Viêm đường mật nguyên phát (PBC) là gì? Nguyên nhân và cách điều trị viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Viêm đường mật nguyên phát (PBC) là gì?

Viêm đường mật nguyên phát, trước đây được gọi là xơ gan mật nguyên phát, là một bệnh mạn tính trong đó đường dẫn mật trong gan bị tổn thương từ từ.

Mật là dịch tiêu hóa được sản xuất tại gan. Mật giúp hỗ trợ tiêu hóa thức ăn và hấp thu vitamin, loại bỏ cholesterol, độc tố. Viêm gan mạn tính làm tổn thương ống mật, sẹo mô gan không hồi phục (xơ gan) và cuối cùng là suy gan.

Viêm đường mật nguyên phát còn được coi là một bệnh tự miễn dịch, có nghĩa là hệ thống miễn dịch của cơ thể tự tấn công các tế bào và mô khỏe mạnh. Bệnh viêm đường mật nguyên phát thường có tiến triển bệnh chậm. Hiện chưa có cách chữa trị viêm đường mật nguyên phát, nhưng thuốc có thể làm chậm quá trình tổn thương gan, đặc biệt nếu bắt đầu điều trị sớm.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Các triệu chứng ban đầu thường gặp bao gồm:

• Mệt mỏi;
• Ngứa da;
• Khô mắt và miệng;
• Đau ở vùng bụng trên bên phải;
• Sưng lá lách (lách to);
• Đau xương, cơ hoặc khớp (cơ xương);
• Sưng bàn chân và mắt cá chân (phù nề);
• Tích tụ chất lỏng trong bụng do suy gan (cổ trướng);
• Mỡ tích tụ trên vùng da quanh mắt, mí mắt hoặc nếp nhăn của lòng bàn tay, lòng bàn chân, khuỷu tay hoặc đầu gối;
• Vàng da và mắt;
• Sạm da không liên quan đến ánh nắng mặt trời (tăng sắc tố da);
• Xương yếu và giòn (loãng xương), có thể dẫn đến gãy xương;
• Cholesterol cao;
• Tiêu chảy, có thể bao gồm phân nhờn (phân mỡ);
• Tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp);
• Sút cân.

Biến chứng của viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Viêm đường mật nguyên phát có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:

• Sẹo gan (xơ gan).
• Bệnh não gan.
• Giãn tĩnh mạch của gan: Chảy máu ở dạ dày trên hoặc thực quản.
• Ung thư gan: Sẹo gan (xơ gan) làm tăng nguy cơ ung thư gan.
• Tăng áp lực tĩnh mạch cửa: Mô sẹo từ bệnh xơ gan sẽ chặn máu chảy qua gan, do đó máu sẽ chảy ngược lại. Điều này gây ra tăng áp lực bên trong tĩnh mạch. Xơ gan tiến triển làm giảm lưu lượng máu qua gan, làm tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa chạy qua hệ thống tiêu hóa. Áp lực này làm cho các tĩnh mạch khác trong thực quản và bụng to ra và khiến chúng dễ bị vỡ, có thể gây chảy máu trong.
• Lá lách to: Lá lách là nơi sản xuất bạch cầu và tiểu cầu, do đó khi mắc bệnh thì lạch có thể bị sưng to.
• Sỏi mật và sỏi ống mật chủ: Nếu mật không thể chảy qua đường mật thì sẽ cô đặc cứng lại thành sỏi, gây đau và nhiễm trùng.
• Xương yếu (loãng xương): Những người bị viêm đường mật nguyên phát có nguy cơ xương yếu, giòn và dễ gãy hơn.
• Thiếu hụt vitamin: Việc thiếu mật ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất béo và các vitamin tan trong chất béo của hệ thống tiêu hóa, A, D, E và K. Do đó, một số người bị viêm đường mật nguyên phát tiến triển có thể thiếu vitamin này. Cholesterol cao (tăng lipid máu). Có tới 80% người bị viêm đường mật nguyên phát có cholesterol cao.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh khác như rối loạn chuyển hóa hoặc hệ thống miễn dịch, bao gồm các vấn đề về tuyến giáp, xơ cứng bì hạn chế (hội chứng CREST), viêm khớp dạng thấp, khô mắt và miệng (hội chứng Sjogren).

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Hiện chưa rõ nguyên nhân gây viêm đường mật nguyên phát. Viêm gan do viêm đường mật nguyên phát thường do tế bào bạch cầu gọi là tế bào T (tế bào lympho T) bắt đầu tích tụ trong gan và phá hủy nhầm các tế bào khỏe mạnh trong các ống dẫn mật nhỏ trong gan, lan rộng và cuối cùng làm hỏng các tế bào khác trong gan. Khi các tế bào chết đi, chúng hình thành mô sẹo (xơ hóa) có thể dẫn đến xơ gan.

Nguy cơ mắc phải viêm đường mật nguyên phát (PBC)?

Mặc dù bệnh có thể xảy ra ở tất cả mọi người nhưng viêm đường mật nguyên phát chủ yếu xảy ra ở phụ nữ. Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác như:

• Tuổi: Bệnh có thể xảy ra ở những người từ 30 đến 60 tuổi;
• Di truyền: Nguy cơ mắc bệnh này cao hơn nếu từng có thành viên trong gia đình mắc bệnh này;
• Bệnh phổ biến nhất ở những người gốc Bắc Âu;
• Nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm trùng đường tiết niệu;
• Hút thuốc;
• Hóa chất độc hại.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Để chẩn đoán bệnh viêm đường mật nguyên phát (PBC), cần thực hiện các phương pháp sau:

Thăm khám lâm sàng

• Tiền sử bệnh;
• Tiền sử gia đình;
• Tình trạng bệnh hiện tại: Dấu hiệu, triệu chứng…
• Các xét nghiệm cần thiết.

Xét nghiệm máu

• Xét nghiệm các chỉ số men gan, xét nghiệm kháng thể, xét nghiệm cholesterol.
• Xét nghiệm ứ mật có tăng phosphatase kiềm.

Chẩn đoán hình ảnh

• Siêu âm ổ bụng;
• Chụp mật tụy cộng hưởng từ (MRCP);
• Sinh thiết gan.

Phương pháp điều trị viêm đường mật nguyên phát (PBC) hiệu quả

Không có cách chữa trị viêm đường mật nguyên phát, nhưng có các loại thuốc giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng. Các phương pháp bao gồm:

Thuốc

• Axit ursodeoxycholic (UDCA) còn được gọi là ursodiol, thường được sử dụng để cải thiện chức năng gan và giảm sẹo gan. Tác dụng phụ có thể bao gồm tăng cân, rụng tóc và tiêu chảy.
• Axit obeticholic;
• Fibrat;
• Budesonide. Khi kết hợp với UDCA , corticosteroid budesonide có thể mang lại lợi ích tiềm năng cho bệnh viêm đường mật nguyên phát.

Ghép gan

Khi thuốc không còn kiểm soát được tiến triển bệnh viêm đường mật nguyên phát và bắt đầu xảy ra tình trạng suy chức năng gan không hồi phục, khi đó có thể nghĩ đến phương án ghép gan. Ghép gan có thể cải thiện tốt tình trạng bệnh cho những người bị viêm đường mật nguyên phát. Tuy nhiên, đôi khi bệnh tái phát vài năm sau đó ở gan được ghép.

Điều trị các triệu chứng

• Điều trị mệt mỏi: Viêm đường mật nguyên phát gây mệt mỏi, dễ nhầm lẫn với các tình trạng sức khỏe khác. Cần loại trừ bệnh tuyến giáp vì nó phổ biến hơn ở những người bị viêm đường mật nguyên phát.
• Điều trị ngứa: Thuốc kháng histamine như diphenhydramine, hydroxyzine hydrochloride và loratadine thường được sử dụng để giảm ngứa. Ngoài ra còn có cholestyramine là dạng nhựa hấp thu acid mật, sertraline là một chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) có thể giúp giảm các triệu chứng ngứa. Thuốc đối kháng opioid chẳng hạn như thuốc có chứa naloxone và naltrexone có thể giúp giảm ngứa liên quan đến bệnh gan. Giống như rifampin, những loại thuốc này dường như làm giảm cảm giác ngứa bằng cách tác động lên não.
• Điều trị khô mắt và miệng: Nước mắt nhân tạo có thể giúp giảm khô mắt, uống nước nhiều hoặc nhai kẹo cao su/ngậm kẹo cứng cũng có thể giúp bạn tiết nhiều nước bọt hơn và giảm khô miệng.
• Bổ sung vitamin và khoáng chất: Nếu cơ thể bạn không hấp thụ vitamin hoặc các chất dinh dưỡng khác, bạn có thể cần bổ sung vitamin A, D, E và K, cũng như bổ sung canxi, axit folic hoặc sắt.
• Thuốc giảm cholesterol: Nếu bạn có mức cholesterol cao trong máu thì nên điều trị.
• Điều trị loãng xương.
• Điều trị tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm đường mật nguyên phát (PBC)

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.
• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

• Uống nhiều nước.
• Bổ sung các vitamin và các chất dinh dưỡng cần thiết.
• Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, chất béo.
• Không sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá.

Phương pháp phòng ngừa viêm đường mật nguyên phát (PBC) hiệu quả

Hiện chưa có biện pháp nào có thể ngăn ngừa hoàn toàn viêm đường mật nguyên phát xảy ra. Bỏ thuốc lá và rượu bia có thể làm giảm hoặc trì hoãn các khả năng diễn tiến thành ung thư đường mật.