Mang thai: Những điều cần biết cho một thai kỳ khỏe mạnh

Thai nghén (La tinh: Graviditas) hay còn gọi là mang thai là việc mang một hay nhiều con, được gọi là một bào thai hay phôi thai, bên trong tử cung của một phụ nữ. Trong một lần thai nghén, có thể có nhiều bào thai, như trong trường hợp sinh đôi hay sinh ba.

Thai kỳ được xem là kéo dài 266 ngày từ khi thụ thai hoặc 280 ngày kể từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng nếu chu kỳ kinh xảy ra thường xuyên mỗi 28 ngày. Ngày chuyển dạ được tính dựa trên kỳ kinh cuối cùng. Chuyển dạ được cho là bình thường khi thai phụ chuyển dạ sớm hoặc muộn hơn 2 tuần so với ngày ước tính.

Tổ chức Y tế Thế giới định nghĩa thời kỳ sinh đẻ bình thường trong khoảng 37 tới 42 tuần. Việc tính toán ngày sinh liên quan tới thời kỳ giả định thông thường 28 ngày.

Những dấu hiệu và triệu chứng của mang thai

Mang thai có thể làm vú được to vồng lên, do tăng nồng độ estrogen (chủ yếu) và progesterone - một phần gây to vú trước hành kinh. Buồn nôn, đôi khi có nôn, có thể xảy ra do sự tăng tiết của estrogen và tiểu đơn vị beta của gonadotropin màng nuôi ở người (beta - hCG) bởi các tế bào hợp bào của rau thai, bắt đầu từ 10 ngày sau khi thụ tinh. Các hoàng thể trong buồng trứng, kích thích bởi beta - hCG, tiếp tục giải phóng một lượng lớn estrogen và progesterone để duy trì sự mang thai. Mệt mỏi và bụng chướng khá sớm là một số triệu chứng phụ nữ có thể gặp trong giai đoạn này.

Phụ nữ thường bắt đầu cảm thấy chuyển động của bào thai từ tuần thứ 16 đến 20. Trong giai đoạn cuối của thai kỳ, phù ở chi dưới và giãn tĩnh mạch thường gặp; nguyên nhân chính là chèn ép tĩnh mạch chủ dưới do tử cung to lên.

Khám vùng chậu các phát hiện bao gồm cổ tử cung mềm và tử cung to lên, mềm không đều. Cổ tử cung thường trở nên xanh nhạt đến tím, có thể do cung cấp máu cho tử cung tăng lên. Khoảng 12 tuần tuổi thai, tử cung phát triển lên trên vùng chậu hướng vào ổ bụng; ở tuần thứ 20, tử cung ngang rốn; và đến 36 tuần, cực trên của tử cung chạm gần tới mỏm xương ức.

Tác động của mang thai đối với sức khỏe

Một số tác động ảnh hưởng đến sức khỏe khi mang thai cụ thể như sau:

Đau lưng, đau vùng chậu là chứng đau thường xuyên nhất trong 3 tháng cuối trước khi sinh do trọng tâm cơ thể đã chuyển đổi. Ngoài ra, cơn đau dây chằng diễn ra khi các dây chằng ở vị trí dưới tử cung căng giãn và mở rộng để nâng đỡ tử cung đang lớn dần.

Hội chứng ống cổ tay chiếm khoảng 21% đến 62% các trường hợp, có thể do phù nề.

Táo bón do sự giảm chuyển động thức ăn trong ruột để tăng progesterone (mang thi bình thường), đều này làm cho lượng nước được hấp thụ nhiều hơn. Bệnh trĩ có thể xuất hiện khi táo bón lâu ngày thường được ghi nhận ở một số trường hợp mang thai.

Thỉnh thoảng và thường các cơn co thắt không đau xảy ra vài lần mỗi ngày.

Phù là vấn đề thường gặp, do sự nén ép của inferior vena cava (IVC) và tĩnh mạch khung chậu (mông) gần tử cung làm cho tăng áp lực thủy tĩnh ở các chi dưới.

Mửa (ói), ợ chua, và buồn nôn là các vấn đề phổ biến khi mang thai.

Đi tiểu nhiều: Đây là trường hợp phổ biến do tăng thể tích trong mạch và sự đè nén bàng quang do tử cung lớn lên.

Suy tĩnh mạch: Đây là triệu chứng phổ biến gây ra bởi sự giãn các tĩnh mạch cơ trơn và tăng áp lực nội mạch.

Biến chứng có thể gặp khi mang thai

Ngoài các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe, việc mang thai cũng dễ xảy ra các biến chứng thai kỳ như sau:

Đái tháo đường và mang thai là những tương tác của bệnh đái tháo đường (không hạn chế ở đái tháo đường do thái nghén) và mang thai. Các nguy cơ cho đứa trẻ gồm sẩy thai, hạn chế phát triển, phát triển quá mức, thai quá lớn (macrosomia), polyhydramnios và khiếm khuyết khi sinh.

Trong trường hợp bệnh đồng hành systemic lupus erythematosus và thai nghén, có sự gia tăng tỷ lệ phôi chết trong tử cung và sẩy thai tự phát (sẩy thai), cũng như neonatal lupus.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Lý tưởng nhất là phụ nữ đang có kế hoạch mang thai nên gặp bác sĩ trước khi thụ thai; sau đó họ có thể tìm hiểu về nguy cơ mang thai và cách giảm nguy cơ. Như là một phần của chăm sóc tiền sinh sản, các bác sĩ lâm sàng chăm sóc ban đầu nên khuyên tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ uống một loại vitamin có chứa folic acid 400 đến 800mcg (0,4 đến 0,8mg) một lần/ngày. Folate làm giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh.

Nếu phụ nữ đã có thai hoặc trẻ sơ sinh có khuyết tật ống thần kinh, liều hàng ngày được khuyên dùng là 4000mcg (4mg). Uống folate trước và sau khi thụ thai cũng có thể làm giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh khác.

Sự mang thai xảy ra như kết quả của giao tử cái hay noãn bào bị một giao tử đực tinh trùng xâm nhập trong một quá trình được gọi là sự "thụ thai". Sau khi được "thụ thai" nó được gọi là một hợp tử. Sự tiết tinh trùng nam thường xảy ra qua hoạt động quan hệ tình dục.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của thụ tinh nhân tạo và thụ tinh trong ống nghiệm cũng khiến việc thụ thai có thể xảy ra trong những trường hợp quan hệ tình dục không thể dẫn đến có thai (ví dụ qua việc lựa chọn hay vô sinh nam/nữ).