ của khí mê hít vào cơ thể.

Thông khí phế nang:

Quá trình vận chuyển và hấp thụ của thuốc mê có thể bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi trong thông khí phế nang và giữ các thông số khác liên quan đến hệ thống hô hấp.

Hiệu ứng đậm độ:

Việc hấp thụ một lượng lớn thuốc mê có thể tạo ra khoảng trống phế nang, làm tăng thể tích khí lưu thông và nồng độ thuốc mê trong phế nang.

Hiệu ứng khí thứ hai:

Hiệu ứng đậm độ có thể dẫn đến các kết quả tương tự như hiệu ứng đậm độ.

Cung lượng tim:

Sự tăng giảm cung lượng tim cũng ảnh hưởng đến quá trình hấp thu thuốc mê. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các loại thuốc mê có hàm lượng hòa tan cao hoặc hệ thống hô hấp kín.

Sự chênh lệch giữa nồng độ thuốc mê ở phế nang và máu tĩnh mạch:

Nếu có sự chênh lệch áp suất giữa phế nang và dòng máu tại phổi, sự hấp thụ của thuốc mê vào máu có thể bị ảnh hưởng.

Mặc dù cơ chế cụ thể của thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng việc hiểu về các yếu tố ảnh hưởng này có thể giúp cải thiện hiệu quả và an toàn trong việc sử dụng thuốc mê này trong thực hành y học.

Những trường hợp chống chỉ định dùng thuốc mê dạng ngửi

Việc sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp có thể không phù hợp trong những trường hợp sau đây:

Bệnh nhân có tiền sử sốt cao ác tính khi sử dụng thuốc:

Những bệnh nhân đã từng gặp phải biến chứng sốt cao nguy hiểm sau khi sử dụng thuốc mê không nên sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp.

Dị ứng với thuốc:

Bất kỳ người nào có tiền sử dị ứng hoặc phản ứng dị ứng nghiêm trọng với thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp cũng không nên sử dụng nó.

Nhạy cảm với thuốc:

Những người có cơ địa nhạy cảm với các thành phần có trong thuốc mê cũng nên tránh sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp.

Bệnh nhân bị tăng áp lực nội sọ:

Thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp có thể gây ra tăng áp lực nội sọ, do đó không nên sử dụng cho những người bị tăng áp lực nội sọ.

Bệnh nhân bị rối loạn chuyển hóa Porphyrin:

Trong trường hợp bệnh nhân có rối loạn chuyển hóa porphyrin, việc sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng.

Bệnh nhân bị vàng da:

Người bị vàng da không nên sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp mà nên thảo luận với bác sĩ để tìm phương án thay thế an toàn.

Bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính:

Trong trường hợp bệnh nhân có bệnh gan mãn tính, việc sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp có thể gây ra tác động tiêu cực đến gan.

Phụ nữ có thai dưới 6 tháng hoặc đang cho con bú:

Phụ nữ mang thai dưới 6 tháng hoặc đang cho con bú không nên sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp mà cần thảo luận với bác sĩ để tìm phương án an toàn cho thai kỳ hoặc cho con bú.

Bệnh nhân bị viêm gan do sử dụng Halothan:

Trong trường hợp bệnh nhân bị viêm gan do sử dụng halothan, việc sử dụng thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp có thể gây ra biến chứng và không được khuyến khích.

Bệnh nhân bị trụy tim:

Thuốc mê bay hơi qua đường hô hấp cũng không nên được sử dụng cho những người bị trụy tim do có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.

Việc quyết định sử dụng thuốc mê cần được thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị.

Tác dụng phụ của thuốc mê dạng ngửi

Thuốc mê nếu được sử dụng đúng liều lượng, thường là an toàn. Tuy nhiên, việc sử dụng quá liều có thể dẫn đến các tác dụng phụ, và mức độ nặng nhẹ của chúng sẽ phụ thuộc vào liều lượng sử dụng.

Tác dụng trên hệ thần kinh: Gây mất ý thức và quên, ảnh hưởng đến hoạt động của não và thần kinh trung ương. Ảnh hưởng đến chức năng hô hấp, có thể dẫn đến suy hô hấp tùy thuộc vào liều lượng.

Tác dụng trên hệ tiêu hóa: Có thể gây nôn và buồn nôn khi bệnh nhân tỉnh dậy.

Tác dụng trên hệ hô hấp: Gây co thắt phế quản và hoặc phế quản. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với bệnh nhân mắc các bệnh như hen suyễn hoặc là người hút thuốc lá.

Tác dụng trên huyết áp và tim mạch:

• Gây giảm huyết áp.
• Gây loạn nhịp tim.
• Cơ tim bị ức chế và gây giãn mạch hệ thống, có thể dẫn đến huyết áp thấp.

Các tác dụng khác:

• Rét run.
• Kích thích đường thở, gây ra các triệu chứng như hoặc co thắt thanh quản và khí quản.
• Tăng cường nhạy cảm của cơ tim.

Mặc dù thuốc mê được coi là an toàn khi sử dụng đúng cách, nhưng việc thiếu hiểu biết hoặc sử dụng không đúng liều lượng có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, thậm chí có thể đe dọa tính mạng của bệnh nhân. Vì vậy, cần hết sức cẩn trọng khi sử dụng thuốc mê dạng ngửi cũng như bất kỳ loại thuốc mê nào. Việc sử dụng thuốc mê chỉ được thực hiện bởi nhân viên y tế theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Xem thêm: Những tác dụng phụ của thuốc gây mê thường gặp