Nguyên nhân bệnh zona và các biến chứng thường gặp

Zona thần kinh là một bệnh lý ngoài da tuy khá phổ biến với người Việt Nam. Tuy không gây nguy hiểm nhưng bệnh có thể để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Vậy nguyên nhân bệnh zona là gì và có thể gây ra biến chứng nguy hiểm nào, cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Zona thần kinh là bệnh gì?

Zona thần kinh hay còn gọi là bệnh giời leo trong dân gian. Nguyên nhân bệnh zona là do virus Varicella-Zoster gây ra. Khi nhiễm virus VZV lần đầu, người bệnh sẽ mắc bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi hoàn toàn thủy đậu, virus Varicella vẫn tồn tại và nằm im (ngủ) trong các hạch thần kinh trong nhiều tháng, nhiều năm. Khi gặp các điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, căng thẳng, suy nhược cơ thể, virus sẽ tái hoạt động (thức dậy), rời khỏi nơi trú ngụ và di chuyển dọc dây thần kinh ra ngoài da, gây ra các biểu hiện của bệnh zona (bao gồm tổn thương ở da và dây thần kinh). Zona thần kinh có thể kéo dài nhiều năm sau khi các tổn thương trên da đã lành.

Người mắc bệnh zona thường biểu hiện đau, sốt, mệt mỏi và mất ngủ. Trên da xuất hiện hồng ban và mụn nước tập trung thành từng chùm, thường chỉ ở một bên của cơ thể. Mụn nước khi vỡ tạo thành các vết loét và rỉ dịch, sau đó tổn thương sẽ đóng mài và dần lành lại, có thể để lại vết thâm (tăng sắc tố) hoặc thậm chí sẹo nếu không được chăm sóc tốt.

Thời gian phát bệnh zona thường kéo dài từ 1 – 2 tuần hoặc hơn, tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng sức khỏe của mỗi người (những người có bệnh nền, trẻ nhỏ, người già trên 80 tuổi, hoặc suy giảm miễn dịch thì bệnh có thể kéo dài hơn). Khi da đã lành, cảm giác đau tại vị trí bị zona có thể vẫn còn và kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, gây nhiều phiền toái cho người bệnh.

Nguyên nhân

Nguyên nhân bệnh zona là tình trạng nhiễm trùng da do virus Varicella zoster (VZV) gây ra, tác động chủ yếu lên da và thần kinh. Bệnh này còn được gọi là zona hoặc shingles. VZV cũng là nguyên nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi một người mắc thủy đậu và khỏi bệnh, virus Varicella có thể tồn tại trong cơ thể ở trạng thái tiềm tàng mà không gây bệnh.

Trạng thái tiềm tàng này có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, với virus VZV cư trú trong các hạch thần kinh. Khi gặp các điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, stress tinh thần, suy nhược cơ thể, hoặc làm việc quá sức dẫn đến suy giảm sức đề kháng, virus có thể tái hoạt động. Virus VZV sinh sản và lan truyền theo các dây thần kinh cảm giác, gây tổn thương da và thần kinh, từ đó gây ra các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh zona.

Vì vậy, bệnh zona thần kinh (PHN) là một bệnh ngoài da có biến chứng gây tổn thương các dây thần kinh. Triệu chứng của zona thường bao gồm một hoặc nhiều chùm mụn nước trên nền da viêm đỏ, đau rát hoặc ngứa, thường xuất hiện ở một bên cơ thể theo đường đi của một hoặc nhiều dây thần kinh cụ thể. Bệnh zona thần kinh có thể gây ra đau dữ dội và gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Triệu chứng

Bởi nguyên nhân bệnh zona là do virus gây ra nên cơ thể sẽ xuất hiện một số triệu chứng như:

• Đau, rát hoặc ngứa ran tại vùng da nhiễm bệnh hoặc vùng sẹo do zona.
• Nhạy cảm khi chạm vào.
• Phát ban đỏ xuất hiện vài ngày sau khi bắt đầu cảm thấy đau.
• Mụn nước chứa đầy chất lỏng, sau đó vỡ ra và đóng vảy.
• Cảm giác ngứa và khó chịu.
• Sốt cao.
• Đau đầu.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Mệt mỏi.

Hầu hết người bệnh mắc zona đều cảm thấy đau trước tiên. Với một số người, cơn đau có thể rất dữ dội. Tùy thuộc vào vị trí của cơn đau, đôi khi có thể nhầm lẫn với các vấn đề về cơ, tim, phổi hoặc thận. Cũng có trường hợp người bệnh bị đau do zona nhưng không kèm theo sốt hoặc phát ban.

Thông thường, phát ban do zona phát triển dưới dạng một dải các chùm mụn nước bao quanh bên trái hoặc bên phải của thân thể (chỉ một bên cơ thể). Đôi khi, phát ban zona xuất hiện quanh một mắt, một bên cổ hoặc mặt. Bệnh zona được nhận biết bởi triệu chứng đặc trưng là cảm giác đau hoặc ngứa ran ở một bên mặt hoặc thân, sau đó là phát ban đỏ với các mụn nước nhỏ. Các mụn nước nhỏ này có thể liên kết thành mụn nước lớn hoặc có thể bị nhiễm trùng thành mụn mủ.

Một số biến chứng thường gặp sau khi mắc zona thần kinh

Đau dây thần kinh

Nguyên nhân bệnh zona là do virus và các triệu chứng bệnh thường biến mất khi phát ban lành. Tuy nhiên, với chứng đau dây thần kinh sau zona, người bệnh có thể cảm thấy đau, rát trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi phát ban đã lành. Cơn đau có thể giật từng cơn, gây khó chịu và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày. Biến chứng này thường gặp ở người lớn tuổi (từ 50 tuổi trở đi). Cảm giác đau này có thể biến mất sau một thời gian, kéo dài nhiều năm hoặc thậm chí vĩnh viễn. Bác sĩ thường chỉ định các loại thuốc hoặc liệu pháp khác nhau để giúp điều trị chứng đau dây thần kinh này.

Ngứa, châm chích

Các cảm giác liên quan đến biến chứng sau zona bao gồm mất cảm giác, ngứa ran và cảm giác lạnh. Trường hợp ngứa nghiêm trọng sau zona có thể dẫn đến trầm cảm, sụt cân và mất ngủ. Ngứa sau zona thường phát triển ở vùng da đã lành sau bệnh. Ngứa nhiều và gãi vùng da bị sẹo zona có thể dẫn đến trầy xước, gây bội nhiễm vi khuẩn và làm bệnh nặng hơn.

Tổn thương mắt

Herpes zoster ophthalmicus (HZO) hoặc bệnh zona ở mắt, chiếm tới 20% trong tất cả các trường hợp bệnh zona. Nếu không được điều trị, có tới 70% bệnh nhân mắc HZO có thể phát triển các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm nhạy cảm với ánh sáng, sưng mí mắt, tăng nhãn áp, viêm và sẹo giác mạc, suy giảm thị lực, thậm chí mù lòa. Bệnh nhân được chẩn đoán mắc HZO nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhãn khoa ngay lập tức để được điều trị chuyên khoa.

Hội chứng Ramsay Hunt

Nếu bị zona ở vùng quanh tai, bạn cần được điều trị càng sớm càng tốt. Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn đến hội chứng Ramsay Hunt, trong đó virus zona gây hại đến các cơ quan tai mũi họng và làm xuất hiện các triệu chứng liên quan đến thính lực như:

• Chóng mặt, mất thăng bằng.
• Đau tai.
• Mất thính giác.
• Ù tai.

Liệt cơ mặt

Liệt một phần cơ mặt là một triệu chứng phổ biến của nhiễm virus zona hạch gối, còn được biết đến là zona mặt, zona dây thần kinh tam thoa hoặc zona dây thần kinh sinh ba, đồng thời cũng là một biến chứng nguy hiểm của zona thần kinh. Triệu chứng liệt nửa mặt hoặc liệt một phần cơ mặt thường đi kèm với tổn thương da. Biến chứng này có thể dễ nhận biết qua các biểu hiện như mất biểu cảm trên khuôn mặt, méo miệng hoặc mất khả năng nhăn trán và cử động các cơ trên phần mặt bị liệt.

Triệu chứng liệt một nửa cơ mặt có thể khỏi sau một thời gian hoặc kéo dài vĩnh viễn. Vì vậy, khi xuất hiện tình trạng liệt nửa mặt, việc gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị càng sớm càng tốt nhằm giảm thiểu nguy cơ và các biến chứng sau này.

Trên đây là nguyên nhân bệnh zona và những biến chứng thường gặp gây ra bệnh này. Hãy chia sẻ bài viết tới người thân, bạn bè để nhiều người cùng tìm hiểu nhé!

Ngoài ra, việc phòng bệnh zona thần kinh rất quan trọng, hiện Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã có đặt trước vắc xin Shingrix - Vắc xin được khuyến cáo phòng ngừa bệnh lý Zona thần kinh do chủng Herpes Zoster gây nên. Đây là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Xem thêm:

• Bệnh zona có nguy hiểm không? Các biến chứng có thể gặp phải
• Bệnh zona bao nhiêu ngày thì khỏi? Điều trị như thế nào để nhanh khỏi?