Rối loạn hô hấp: Hiểu về triệu chứng, nguyên nhân và nguy cơ mắc bệnh để phòng ngừa

Rối loạn hô hấp là gì?

Rối loạn hô hấp hay bệnh phổi là một thuật ngữ chỉ nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau ảnh hưởng đến hệ hô hấp của bạn. Hô hấp là quá trình trao đổi khí giữa bên trong cơ thể người với môi trường bên ngoài. Việc trao đổi khí này giúp đưa oxy vào trong cơ thể và thải carbon dioxide ra môi trường ngoài.

Các rối loạn hô hấp có thể xảy ra ở đường hô hấp, bao gồm phế nang, phế quản, tiểu phế quản, màng phổi, khoang màng phổi, khí quản và các dây thần kinh và cơ hô hấp.

Bệnh phổi là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba ở Hoa Kỳ, bệnh phổi và các vấn đề về hô hấp khác là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ sơ sinh.

Những dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn hô hấp

Các triệu chứng của rối loạn hô hấp khác nhau tùy theo tình trạng bệnh lý mà bạn mắc phải. Rối loạn hô hấp ảnh hưởng đến phổi và đường hô hấp, điều này dẫn đến một loạt các triệu chứng có thể ảnh hưởng đáng kể đến hơi thở và sức khỏe của bạn. Những rối loạn này có thể cấp tính hoặc mạn tính, có nhiễm trùng hoặc không nhiễm trùng.

Một số triệu chứng phổ biến:

• Khò khè: Âm thanh the thé trong khi thở, do đường thở bị thu hẹp lại. Đây là đặc trưng của các tình trạng như hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
• Tức ngực hoặc đau ngực: Rối loạn hô hấp có thể gây khó chịu ở ngực, từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra.
• Tạo ra đàm hoặc chất nhầy: Sản xuất quá nhiều chất nhầy dày, có thể xuất hiện trong các tình trạng như viêm phế quản, viêm phổi hoặc xơ nang.
• Cảm thấy mệt mỏi: Rối loạn hô hấp có thể làm giảm lượng oxy trong cơ thể, khiến bạn cảm thấy dễ bị mệt mỏi và suy nhược.
• Thở nhanh: Nhịp thở nhanh hơn bình thường thường thấy trong nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính.
• Xanh tím: Môi, đầu ngón tay và da chuyển sang màu hơi xanh là dấu hiệu của lượng oxy trong máu thấp.
• Ho: Một số bệnh về đường hô hấp, như viêm phế quản mạn tính và bệnh phổi kẽ, có thể gây ho dai dẳng, kéo dài hàng tháng đến hàng năm.
• Nghẹt mũi: Nhiễm trùng đường hô hấp, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cúm thông thường, thường dẫn đến tình trạng nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Những người có hệ hô hấp bị tổn thương thường dễ bị nhiễm trùng hơn hoặc thường xuyên tái phát các bệnh lý hô hấp.
• Ngón tay và ngón chân dùi trống: Trong một số rối loạn hô hấp mạn tính, đầu ngón tay và ngón chân của bạn có thể trở nên to và tròn.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)

COPD xảy ra khi đường thở và phổi của bạn bị tổn thương, khiến bạn khó thở hơn. Nó có thể gây ra các triệu chứng như:

• Ho dai dẳng;
• Thở khò khè;
• Hụt hơi;
• Nặng ngực;
• Mệt mỏi.

Hen suyễn

Hen suyễn là một bệnh về đường hô hấp dẫn đến tình trạng viêm đường hô hấp khiến các cơ của đường hô hấp bị thắt chặt. Điều này có thể khiến bạn khó thở hơn, dẫn đến các triệu chứng như:

• Thở khò khè;
• Ho;
• Hụt hơi;
• Nặng ngực.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA)

Hội chứng ngưng thở khi ngủ là tình trạng hơi thở của bạn thỉnh thoảng ngừng lại khi bạn đang ngủ. Điều này có thể khiến cơ thể bạn không nhận đủ oxy và có thể dẫn đến các triệu chứng như:

• Hơi thở ngừng trong khi ngủ;
• Ngáy to;
• Tiếng thở hổn hển hoặc nghẹt thở khi ngủ;
• Buồn ngủ ban ngày nhiều hoặc mệt mỏi.

Tăng áp động mạch phổi

Tăng áp phổi xảy ra khi huyết áp trong mạch máu phổi của bạn quá cao. Nó có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, như cục máu đông, suy tim và rối loạn nhịp tim. Các triệu chứng của nó bao gồm những thứ như:

• Đau ngực;
• Thở khò khè;
• Ho;
• Khàn giọng;
• Hụt hơi;
• Chóng mặt;
• Tim đập nhanh;
• Mệt mỏi;
• Yếu;
• Phù ở nửa dưới cơ thể;
• Da, môi hoặc móng tay có màu xanh, xám hoặc nhạt.

Bệnh phổi kẽ (ILD)

Bệnh phổi kẽ là một nhóm bệnh lý có thể gây sẹo (hay xơ hóa) phổi. Khi mô sẹo hình thành trong phổi, nó có thể làm mô phổi bị cứng từ đó khiến bạn khó thở hơn. Các triệu chứng phổ biến của Bệnh phổi kẽ bao gồm:

• Hụt hơi;
• Ho khan;
• Đau ngực;
• Mệt mỏi.

Ung thư phổi

Ung thư phổi là tình trạng khối ung thư bắt đầu phát triển trong phổi của bạn. Nó có thể gây ra các triệu chứng như:

• Ho dai dẳng có thể gây ra máu;
• Thở khò khè;
• Hụt hơi;
• Khàn giọng;
• Đau ngực;
• Mệt mỏi;
• Giảm sự thèm ăn;
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.

Bệnh phổi nghề nghiệp

Bệnh phổi nghề nghiệp là những bệnh xảy ra do tiếp xúc với các chất có hại tại nơi làm việc. Điều này có thể làm hỏng phổi của bạn và khiến bạn khó thở, gây ra các triệu chứng như:

• Ho dai dẳng;
• Thở khò khè;
• Hụt hơi;
• Đau ngực;
• Tăng sản xuất chất nhầy hoặc đờm.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp các triệu chứng hô hấp dai dẳng như khó thở, ho mạn tính, đau ngực hoặc bất kỳ vấn đề hô hấp nào khác, hãy tìm đến các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa hô hấp đánh giá và điều trị phù hợp.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn hô hấp

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối loạn hô hấp của bạn. Bao gồm:

• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD): Bao gồm khí phế thũng và viêm phế quản mãn tính. Các nguyên nhân gây ra COPD bao gồm hút thuốc lá, tiếp xúc với khói thuốc thụ động, tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí ở nhà và nơi làm việc.
• Hen suyễn (hay Hen phế quản): Thường được kích hoạt bởi phản ứng của phế quản với một hoặc nhiều tác nhân kích thích, dẫn đến tình trạng phù nề, co thắt phế quản, tăng tiết đàm.
• Viêm phế quản cấp: Thường do virus gây ra tình trạng cúm, cảm lạnh thông thường hoặc ho gà.
• Viêm phổi: Một bệnh phổi phổ biến do nhiễm trùng các túi khí trong phổi gây ra có thể do vi khuẩn, virus hoặc nấm.
• Tràn dịch màng phổi, tràn khí màng phổi;
• COVID-19;
• Hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA);
• Tăng áp động mạch phổi;
• Bệnh phổi kẽ (ILD);
• Ung thư phổi;
• Bệnh phổi nghề nghiệp;
• Bệnh xơ nang;
• Ngoài ra, các bệnh lý tim mạch cũng có thể gây ra rối loạn hô hấp do khi tim bị tổn thương sẽ khiến máu mang oxy không thể bơm đi khắp cơ thể. Các bệnh lý ở tim gây rối loạn có thể gặp gồm bệnh cơ tim, bệnh mạch vành, suy tim, nhồi máu cơ tim…