Ung thư vòm họng giai đoạn 0: Phát hiện sớm giúp điều trị bệnh tốt hơn!

Ung thư vòm họng giai đoạn 0 là gì?

Vòm họng là phần nằm ngay sau mũi và kết thúc ở đầu khí quản và thực quản, nơi không khí đi qua từ mũi đến khí quản và phổi. Ung thư vòm họng là tình trạng các tế bào ung thư phát triển trong vòm họng. Loại ung thư đầu cổ này rất hiếm và ít phổ biến ở Hoa Kỳ với tỷ lệ < 1/100.000 được chẩn đoán mắc ung thư vòm họng hàng năm.

Ung thư vòm họng là loại ung thư không điển hình, nó xảy ra ở các nước Đông Nam Á nhiều hơn so với các khu vực khác trên thế giới. Ước tính khoảng 70% các trường hợp mắc ung thư vòm họng xuất hiện ở phía Nam Trung Quốc và Đông Nam Á.

Ung thư vòm họng giai đoạn 0 nghĩa là các tế bào này chưa phải là tế bào ung thư mà chỉ là những tế bào có sự phát triển bất thường.

Có nhiều loại mô khác nhau trong vòm họng của bạn khi nhìn dưới kính hiển vi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư vòm họng được chia thành 3 loại:

• WHO loại 1: Ung thư biểu mô tế bào gai sừng hóa, các tế bào ung thư trong mô vòm họng được bao phủ bởi keratin (một loại protein có trong tóc và móng tay của bạn).
• WHO loại 2: Ung thư biểu mô tế bào gai không sừng hóa, các tế bào ung thư trong mô vòm họng không được bao phủ bởi keratin.
• WHO loại 3: Ung thư biểu mô không hoặc kém biệt hóa bao gồm ung thư biểu mô lympho và các biến thể. Là những tế bào ung thư rất khác tế bào bình thường khi nhìn dưới kính hiển vi. Các tế bào ung thư này kém hoặc không biệt hóa và lây lan rất nhanh.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư vòm họng giai đoạn 0

Các triệu chứng của ung thư vòm họng không đặc hiệu cho bệnh, những dấu hiệu và triệu chứng này có thể do các bệnh lý khác gây ra. Bệnh có thể gây ra các triệu chứng bao gồm:

• Khối u ở mũi hoặc cổ;
• Nói khó;
• Đau họng;
• Chảy máu mũi thường xuyên;
• Đau đầu;
• Khó thở;
• Đau tai hoặc ù tai;
• Viêm tai giữa;
• Đau hoặc tê mặt.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi bạn có những triệu chứng này hoặc một triệu chứng bất thường khác, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Nguyên nhân dẫn đến ung thư vòm họng giai đoạn 0

Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ra ung thư vòm họng. Tuy nhiên, một số lối sống và tình trạng bệnh lý nhất định được cho là có liên quan đến tăng nguy cơ xuất hiện ung thư vòm họng.

Những ai có nguy cơ mắc ung thư vòm họng giai đoạn 0?

Bệnh ung thư vòm họng phổ biến nhất ở phía Nam Trung Quốc và Đông Nam Á, ngoài ra, bệnh còn phổ biến ở các khu vực khác ở châu Á, Bắc Phi, người nhập cư gốc Hoa ở Mỹ. Ở Hoa Kỳ, ung thư vòm họng cũng đã được tìm thấy ở người Mỹ gốc Phi, người da trắng.

Nam giới có nguy cơ mắc ung thư vòm họng hơn nữ giới gấp 3 lần. Nếu bạn có người thân mắc ung thư vòm họng thì nguy cơ bạn mắc ung thư vòm họng sẽ tăng lên.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải ung thư vòm họng giai đoạn 0

Các nhà nghiên cứu đã cố gắng xác định lý do vì sao ung thư vòm họng lại xuất hiện nhiều hơn ở Đông Nam Á. Các yếu tố như chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt và bệnh di truyền đã được đưa ra phân tích. Khi bạn có các yếu tố nguy cơ không có nghĩa là bạn sẽ mắc ung thư. Một số nguy cơ của bệnh:

• Chế độ ăn: Việc sử dụng cá muối được cho là nguyên nhân gây ra ung thư vòm họng vì có thể chúng có chứa một số chất gây ung thư.
• Di truyền: Các nghiên cứu về di truyền đã xác định được mối liên hệ giữa các biến thể ở nhóm gen HLA và nguy cơ mắc bệnh ung thư vòm họng.
• Tuổi càng cao và tiền sử sử dụng nhiều rượu là những yếu tố nguy cơ khác gây ra ung thư vòm họng.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc ung thư vòm họng hơn nữ giới gấp 3 lần.
• Nhiễm Epstein-Barr virus: Là virus gây ra bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn. Các nhà nghiên cứu cũng đã tìm thấy mối liên hệ giữa chúng với việc tăng nguy cơ ung thư vòm họng.
• Chủng tộc: Thường gặp ở những người gốc châu Á.
• Human papillomavirus (HPV) có thể là yếu tố nguy cơ của ung thư vòm họng.
• Sử dụng thuốc lá hoặc các sản phẩm từ thuốc lá khác, kể cả chủ động và thụ động nhiều.
• Môi trường sống nhiều khói bụi.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ung thư vòm họng giai đoạn 0

Kiểm tra sức khỏe

Khám và khai thác tiền sử bệnh: Khám để kiểm tra tình trạng sức khỏe hiện tại, dấu hiệu gợi ý bệnh như hạch bạch huyết bị sưng ở cổ. Tiền sử các thói quen và bệnh lý đã/đang mắc cũng sẽ được khai thác.

Khám thần kinh: Nhằm đánh giá tổn thương thần kinh trung ương. Đánh giá trạng thái tinh thần, khả năng phối hợp vận động và khả năng đi lại, khám vận động, cảm giác, phản xạ.

Khám cổ: Để phát hiện khối u ở cổ hay hạch vùng cổ sưng to là một gợi ý cho việc ung thư đã lan tới hạch bạch huyết. 

Khám thính giác và thị giác: Để đánh giá xem có bất thường ở tai hay mắt đang diễn ra không.

Cận lâm sàng

Sinh thiết: Để làm giải phẫu bệnh, là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán chính xác ung thư vòm họng hiện nay. Các phương pháp để sinh thiết mô:

• Nội soi mũi: Ống nội soi mũi được đưa vào mũi, ống này sẽ có đèn và camera để quan sát bất thường trong mũi và giúp lấy được mô bất thường để xét nghiệm.
• Nội soi đường tiêu hóa trên: Giúp quan sát được bất thường trong mũi, họng, thực quản, dạ dày và tá tràng.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT-scan) vùng đầu mặt cổ: Giúp phát hiện vị trí và kích thước khối u; đánh giá khả năng lan rộng của ung thư đến các mô xung quanh. 

Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET-CT): Giúp phát hiện tình trạng lan rộng đến các hạch bạch huyết và di căn đến các cơ quan khác như phổi, xương.

Xét nghiệm máu: Như công thức máu toàn phần, xét nghiệm virus Epstein-Barr (EBV) để kiểm tra kháng thể với virus, xét nghiệm HPV.

Chẩn đoán giai đoạn

Khi đã được chẩn đoán mắc ung thư vòm họng, bác sĩ sẽ chẩn đoán kèm theo giai đoạn của ung thư. Phân giai đoạn ung thư nhằm mô tả được tình trạng hiện tại của bạn và giúp đưa ra phương pháp điều trị cũng như tiên lượng bệnh. 

Ung thư vòm họng được chia thành 5 giai đoạn từ 0 đến IV.

Các giai đoạn của ung thư thường được đánh giá dựa vào vị trí và kích thước khối u, đã lan rộng đến đâu và ảnh hưởng như thế nào đến các cơ quan khác của cơ thể. Hiện nay phân loại theo hệ thống TNM được sử dụng phổ biến nhất:

• Tumor (T): Khối u nằm ở đâu, kích thước bao nhiêu.
• Node (N): Khối u đã lan đến các hạch bạch huyết chưa, lan đến đâu và bao nhiêu hạch.
• Metastasis (M): Ung thư đã lan đến các cơ quan khác của cơ thể chưa, lan đến đâu.

Ung thư giai đoạn 0 có nghĩa là ung thư biểu mô tại chỗ, khi các tế bào bất thường được tìm thấy ở niêm mạc vòm họng. Những tế bào bất thường này có thể trở thành ung thư và lan sang các mô bình thường xung quanh.

Phương pháp điều trị ung thư vòm họng giai đoạn 0 hiệu quả

Người được chẩn đoán ung thư vòm họng giai đoạn 0 có tỷ lệ điều trị khỏi bệnh rất cao. Tuy nhiên, tỷ lệ phát hiện bệnh ở giai đoạn này thường rất thấp. Nếu không được điều trị, bệnh sẽ nhanh chóng diễn tiến đến các giai đoạn tiếp theo khiến tăng chi phí cho việc điều trị và tiên lượng bệnh kém hơn.

Xạ trị là phương pháp điều trị chính cho ung thư vòm họng giai đoạn 0. Xạ trị cả các hạch bạch huyết vùng cổ mặc dù ung thư lúc này chưa xâm lấn đến vì có thể đã có tình trạng lây lan đến hạch bạch huyết nhưng không phát hiện được trên hình ảnh CT/MRI.

Có nhiều loại xạ trị được sử dụng hiện nay nhưng phổ biến nhất là liệu pháp xạ trị điều biến liều tia (Intensity-modulated radiation therapy - IMRT). Đây là phương pháp xác định các chùm tia và nhắm chúng vào khối u từ nhiều góc độ, có thể điều chỉnh tăng cường độ chùm tia để tối ưu liều vào mô bướu và hạn chế liều tiếp cận các mô bình thường gần đó.

Phương pháp này gây ít tác dụng phụ và biến chứng hơn các phương pháp khác: Khô miệng, viêm niêm mạc miệng, mù lòa, tổn thương thân não, sâu răng…

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ung thư vòm họng giai đoạn 0

Chế độ sinh hoạt:

• Ngưng hút thuốc lá, không sử dụng các chất kích thích.
• Lựa chọn nơi làm việc và nơi ở trong lành, hạn chế khói bụi.
• Giữ tinh thần lạc quan, tránh căng thẳng.
• Chia sẻ và trò chuyện với người thân và bạn bè.
• Duy trì công việc thường ngày.
• Vận động và tập thể dục mỗi ngày: Bơi lội, đạp xe, yoga…

Chế độ dinh dưỡng:

• Hạn chế sử dụng cá và thịt muối, các sản phẩm đóng hộp.
• Tránh các thực phẩm kích thích niêm mạc họng như thức ăn quá cay, quá nóng, nhiều dầu mỡ…
• Bổ sung đầy đủ thực phẩm, tăng cường rau và trái cây.
• Không uống nhiều rượu bia, nước ngọt, nên sử dụng trong giới hạn cho phép.

Phương pháp phòng ngừa ung thư vòm họng giai đoạn 0 hiệu quả

Một số điều cần chú ý mà bạn có thể tránh để phòng ngừa ung thư vòm họng:

• Tránh ăn cá và thịt muối.
• Xây dựng thực đơn ăn uống lành mạnh.
• Không hút thuốc lá.
• Không sử dụng các chất kích thích.
• Hạn chế sử dụng rượu và sản phẩm có cồn.
• Môi trường sống trong lành, không khói bụi.
• Tập thể dục và vận động thường xuyên.