Bệnh zona có nguy hiểm không? Các biến chứng của zona thần kinh có thể gặp phải

Bệnh zona, hay còn gọi là bệnh zona thần kinh, là một bệnh lý phổ biến nhưng ít được chú ý đến mức độ nghiêm trọng của nó. Với sự gia tăng nhận thức về bệnh, nhiều người đã bắt đầu đặt câu hỏi quan trọng liệu bệnh zona có nguy hiểm không? 

Định nghĩa bệnh zona thần kinh

Zona thần kinh là một biến chứng của bệnh zona, gây ra bởi virus Varicella-Zoster (VZV). Khi người nhiễm VZV lần đầu, họ sẽ mắc bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh, virus Varicella không biến mất mà ẩn náu trong các hạch thần kinh suốt nhiều tháng hoặc nhiều năm. Khi gặp điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, căng thẳng hoặc suy nhược cơ thể, virus sẽ hoạt động trở lại, di chuyển dọc theo dây thần kinh ra ngoài da và gây ra các triệu chứng của bệnh zona, bao gồm tổn thương ở da và dây thần kinh. Zona thần kinh có thể kéo dài nhiều năm ngay cả khi tổn thương da đã được chữa lành.

Người mắc bệnh zona thường trải qua các triệu chứng như đau, sốt, mệt mỏi và mất ngủ. Hồng ban và mụn nước xuất hiện tập trung thành từng chùm, thường chỉ ở một bên cơ thể. Khi mụn nước vỡ, chúng tạo thành các vết loét và rỉ dịch. Sau đó, các tổn thương sẽ đóng mài và dần lành lại, tuy nhiên có thể để lại vết thâm (tăng sắc tố) hoặc thậm chí sẹo nếu không được chăm sóc đúng cách.

Bệnh zona có nguy hiểm không? 

Zona không lây trực tiếp từ người sang người, nhưng virus Varicella-Zoster có thể lây lan nếu tiếp xúc trực tiếp với dịch từ bọng nước của người mắc bệnh. Chỉ những người đã từng mắc thủy đậu mới có nguy cơ mắc zona. Virus Varicella-Zoster không lây lan sau khi các bọng nước khô và chuyển thành vảy. Khi các bọng nước đã đóng vảy, chúng không còn khả năng truyền nhiễm. Virus cũng không lây lan nếu các bọng nước được che chắn tốt.

Zona thần kinh có thể tác động lớn đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể. Các tác động chính bao gồm:

• Đau và khó chịu: Đau dọc dây thần kinh có thể kéo dài nhiều tuần hoặc tháng, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc.
• Suy giảm giấc ngủ: Đau và ngứa làm rối loạn giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi.
• Tác động tâm lý: Đau kéo dài và ảnh hưởng ngoại hình có thể gây lo âu, căng thẳng hoặc trầm cảm.
• Hạn chế hoạt động: Đau làm giảm khả năng tham gia các hoạt động thể chất và xã hội.
• Biến chứng lâu dài: Có thể phát triển đau dây thần kinh hậu zona, làm giảm chất lượng cuộc sống.
• Tác động về da: Tổn thương da có thể để lại sẹo hoặc vết thâm, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sự tự tin.

Các biến chứng của bệnh zona

Bệnh zona có nguy hiểm không thì còn phụ thuộc vào tình trạng bệnh, nếu không điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng khó lường. Dưới đây là một số biến chứng của zona thần kinh gây ra:

Ảnh hưởng đến mắt (zona mắt)

Khi zona thần kinh xảy ra gần mắt, có thể ảnh hưởng đến vùng mắt phía trong, gây tổn thương giác mạc và viêm đỏ kéo dài. Ngoài ra còn có các triệu chứng và biến chứng liên quan đến mắt như viêm giác mạc, viêm màng bồ đào. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến giảm hoặc thậm chí mất thị lực.

Đau dây thần kinh sau zona (PHN)

Khoảng 10% - 18% người mắc bệnh zona thần kinh gặp phải biến chứng đau dây thần kinh hậu zona (PHN). Nguy cơ mắc PHN tăng theo tuổi tác. Đây là tình trạng tổn thương các sợi dây thần kinh và niêm mạc da ở vị trí đã khỏi bọng nước do zona, gây ra cơn đau dai dẳng kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm, tùy thuộc vào thể trạng người bệnh.

Cơn đau dây thần kinh sau zona thường được mô tả là bỏng rát, đâm châm, bắn, nhức nhối hoặc giống như bị điện giật, có thể xảy ra ở vùng da trước đây bị ảnh hưởng bởi bệnh zona, với mức độ đau có thể ngắt quãng hoặc liên tục. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, PHN có thể làm rối loạn hoạt động thần kinh và suy giảm thính lực.

Viêm não và viêm màng não

Viêm não là một biến chứng nguy hiểm của zona thần kinh, đặc biệt ở những người mắc zona tai. Do tai có cấu trúc giải phẫu đặc biệt và kết nối với hệ thống não bộ qua nhiều dây thần kinh, virus có thể dễ dàng lây lan lên não nếu xâm nhập vào tai. Những tổn thương da ở khu vực màng nhĩ hoặc bên trong ống tai rất khó vệ sinh và chăm sóc, làm tăng nguy cơ bội nhiễm.

Dù viêm não do zona thần kinh có thể nguy hiểm, nhưng nếu được phát hiện và điều trị sớm, người bệnh có thể hồi phục. Tuy nhiên, một số ít trường hợp có thể phải đối mặt với các di chứng nặng nề suốt đời như tê bì chân tay, liệt, động kinh, hoặc thậm chí đe dọa tính mạng.

Còn với viêm màng não, tương tự như viêm não, người mắc zona tai cũng có nguy cơ bị viêm màng não và có thể phục hồi nếu được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, nếu không được can thiệp và điều trị đúng cách, bệnh nhân có thể phải đối mặt với các di chứng nghiêm trọng như liệt, động kinh, hoặc thậm chí tử vong.

Nhiễm trùng da thứ cấp

Nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm là biến chứng phổ biến ở bệnh nhân mắc zona. Bất kỳ tổn thương da nào đều có nguy cơ bị bội nhiễm. Đặc biệt, khi các bóng nước bị vỡ trong giai đoạn mụn nước, vi khuẩn như tụ cầu có thể xâm nhập, gây mưng mủ và chảy dịch, làm nặng thêm tổn thương da và dễ để lại sẹo xấu.

Nhiễm trùng da cũng có thể ảnh hưởng lớn đến tâm lý người bệnh, kéo dài cảm giác đau đớn, nóng rát và khó chịu, tạo ra áp lực tâm lý. Nếu không được xử lý kịp thời, nhiễm trùng có thể lan rộng, dẫn đến nhiễm trùng máu và nguy cơ tử vong cao.

Các tổn thương da sau zona thần kinh có thể để lại sẹo, gây mất thẩm mỹ, đặc biệt ở các vùng như vành tai, mặt hoặc cổ. Mức độ sẹo phụ thuộc vào cơ địa của từng người.

Biến chứng ở hệ hô hấp và tiêu hóa

Viêm não là một biến chứng nguy hiểm của bệnh zona. Biến chứng này có thể xuất hiện vài ngày sau giai đoạn tổn thương da, đặc biệt là ở những người nhiễm zona ở tai. Vì tai có cấu tạo đặc biệt và thông với hệ thống não bộ qua nhiều dây thần kinh dày đặc dưới da, virus có thể dễ dàng lây lan lên não nếu xâm nhập vào khu vực này. Tình trạng càng nguy hiểm hơn khi tổn thương da xảy ra ở phía trong ống tai hoặc khu vực màng nhĩ, do đây là những vùng khó chăm sóc, dễ bị bội nhiễm.

Bệnh zona có thể ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng mà không gây ra phát ban. Một số vấn đề khác có thể phát sinh, chẳng hạn như sự hiện diện của virus zona trong hệ tiêu hóa, dẫn đến rối loạn chức năng tiêu hóa. Nếu virus xâm nhập vào động mạch não, có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ và mất trí nhớ.

Đối tượng có nguy cơ cao bị biến chứng

Bất kỳ người nào mắc zona thần kinh mà không tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ đều có nguy cơ gặp phải biến chứng zona thần kinh. Tuy nhiên, nguy cơ này cao hơn ở những đối tượng sau:

• Người già, trẻ em, và người có hệ miễn dịch suy yếu.
• Người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, HIV/AIDS.
• Người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
• Những bệnh nhân ung thư đang điều trị bằng hóa trị hoặc xạ trị thường cảm thấy mệt mỏi và yếu ớt do cơ thể phải chống chọi với các tác nhân gây bệnh.
• Người vừa ghép tạng hoặc đang ốm nặng có sức đề kháng chưa hoàn toàn phục hồi, dễ mắc bệnh và các biến chứng zona thần kinh.
• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú có hệ miễn dịch suy giảm hơn bình thường, làm tăng nguy cơ bị virus Varicella-Zoster tấn công. Phụ nữ mang thai đã mắc thủy đậu trước đây cũng có nguy cơ cao bị bệnh và các biến chứng liên quan.

Bệnh zona có nguy hiểm không thì bệnh zona có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Mặc dù nó không phải lúc nào cũng gây ra những biến chứng nguy hiểm, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như đau dây thần kinh kéo dài hoặc nhiễm trùng. Do đó, việc nhận diện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng phục hồi. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh zona, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ để được chăm sóc và điều trị phù hợp.