Hạt xơ dây thanh quản: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Hạt xơ dây thanh quản là gì?

Dây thanh quản là một cấu trúc hình nẹp nằm tại tầng thanh môn của thanh quản bao gồm niêm mạc, sợi đàn hồi và các cơ đi từ góc sụn giáp đến sụn phễu. Dây thanh có thể di động, có thể khép mở hoặc rung động để tạo ra âm thanh.

Hạt xơ dây thanh quản là tổn thương lành tính tại điểm nối ⅓ trước và ⅔ sau của bờ tự do dây thanh. Đó là những khối u cứng, thô, kích thước bằng nửa hạt gạo, tròn hoặc như đầu kim.

Hạt xơ dây thanh quản có thể gặp ở mọi giới, cả người lớn và trẻ em nhưng bệnh hay gặp ở nữ giới và những người lạm dụng giọng nói nhiều như giáo viên, ca sĩ, người bán hàng hoặc người có tình trạng viêm nhiễm vùng mũi họng.

Bệnh lý này hiện là một trong những bệnh lý thanh quản thường gặp trong các chuyên ngành Tai - Mũi - Họng và có tỷ lệ mắc khá cao. Theo thống kê của Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương mỗi năm tại đây có khoảng 1000 ca đến khám và điều trị. Hạt xơ dây thanh quản ảnh hưởng đến chất lượng giọng, từ đó ảnh hưởng đến công việc và chất lượng cuộc sống. Bệnh lý hạt xơ dây thanh quản gây ra tình trạng rối loạn chức năng phát âm do cường năng thanh quản kéo dài. Do vậy, việc điều trị hạt xơ dây thanh quản có nguy cơ tái phát cao.

Những dấu hiệu và triệu chứng của hạt xơ dây thanh quản

Triệu chứng phổ biến nhất của hạt xơ dây thanh quản là khàn tiếng. Tuy nhiên, các triệu chứng phụ thuộc vào kích thước của hạt xơ tổn thương và mức độ mà hạt xơ đó cản trở việc đóng mở và rung của dây thanh âm. Các triệu chứng bạn có thể nhận biết bao gồm:

• Khàn tiếng kéo dài, xuất hiện từ từ, liên tục, ngày càng tăng dần và không có xu hướng tự khỏi;
• Hụt hơi;
• Giọng nói hoặc giọng hát mệt mỏi;
• Mất giọng;
• Mất âm vực trong giọng hát (không hát nốt cao hoặc thấp được);
• Giọng nói dễ vỡ.

Giọng nói có âm gắt, khàn khàn;

• Thường xuyên ho;
• Thường xuyên hắng giọng;
• Đau họng hoặc đau lan từ tai này sang tai khác.

Biến chứng có thể gặp khi mắc hạt xơ dây thanh quản

Biến chứng của hạt xơ dây thanh quản ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các biến chứng bao gồm:

• Khàn tiếng, rối loạn âm sắc hoặc mất giọng;
• Mệt mỏi mạn tính;
• Ảnh hưởng đến nghề nghiệp;
• Ảnh hưởng đến các mối quan hệ giao tiếp trong xã hội.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến khám bác sĩ nếu bị khàn tiếng hoặc có bất kỳ triệu chứng nào của hạt xơ dây thanh quản kéo dài hơn hai tuần. Để được thăm khám và điều trị tốt nhất, bạn hãy đăng ký khám bác sĩ chuyên khoa Tai mũi họng.

Nguyên nhân dẫn đến hạt xơ dây thanh quản

Hạt xơ dây thanh là kết quả từ vi chấn thương và quá trình sửa chữa tổn thương ở niêm mạc dây thanh. Sự tác động quá mức của một lực trong quá trình phát âm sẽ dẫn đến tổn thương và gây nên tình trạng căng cơ dây thanh quá mức, làm tăng áp lực cơ học lên các cơ quan chịu trách nhiệm phát âm. Quá trình này bắt đầu với tình trạng xung huyết, giãn mạch và đứt vỡ vi tuần hoàn, dẫn đến phù nề lớp đệm dưới niêm mạc (khoảng Reinke). Vi chấn thương nếu được lặp đi lặp lại lâu dài sẽ dẫn đến việc tái tổ chức hóa tổn thương bằng mô xơ, dẫn đến thoái hóa.

Theo Titze (1994), một số điều kiện để xuất hiện hạt xơ dây thanh quản gồm:

• Có điểm tiếp xúc tại bờ tự do dây thanh (contact point).
• Tần số cơ bản F0 đủ cao. Hạt xơ dây thanh quản thường gặp trên đối tượng có chất giọng cao.
• Hạt xơ dây thanh quản chỉ xuất hiện khi 2 điều kiện trên xảy ra trong thời gian đủ dài.

Một số nguyên nhân gây bệnh gồm:

• Lạm dụng giọng nói và sử dụng giọng nói không đúng cách như nói to, nói nhiều, ho khạc hoặc hắng giọng quá mức.
• Viêm nhiễm ở đường hô hấp trên như viêm xoang mạn, viêm họng mạn.
• Hội chứng trào ngược dạ dày thực quản gây kích thích vào các thụ thể thần kinh ở vùng hạ họng - thanh quản, gây tình trạng khó chịu vùng hầu họng có thể gián tiếp làm căng cơ dây thanh.
• Dị ứng, độc tố từ khói thuốc lá làm cho thanh quản nhạy cảm hơn và dễ phù nề.