Liệt dây thần kinh khứu giác: Những điều bạn cần biết

Liệt dây thần kinh khứu giác là gì?

Dây thần kinh khứu giác là một trong 12 dây thần kinh sọ của não. Chức năng của dây thần kinh khứu giác gồm nhận biết mùi hay ngửi mùi. Khi dây thần kinh khứu giác bị tổn thương sẽ ảnh hưởng đến khả năng ngửi, nhận biết mùi như mất mùi, giảm khứu giác, ảo khứu (hay gọi là ngửi thấy mùi ảo - tức là bạn ngửi thấy mùi lạ hoặc mùi khó chịu nhưng mùi này không có thật trong thực tế) và rối loạn khứu giác.

Nhiều người còn nhận thấy rằng khi rối loạn khả năng ngửi mùi cũng ảnh hưởng đến khả năng nhận biết một số vị nhất định như vị ngọt, vị đắng. Điều này ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của bạn.

Tổn thương dây thần kinh khứu giác có thể xảy ra một hoặc hai bên. Các tổn thương khứu giác hai bên thường gây mất mùi hoàn toàn, dễ phát hiện hơn so với tổn thương một bên.

Những dấu hiệu và triệu chứng của liệt dây thần kinh khứu giác

Tùy thuộc vào tổn thương một hay hai bên dây thần kinh khứu giác mà biểu hiện của bạn sẽ rõ ràng hay mơ hồ. Triệu chứng của liệt dây thần kinh khứu giác khá đa dạng, và mức độ biểu hiện của mỗi người sẽ khác nhau, có thể xuất hiện ở 1 bên hoặc 2 bên mũi. Gồm:

• Mất mùi hoàn toàn: Đây là dấu hiệu thường gặp. Ban đầu bạn có thể chỉ mất khả năng nhận biết một số mùi nhất định, sau đó bạn sẽ không thể nhận biết được toàn bộ các mùi. Nếu bạn bị tổn thương một bên thì triệu chứng mất mùi của bạn có thể không rõ bằng tổn thương cả hai bên.
• Giảm khứu: Giảm khả năng nhận biết mùi một phần - Bạn giảm khả năng nhận biết một số mùi nhất định hoặc khả năng cảm nhận mùi của bạn bị giảm so với những người bình thường.
• Rối loạn khứu giác: Ngửi thấy mùi khác với mùi thực tế, bạn thường ngửi thấy mùi hôi thối, mùi kim loại thay vì những mùi bình thường. Bạn có thể phát hiện bằng cách so sánh với những người xung quanh.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bạn có thể xuất hiện triệu chứng khác như cảm giác tê mặt hoặc tê răng, thay đổi thị lực, đau tai,...

Tác động của liệt dây thần kinh khứu giác đối với sức khỏe

Tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng việc mất hoặc giảm khứu giác có thể khiến bạn mắc các vấn đề sức khỏe và ảnh hưởng đến an toàn của bạn, bao gồm:

• Ăn quá nhiều hoặc ăn không đủ do bạn mất hoặc giảm khả năng ngửi mùi khiến ảnh hưởng đến chức năng vị giác.
• Không nhận biết được các dấu hiệu nguy hiểm như rò khí gas, khói từ đám cháy hoặc ăn phải thực phẩm ôi thiu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ khi:

• Bạn ngửi thấy mùi khác với những người xung quanh;
• Bạn đột ngột không ngửi được mùi gì;
• Ngửi thấy mùi hôi thối không rõ nguyên nhân.

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, hãy liên hệ với bác sĩ để được khám và chẩn đoán.

Nguyên nhân dẫn đến liệt dây thần kinh khứu giác

Nhiều bệnh lý và tình trạng của cơ thể có thể ảnh hưởng đến chức năng thần kinh của dây khứu giác:

• Bẩm sinh: Đây là bệnh lý di truyền hiếm gặp, biểu hiện bởi việc mất khả năng ngửi suốt đời mà không có bất thường cấu trúc hay chuyển hóa trong cơ thể.
• U não, u màng não.
• U nguyên bào thần kinh khứu giác: Là một bệnh ung thư gây tổn thương dây thần kinh khứu giác, triệu chứng gồm nghẹt mũi, mất khứu giác, đau quanh mắt, chảy nước mắt, chảy máu mũi.
• Chấn thương đầu, kể cả chấn động vùng đầu, chấn thương mũi.
• Tổn thương dây thần kinh khứu giác do phẫu thuật.
• Bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson: Đây là những bệnh lý ảnh hưởng đến hệ thần kinh của bạn trong đó có dây thần kinh khứu giác. Mất mùi có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh.
• Độc tố từ môi trường hoặc hóa chất như thuốc trừ sâu.
• Ung thư đầu mặt cổ.
• Polyp mũi hoặc khối u ở mũi.
• Đái tháo đường.
• Động kinh.
• Bệnh xơ cứng rải rác.
• Thuốc như kháng sinh (ampicillin, tetracycline, clarithromycin…); thuốc chống trầm cảm (amitriptyline, nortriptyline, clomipramine…); thuốc chống co giật (Carbamazepin, phenytoin, valproic acid…); thuốc điều trị tăng huyết áp,…