Cholesterol là một yếu tố quan trọng giúp cơ thể duy trì các chức năng sinh lý như sản xuất hormone và vitamin D. Tuy nhiên, mức cholesterol quá cao hoặc quá thấp đều có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Để hiểu rõ hơn về sự ảnh hưởng của cholesterol đối với cơ thể, việc xác định tỷ lệ cholesterol trong máu là điều hết sức cần thiết. Tỷ lệ cholesterol không chỉ phản ánh mức độ khỏe mạnh của hệ tim mạch, mà còn là yếu tố quyết định trong việc phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến tim mạch.

Tỷ lệ cholesterol là gì?

Cholesterol máu tồn tại dưới ba dạng chính, mỗi loại có vai trò và ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe của cơ thể. Các dạng này bao gồm:

• Lipoprotein mật độ cao (HDL - cholesterol), hay còn gọi là cholesterol tốt, chiếm khoảng 20-30% tổng lượng cholesterol trong cơ thể. HDL giúp vận chuyển cholesterol từ các mạch máu trở lại gan, giảm nguy cơ hình thành các mảng bám trong động mạch và ngăn ngừa các bệnh tim mạch.
• Lipoprotein mật độ thấp (LDL - cholesterol), hay còn gọi là cholesterol xấu, chiếm khoảng 60-70% tổng lượng cholesterol trong cơ thể. LDL mang cholesterol đến các mạch máu, nếu tích tụ quá nhiều có thể tạo thành mảng bám, làm tắc nghẽn động mạch, tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và các vấn đề về huyết áp.
• Lipoprotein mật độ rất thấp (VLDL), là tiền thân của LDL, chiếm khoảng 10-15% tổng cholesterol trong cơ thể. VLDL có vai trò chuyển lipid, đặc biệt là triglycerides, từ gan đến các mô và cơ quan trong cơ thể.

Tỷ lệ cholesterol được tính bằng cách chia tổng lượng cholesterol toàn phần cho lượng cholesterol tốt (HDL). Ví dụ, nếu tổng lượng cholesterol toàn phần là 180 mg/dL và lượng cholesterol HDL là 82 mg/dL, tỷ lệ cholesterol sẽ là 180/82 = 2,2. Một tỷ lệ cholesterol thấp thường chỉ ra rằng cơ thể có mức độ sức khỏe tim mạch tốt.

Mức cholesterol toàn phần lý tưởng trong máu cho người trưởng thành là dưới 200 mg/dL. Phụ nữ thường có mức HDL cao hơn nam giới, với mức HDL lý tưởng là 50 mg/dL ở phụ nữ và 40 mg/dL ở nam giới. Điều này có nghĩa là tỷ lệ cholesterol lý tưởng ở phụ nữ là 4 và ở nam giới là 5. Tỷ lệ cholesterol này phản ánh sức khỏe tim mạch tốt, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý như bệnh tim mạch.

Tỷ lệ cholesterol có ý nghĩa như thế nào?

Một nghiên cứu của Susanna và các cộng sự vào năm 2019 đã chỉ ra mối liên hệ giữa tỷ lệ cholesterol và nhồi máu cơ tim cấp (AMI) ở phụ nữ độ tuổi 50. Nghiên cứu cho thấy phụ nữ có tỷ lệ cholesterol dưới 3,5 có nguy cơ mắc nhồi máu cơ tim cấp thấp nhất, trong khi tỷ lệ cholesterol cao hơn từ 3,5 trở lên sẽ làm tăng nguy cơ mắc AMI.

Cholesterol tốt (HDL) có vai trò quan trọng trong việc chuyển cholesterol từ mạch máu về gan để đào thải ra ngoài, giúp ngăn ngừa tắc nghẽn động mạch. Ngược lại, cholesterol xấu (LDL) nếu quá cao sẽ làm tích tụ cholesterol trong động mạch, dẫn đến xơ vữa động mạch, làm giảm lưu lượng máu và tăng nguy cơ bệnh tim.

Tuy nhiên, LDL cũng có những lợi ích nhất định trong cơ thể, như tham gia vào việc sản xuất axit mật, hormone nội tiết tố và hỗ trợ tiêu hóa. Mức LDL tối ưu nhất là dưới 100 mg/dL. Cholesterol cũng có mặt trong nhiều loại thực phẩm như thịt gà, thịt lợn, các sản phẩm từ sữa, và đóng vai trò quan trọng trong các chức năng sinh lý của cơ thể.

Cách kiểm soát mức cholesterol hiệu quả

Việc kiểm soát mức cholesterol trong cơ thể không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống. Mức cholesterol có thể được cải thiện thông qua hai cách chính: giảm cholesterol toàn phần hoặc tăng cholesterol tốt (HDL). Để đạt được điều này, bạn có thể thực hiện một số biện pháp thay đổi lối sống như sau:

Tăng cường chất xơ hòa tan: Một chế độ ăn giàu chất xơ hòa tan sẽ giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch và giảm mức cholesterol trong máu. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng chất xơ hòa tan giúp làm giảm mức cholesterol xấu (LDL). Các thực phẩm giàu chất xơ hòa tan bao gồm yến mạch, táo, đậu đen, đậu lăng… Việc bổ sung các loại thực phẩm này vào chế độ ăn hàng ngày sẽ giúp duy trì mức cholesterol trong giới hạn an toàn.

Hạn chế chất béo không lành mạnh: Một trong những yếu tố quan trọng để quản lý cholesterol là giảm tiêu thụ các loại chất béo không lành mạnh, bao gồm chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Các loại thực phẩm chế biến sẵn như đồ chiên rán, bánh ngọt, thức ăn nhanh chứa lượng lớn chất béo này, có thể làm tăng mức cholesterol xấu và làm giảm mức cholesterol tốt. Vì vậy, bạn nên hạn chế hoặc loại bỏ các loại thực phẩm này trong chế độ ăn hàng ngày.

Luyện tập thể dục thường xuyên: Vận động cơ thể ít nhất 30 phút mỗi ngày là một cách hiệu quả để duy trì sức khỏe tim mạch. Các bài tập thể dục như đi bộ, đạp xe, bơi lội hoặc nhảy dây không chỉ giúp giảm mức LDL-cholesterol mà còn tăng mức HDL-cholesterol. Bên cạnh đó, luyện tập thể dục còn giúp duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Bên cạnh những biện pháp thay đổi lối sống này, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp giảm cholesterol. Hai nhóm thuốc phổ biến được sử dụng trong điều trị là statin và niacin. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc phù hợp để kiểm soát mức cholesterol một cách hiệu quả.

Việc quản lý mức cholesterol không phải là một quá trình nhanh chóng, nhưng với sự kết hợp giữa chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục đều đặn và sự hỗ trợ của bác sĩ khi cần, bạn hoàn toàn có thể đạt được mức cholesterol lý tưởng để bảo vệ sức khỏe tim mạch của mình.

Tỷ lệ cholesterol là một chỉ số quan trọng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mức độ khỏe mạnh của cơ thể, đặc biệt là đối với hệ tim mạch. Việc duy trì tỷ lệ cholesterol ở mức cân bằng, với cholesterol xấu (LDL) thấp và cholesterol tốt (HDL) cao, có thể giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim và xơ vữa động mạch. Chính vì vậy, việc kiểm tra và theo dõi tỷ lệ cholesterol là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và duy trì lối sống khoa học sẽ giúp chúng ta kiểm soát tốt mức cholesterol, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.