Một số xét nghiệm chức năng thận được sử dụng phổ biến hiện nay

Xét nghiệm chức năng thận giúp phát hiện sớm các bất thường trong hoạt động lọc máu và bài tiết của thận. Thông qua các chỉ số như creatinin, ure, eGFR, bác sĩ có thể đánh giá mức độ tổn thương thận và đưa ra hướng điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Xét nghiệm chức năng thận​ là gì?

Xét nghiệm chức năng thận là một nhóm các xét nghiệm sinh hóa nhằm đánh giá hoạt động sinh lý của thận thông qua việc đo lường nồng độ của một số chất trong máu và nước tiểu. Các chất này thường là sản phẩm chuyển hóa hoặc bài tiết, phản ánh khả năng lọc và duy trì cân bằng nội môi của cơ quan này.

Thông thường, xét nghiệm chức năng thận được chỉ định trong quá trình kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi có nghi ngờ về tổn thương thận do bệnh lý mạn tính, cấp tính hoặc các yếu tố nguy cơ khác. Các xét nghiệm này không chỉ giúp ghi nhận tình trạng hiện tại của thận mà còn phục vụ cho việc theo dõi diễn tiến bệnh theo thời gian.

Việc thu thập mẫu thường đơn giản, không xâm lấn nhiều, chủ yếu dựa vào xét nghiệm máu và nước tiểu. Xét nghiệm chức năng thận có thể được thực hiện đơn lẻ hoặc kết hợp trong các gói kiểm tra tổng quát, tùy thuộc vào chỉ định lâm sàng.

Xét nghiệm chức năng thận để làm gì?

Xét nghiệm chức năng thận là một công cụ thiết yếu trong y học hiện đại, giúp cung cấp thông tin khách quan về tình trạng hoạt động của thận. Dưới đây là các vai trò chính của xét nghiệm chức năng thận trong thực hành lâm sàng:

• Đánh giá tình trạng hoạt động của thận: Xét nghiệm giúp xác định khả năng lọc của thận thông qua các chỉ số như creatinin huyết thanh, ure máu và độ lọc cầu thận (eGFR), từ đó phản ánh hiệu quả chức năng bài tiết và cân bằng nội môi.
• Phát hiện sớm tổn thương thận: Thông qua các chỉ số sinh hóa, bác sĩ có thể phát hiện những thay đổi bất thường dù chưa có triệu chứng lâm sàng rõ ràng, hỗ trợ chẩn đoán sớm bệnh thận cấp hoặc mạn tính.
• Theo dõi tiến triển bệnh thận: Đối với bệnh nhân mắc các bệnh lý thận, việc theo dõi định kỳ thông qua xét nghiệm giúp đánh giá mức độ tiến triển và hiệu quả của các phương pháp điều trị đang áp dụng.
• Hỗ trợ điều chỉnh liều thuốc: Nhiều loại thuốc được đào thải qua thận, do đó việc biết được chức năng thận giúp bác sĩ điều chỉnh liều phù hợp, tránh nguy cơ tích tụ thuốc gây độc.
• Đánh giá biến chứng của bệnh lý nền: Xét nghiệm chức năng thận thường được chỉ định ở bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp, lupus… nhằm phát hiện biến chứng trên thận, giúp điều trị kịp thời và ngăn ngừa tổn thương lâu dài.

Các loại xét nghiệm đánh giá chức năng thận

Để đánh giá toàn diện tình trạng hoạt động của thận, bác sĩ có thể chỉ định nhiều loại xét nghiệm khác nhau. Mỗi loại mang lại thông tin chuyên biệt, hỗ trợ chẩn đoán chính xác và theo dõi hiệu quả điều trị. Dưới đây là bốn nhóm xét nghiệm phổ biến nhất:

Xét nghiệm sinh hóa máu

Đây là nhóm xét nghiệm nền tảng nhằm xác định mức độ hoạt động lọc máu của thận thông qua việc đo lường các chỉ số hóa sinh trong máu.

• Creatinin huyết thanh: Creatinin là sản phẩm chuyển hóa từ cơ, được thận đào thải ra ngoài. Khi nồng độ Creatinin trong máu vượt quá 1,2 mg/dL ở nữ hoặc 1,4 mg/dL ở nam, điều đó cho thấy chức năng thận có thể đã bị suy giảm. Mức tăng cao thường tỷ lệ thuận với mức độ tổn thương thận.
• Độ lọc cầu thận (GFR): Đây là chỉ số phản ánh khả năng lọc của cầu thận. Kết quả được tính dựa trên nồng độ Creatinin, tuổi và giới tính. Giá trị GFR bình thường trên 90 mL/phút, từ 60 - 89 là mức suy giảm nhẹ, dưới 60 cho thấy thận hoạt động bất thường, và dưới 15 biểu hiện suy thận giai đoạn cuối.
• Nitơ ure máu (BUN): BUN là sản phẩm của quá trình chuyển hóa protein. Khi thận hoạt động kém, chỉ số này tăng cao do ure không được đào thải hiệu quả. Giá trị bình thường dao động từ 7 - 20 mg/dL.

Xét nghiệm nước tiểu

Nhóm xét nghiệm này giúp phát hiện sớm tổn thương thận thông qua việc phân tích thành phần hóa học và tế bào trong nước tiểu.

• Tổng phân tích nước tiểu: Mẫu nước tiểu được kiểm tra bằng kính hiển vi hoặc que thử nhanh. Sự thay đổi màu sắc trên que thử phản ánh bất thường như hiện diện protein, hồng cầu, bạch cầu, đường hoặc vi khuẩn - gợi ý các bệnh lý như viêm cầu thận, sỏi thận hay nhiễm trùng tiết niệu.
• Protein niệu: Xác định lượng protein bị rò rỉ vào nước tiểu. Nếu kết quả dương tính, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm chuyên sâu hơn như tỷ lệ albumin/creatinin để xác định mức độ tổn thương thận.
• Microalbumin niệu: Phát hiện lượng nhỏ albumin trong nước tiểu, thường chỉ định cho người mắc đái tháo đường hoặc tăng huyết áp (những đối tượng có nguy cơ cao tổn thương thận sớm).
• Tỷ lệ Albumin/Creatinin (ACR): Giá trị dưới 30 được xem là bình thường; 30 - 300 biểu hiện tăng nhẹ; trên 300 là dấu hiệu bệnh lý thận rõ ràng.
• Độ thanh thải Creatinin: So sánh lượng Creatinin trong nước tiểu thu thập 24 giờ với nồng độ trong máu để đánh giá khả năng lọc của thận.

Việc thu thập mẫu có thể thực hiện tại nhà trong 24 giờ, đảm bảo ghi nhận đầy đủ lượng nước tiểu bài tiết trong ngày nhằm tăng độ chính xác của kết quả.

Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh

Những xét nghiệm này giúp quan sát trực tiếp cấu trúc và hình thái của thận, hỗ trợ phát hiện các bất thường về giải phẫu.

• Siêu âm thận: Dùng sóng âm để tạo hình ảnh, giúp phát hiện sỏi thận, nang, khối u hoặc thay đổi kích thước và vị trí thận. Đây là kỹ thuật an toàn, không xâm lấn và thường được áp dụng đầu tiên.
• Chụp CT (cắt lớp vi tính): Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cấu trúc thận và hệ tiết niệu. Một số trường hợp cần tiêm thuốc cản quang tĩnh mạch để tăng độ rõ nét, tuy nhiên cần thận trọng với người có chức năng thận yếu do nguy cơ độc tính trên thận.

Sinh thiết thận

Sinh thiết thận là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu nhằm lấy một mẫu mô nhỏ từ thận để phân tích dưới kính hiển vi. Thủ thuật này thường được sử dụng để:

• Xác định chính xác loại bệnh lý thận, đặc biệt khi các xét nghiệm máu và nước tiểu chưa đưa ra chẩn đoán rõ ràng.
• Đánh giá mức độ tổn thương mô học để tiên lượng bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị.
• Làm rõ nguyên nhân thất bại ghép thận hoặc tái phát bệnh sau ghép.

Sinh thiết thận thường được thực hiện dưới hướng dẫn của siêu âm nhằm đảm bảo an toàn và giảm thiểu biến chứng.

Khi nào cần thực hiện xét nghiệm chức năng thận?

Việc xét nghiệm chức năng thận không chỉ được chỉ định trong quá trình chẩn đoán bệnh mà còn mang tính chất tầm soát và theo dõi. Dưới đây là hai nhóm tình huống phổ biến cần thực hiện xét nghiệm này:

Có triệu chứng bất thường

Người bệnh nên được chỉ định xét nghiệm chức năng thận khi có các biểu hiện lâm sàng nghi ngờ tổn thương thận. Các triệu chứng thường gặp bao gồm phù nề ở mặt, chân tay hoặc toàn thân; thay đổi về số lượng và tính chất nước tiểu như tiểu ít, tiểu đêm, nước tiểu có bọt, màu sậm hoặc lẫn máu; cảm giác mệt mỏi không rõ nguyên nhân; chán ăn; buồn nôn; hoặc tăng huyết áp kéo dài.

Những dấu hiệu này có thể là biểu hiện sớm của rối loạn chức năng thận hoặc giai đoạn đầu của suy thận, do đó cần được kiểm tra để có chẩn đoán và xử trí kịp thời.

Thuộc nhóm nguy cơ cao

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh lý về thận, mặc dù chưa có biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Cụ thể bao gồm người từ 60 tuổi trở lên, người có tiền sử mắc bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch hoặc người có người thân trong gia đình bị bệnh thận mạn.

Ngoài ra, những người từng sử dụng thuốc có độc tính trên thận, người có tiền sử nhiễm trùng tiểu tái phát, hoặc bệnh nhân mắc các bệnh lý tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống cũng được khuyến cáo nên xét nghiệm chức năng thận định kỳ để phát hiện sớm tổn thương và phòng ngừa biến chứng.

Chi phí xét nghiệm chức năng thận bao nhiêu?

Chi phí xét nghiệm chức năng thận có thể dao động đáng kể tùy thuộc vào loại xét nghiệm được chỉ định và các yếu tố đi kèm. Mức giá cho từng loại xét nghiệm thường rơi vào các khoảng như sau:

• Xét nghiệm sinh hóa máu: Các xét nghiệm như định lượng Creatinin, ure máu hoặc tính toán độ lọc cầu thận (eGFR) thường có giá từ khoảng 30.000 đến 100.000 đồng mỗi chỉ số.
• Tổng phân tích nước tiểu hoặc xét nghiệm microalbumin niệu: Chi phí dao động từ 50.000 đến 150.000 đồng, tùy mức độ phân tích và kỹ thuật sử dụng.
• Xét nghiệm độ thanh thải Creatinin hoặc thu thập nước tiểu 24 giờ: Có thể có chi phí từ 200.000 đến 400.000 đồng, do yêu cầu quy trình thu mẫu phức tạp hơn.
• Siêu âm thận: Thường có giá trong khoảng 150.000 đến 300.000 đồng, tùy công nghệ sử dụng và có hay không kết hợp Doppler màu.
• Chụp CT có cản quang: Là kỹ thuật cao, chi phí có thể từ 800.000 đến trên 1.500.000 đồng cho mỗi lần chụp.
• Sinh thiết thận: Là thủ thuật chuyên sâu, có thể cần chi trả từ 2.000.000 đến 5.000.000 đồng, chưa bao gồm chi phí gây tê, chăm sóc hậu thủ thuật hoặc lưu viện nếu cần.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí bao gồm:

• Loại xét nghiệm: Càng chuyên sâu hoặc yêu cầu thiết bị hiện đại, chi phí càng cao.
• Số lượng chỉ định: Gói xét nghiệm nhiều chỉ số sẽ có chi phí tổng thể cao hơn, nhưng thường tiết kiệm hơn so với làm lẻ từng mục.
• Cơ sở thực hiện: Cơ sở y tế tư nhân, phòng khám quốc tế hoặc bệnh viện tuyến cuối thường có mức giá cao hơn do điều kiện cơ sở vật chất và dịch vụ đi kèm.
• Mức độ cần thiết lâm sàng: Trường hợp cần thực hiện xét nghiệm khẩn hoặc có chỉ định theo dõi liên tục, chi phí có thể tăng do tần suất lặp lại.

Tóm lại, chi phí xét nghiệm chức năng thận có thể dao động từ vài chục ngàn đồng đến vài triệu đồng tùy nhu cầu và chỉ định cụ thể của bác sĩ. Việc lựa chọn thực hiện xét nghiệm nào cần dựa trên mục tiêu đánh giá, triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh lý của từng cá nhân.

Một số lưu ý khi xét nghiệm chức năng thận cần biết

Dưới đây là một số vấn đề khi thực hiện xét nghiệm chức năng thận mà bạn cần lưu ý:

• Tác dụng phụ: Xét nghiệm chức năng thận thường không gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số người có thể gặp triệu chứng tạm thời như bầm tím, chóng mặt, hoặc mệt mỏi sau khi xét nghiệm máu. Những triệu chứng này thường sẽ hết sau một thời gian ngắn. Nếu cảm thấy đau nhức kéo dài, cần liên hệ với bác sĩ để được xử lý kịp thời.
• Thời gian nhận kết quả: Kết quả xét nghiệm chức năng thận có thể có trong ngày hoặc sau vài ngày tùy vào từng trường hợp và loại xét nghiệm. Thời gian chờ kết quả có thể thay đổi tùy thuộc vào cơ sở y tế và phương pháp thực hiện.
• Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm chức năng thận: Kết quả xét nghiệm giúp đánh giá hoạt động của thận. Nếu GFR dưới 60, đó có thể là dấu hiệu bệnh thận. Tỷ lệ UACR trên 30 cũng là chỉ báo cảnh báo bệnh thận, đặc biệt khi có albumin trong nước tiểu.
• Việc cần làm sau khi biết kết quả mắc bệnh thận: Nếu kết quả xét nghiệm bất thường, bác sĩ sẽ hướng dẫn các phương án điều trị, như sử dụng thuốc và theo dõi chức năng thận thường xuyên để kiểm soát bệnh.

Trên đây là những thông tin về xét nghiệm đánh giá chức năng thận mà chúng tôi chia sẻ đến bạn. Tóm lại, các xét nghiệm chức năng thận đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và theo dõi tình trạng sức khỏe thận. Việc thực hiện những xét nghiệm này định kỳ giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa các bệnh lý về thận.

Xem thêm:

Xét nghiệm chức năng thận bao lâu có kết quả?

Chi phí xét nghiệm thận bao nhiêu tiền?