Phác đồ điều trị rối loạn tiền đình như thế nào? Biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Rối loạn tiền đình - "kẻ thù thầm lặng" đang ngày càng phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Những cơn chóng mặt quay cuồng, hoa mắt ù tai, buồn nôn, nôn mửa bất chợt ập đến khiến bạn lo lắng, sợ hãi? Đừng lo lắng! Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến phác đồ điều trị rối loạn tiền đình hiệu quả, giúp bạn lấy lại cuộc sống bình yên.

Rối loạn tiền đình là gì?

Hệ thống tiền đình, nằm ở vị trí sau hai bên ốc tai, đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự cân bằng và phối hợp cử động của cơ thể. Là một bộ phận thuộc hệ thần kinh, tiền đình hoạt động như một cảm biến tinh vi, liên tục ghi nhận các chuyển động của đầu và thân mình. Khi cơ thể thực hiện bất kỳ động tác nào, tiền đình sẽ nghiêng lắc theo, điều chỉnh tư thế và phối hợp nhịp nhàng các cử động của đầu, mắt và thân mình để đảm bảo sự cân bằng.

Rối loạn tiền đình là một thuật ngữ chung chỉ tình trạng mất cân bằng cơ thể, khiến người bệnh cảm thấy chóng mặt, hoa mắt, ù tai và buồn nôn. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, ảnh hưởng đến chức năng của hệ thống tiền đình - bộ phận chịu trách nhiệm về việc điều chỉnh thăng bằng và phối hợp cử động.

Có hai loại rối loạn tiền đình chính:

• Rối loạn tiền đình ngoại biên: Loại này thường do tổn thương hoặc trục trặc ở hệ thống tiền đình trong tai trong, dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt quay, mất thăng bằng, hay ngã, buồn nôn, ù tai, nhìn mờ.
• Rối loạn tiền đình trung ương: Loại này ít phổ biến hơn và thường do tổn thương ở não bộ, bao gồm: Chóng mặt không quay, đi lại không vững, mất thăng bằng, rối loạn thị giác, khó phối hợp cử động.

Triệu chứng của rối loạn tiền đình là gì?

Người bị rối loạn tiền đình thường gặp các triệu chứng sau:

Chóng mặt

Chóng mặt là triệu chứng thường gặp nhất của rối loạn tiền đình, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Chóng mặt có thể cảm thấy như quay cuồng, choáng váng hoặc mất thăng bằng. 

Có nhiều loại chóng mặt khác nhau, và loại chóng mặt bạn gặp phải có thể phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra rối loạn tiền đình của bạn. Một số loại chóng mặt phổ biến bao gồm:

• Chóng mặt quay: Loại chóng mặt này khiến bạn cảm thấy như bản thân hoặc môi trường xung quanh đang quay cuồng.
• Chóng mặt không quay: Loại chóng mặt này khiến bạn cảm thấy mất thăng bằng hoặc choáng váng.
• Chóng mặt vị trí: Loại chóng mặt này xảy ra khi bạn thay đổi vị trí đầu, chẳng hạn như khi bạn đứng lên hoặc nằm xuống.

Mất thăng bằng

Mất thăng bằng có thể khiến bạn dễ bị ngã. Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây mất thăng bằng. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Tổn thương hệ thống tiền đình: Hệ thống tiền đình nằm ở tai trong và chịu trách nhiệm về cân bằng. Tổn thương hệ thống tiền đình có thể do nhiễm trùng tai trong, chấn thương đầu hoặc lão hóa.
• Rối loạn thần kinh: Một số rối loạn thần kinh, chẳng hạn như bệnh Parkinson và bệnh đa xơ cứng, có thể ảnh hưởng đến hệ thống tiền đình và gây mất thăng bằng.
• Thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm và thuốc an thần, có thể gây mất thăng bằng như một tác dụng phụ.

Mất ý thức đột ngột

Đây là triệu chứng chính của mất ý thức do rối loạn tiền đình. Các triệu chứng dưới đây càng kéo dài thì càng dễ bị mất ý thức

• Mất ngủ: Khi bạn thiếu ngủ, cơ thể bạn không có đủ thời gian để phục hồi và điều này có thể dẫn đến giảm lượng máu đến não, gây ra tình trạng mất ý thức.
• Ngất xỉu: Ngất xỉu là tình trạng mất ý thức tạm thời do lượng máu đến não giảm. Nó có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như căng thẳng, mất nước hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
• Rối loạn chức năng tim: Một số rối loạn chức năng tim, chẳng hạn như suy tim hoặc nhịp tim bất thường, có thể làm giảm lượng máu đến não và dẫn đến mất ý thức.
• Hạ huyết áp: Hạ huyết áp là tình trạng huyết áp thấp. Nó có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như mất máu, mất nước hoặc dùng thuốc.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiền đình

Đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào xác định được chính xác nguyên nhân gây nên rối loạn tiền đình, nhưng có một số nguyên nhân được cho là có liên quan bao gồm:

Rối loạn tai trong:

• Bệnh Meniere: Đây là một tình trạng ảnh hưởng đến tai trong và có thể gây ra chóng mặt, ù tai, mất thính giác và buồn nôn.
• Viêm tai trong: Đây là tình trạng nhiễm trùng tai trong có thể gây ra chóng mặt, mất thăng bằng và ù tai.
• Chấn thương đầu: Chấn thương đầu có thể làm hỏng hệ thống tiền đình và gây ra rối loạn tiền đình.
• U dây thần kinh thính giác: U dây thần kinh thính giác là một loại u lành tính có thể phát triển trên dây thần kinh thính giác và gây ra ù tai, mất thính giác và chóng mặt.

Rối loạn tuần hoàn não:

• Tắc nghẽn mạch máu: Tắc nghẽn mạch máu có thể do cục máu đông hoặc mảng bám, có thể làm giảm lượng máu đến não và gây ra rối loạn tiền đình.
• Huyết áp cao: Huyết áp cao có thể làm hỏng các mạch máu trong não và gây ra rối loạn tiền đình.
• Tai biến mạch máu não: Tai biến mạch máu não, hay đột quỵ, có thể làm tổn thương não và gây ra rối loạn tiền đình.

Thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc kháng sinh và thuốc an thần, có thể gây ra tác dụng phụ là rối loạn tiền đình.

Căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của rối loạn tiền đình.

Lão hóa: Hệ thống tiền đình có thể bị thoái hóa theo tuổi tác, dẫn đến rối loạn tiền đình.

Nguyên nhân khác: Một số bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh đa xơ cứng và bệnh Parkinson, cũng có thể gây ra rối loạn tiền đình.

Phác đồ điều trị rối loạn tiền đình

Đến hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc trị đối với bệnh rối loạn tiền đình, việc điều trị chủ yếu là dùng thuốc điều trị triệu chứng với mục đích kiểm soát tình trạng bệnh để không tiến triển nặng hơn và phòng ngừa các biến chứng. Dưới đây là phác đồ điều trị rối loạn tiền đình bạn có thể tham khảo. 

Lưu ý rằng thông tin bên dưới chỉ mang tính chất tham khảo. Phác đồ điều trị và chỉ định dùng thuốc được đưa ra bởi bác sĩ chuyên môn sau quá trình thăm khám và chẩn đoán cho từng bệnh nhân với từng trường hợp cụ thể. Người bệnh không được tự ý dùng thuốc khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.

Phác đồ dùng thuốc điều trị cơn chóng mặt cấp như sau:

Thuốc trị chóng mặt:

• Betahistin dạng bào chế viên 8mg hoặc 16mg: Uống 3 lần/ngày, mỗi lần 1 viên.
• Hoặc Cinnarizine dạng viên 25mg: Dùng 3 lần/ngày, mỗi lần 1 viên.
• Hoặc Flunarizine dạng viên 5mg: Đối với người dưới 65 tuổi dùng 2 lần/ngày, mỗi lần 1 viên; đối với người trên 65 tuổi chỉ dùng 1 viên trong ngày vào buổi tối và 30 phút sau khi ăn no.
• Hoặc Acetyl Leucine: Dạng viên 500mg dùng 3 lần/ngày, mỗi lần 1 viên; đối với dạng ống 500mg dùng 2 - 4 lần/ngày, mỗi lần 1 ống/TB lần.

Thuốc chống nôn:

• Dùng Domperidon dạng viên 10mg: Dùng 1 - 2 viên/lần, dùng 3 lần/ngày.
• Hoặc Metoclopramide: Dùng 2 lần/ngày với dạng viên 10mg, mỗi lần 1 viên; dùng 1 ống TB/lần đối với dạng ống 10mg nếu nôn ói quá mức.
• Hoặc Dimenhydrinate dạng viên 25mg: Dùng 2 - 3 lần/ngày, mỗi lần từ 1 - 2 viên.

Một số nhóm thuốc trị rối loạn tiền đình phổ biến như:

Nhóm thuốc thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị rối loạn tiền đình. Một số loại thuốc tiêu biểu trong nhóm này bao gồm:

• Glucocorticoid: Điển hình là Methylprednisolon, có tác dụng chống viêm, giảm phù nề, và cải thiện tuần hoàn máu não.
• Tanganil: Giúp cải thiện lưu thông máu não, giảm co thắt mạch máu, và hỗ trợ chức năng tiền đình.
• Ginkgo Biloba: Tăng cường tuần hoàn máu não, chống oxy hóa, và bảo vệ tế bào thần kinh.
• Vipocetin: Cải thiện chuyển hóa năng lượng tế bào thần kinh, tăng cường lưu thông máu não, và hỗ trợ chức năng tiền đình.

Nhóm thuốc hoạt huyết đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị rối loạn tiền đình. Nhóm thuốc này giúp cải thiện tình trạng thiếu máu não, giúp lưu thông tốt hơn. Giúp giảm nguy cơ hình thành cục máu đông, cải thiện các triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, choáng váng, đứng không vững. Một số loại thuốc tiêu biểu trong nhóm thuốc này bao gồm:

• Betahistin (Betaserc): Giúp tăng cường lưu thông máu não, cải thiện chuyển hóa năng lượng tế bào thần kinh, và hỗ trợ chức năng tiền đình.
• Almitrin: Tăng cường lưu thông máu não, cải thiện cung cấp oxy cho não, và hỗ trợ chức năng tiền đình.
• Duxil: Tăng cường lưu thông máu não, chống oxy hóa, và bảo vệ tế bào thần kinh.

Nhóm thuốc kháng Histamine đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị các triệu chứng do rối loạn tiền đình gây ra, đặc biệt là những trường hợp tái đi tái lại nhiều lần. Nhóm thuốc này hỗ trợ người bệnh cải thiện tình trạng mất ngủ, giảm stress, giảm các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn,... Một số loại thuốc thường dùng trong nhóm này bao gồm:

• Tanganil 500mg: Giúp giảm các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, ù tai.
• Seduxen 5mg: Giúp an thần, giảm lo âu, và cải thiện tình trạng mất ngủ do rối loạn tiền đình.
• Metoclopramid 10mg: Giúp giảm buồn nôn và nôn.
• Nhóm thuốc an thần điển hình như Diazepam, Lorepam… làm giảm lo âu, căng thẳng cho người bệnh.
• Nhóm thuốc ức chế kênh canxi và chọn lọc máu: Chẳng hạn như Cinnarixin, Flunarizin…

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc để điều trị bệnh cần phải tuân thủ tuyệt đối về liều dùng theo phác đồ điều trị rối loạn tiền đình của bác sĩ để không gây ra những tác dụng phụ ngoài ý muốn.

Biện pháp phòng ngừa rối loạn tiền đình

Rối loạn tiền đình là một căn bệnh phổ biến, gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, chúng ta có thể phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này bằng cách thực hiện một số biện pháp sau:

Duy trì lối sống lành mạnh

Tập thể dục thường xuyên: Tập luyện giúp tăng cường lưu thông máu, cải thiện sức khỏe tim mạch và hệ thống tiền đình. Nên tập các bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe như đi bộ, yoga, bơi lội,... ít nhất 30 phút mỗi ngày.

Chế độ ăn uống cân bằng: Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin B, C, E, selen,... Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhiều dầu mỡ, cholesterol. Uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2 lít).

Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi đêm giúp cơ thể phục hồi và tái tạo năng lượng, giảm căng thẳng, góp phần cải thiện các triệu chứng rối loạn tiền đình.

Hạn chế căng thẳng: Căng thẳng, lo âu là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến rối loạn tiền đình. Do đó, cần thực hành các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, nghe nhạc nhẹ nhàng,... để giảm stress.

Tránh các yếu tố nguy cơ

Hạn chế sử dụng các chất kích thích: Rượu bia, thuốc lá và caffeine có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn tiền đình. Nên hạn chế hoặc tốt nhất là bỏ hẳn các chất này.

Tránh các hoạt động đột ngột: Tránh xoay đầu, đứng lên hoặc ngồi xuống quá nhanh vì có thể gây ra chóng mặt, hoa mắt.

Bảo vệ đầu khỏi chấn thương: Chấn thương đầu có thể ảnh hưởng đến hệ thống tiền đình, do đó cần cẩn thận khi tham gia giao thông hoặc chơi các môn thể thao nguy hiểm.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý có thể dẫn đến rối loạn tiền đình như cao huyết áp, tiểu đường,... để có biện pháp điều trị kịp thời.

Sử dụng các sản phẩm hỗ trợ

Có một số sản phẩm hỗ trợ phòng ngừa và điều trị rối loạn tiền đình như Ginkgo biloba, Vitamin B6,... Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Rối loạn tiền đình rất ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Những thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Hãy thăm khám ở những cơ sở uy tín khi gặp những dấu hiệu bất thường để có phác đồ điều trị rối loạn tiền đình phù hợp với bản thân.