Nguyên nhân ngộ độc pate là gì? Dấu hiệu và cách xử trí

Pate là món ăn quen thuộc với nhiều gia đình, nhưng nếu bảo quản không đúng cách hoặc được sản xuất trong điều kiện không đảm bảo vệ sinh, thực phẩm này có thể trở thành nguồn gây ngộ độc cực kỳ nguy hiểm. Ngộ độc pate do độc tố botulinum, tiến triển nhanh và có thể gây liệt cơ, khó nuốt, khó thở chỉ sau 12-36 giờ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu nguyên nhân gây ngộ độc pate là gì, biểu hiện cảnh báo và những bước cần làm ngay khi phát hiện.

Nguyên nhân ngộ độc pate

Pate là thực phẩm giàu protein và chất béo, là môi trường để vi sinh vật gây bệnh phát triển nếu quy trình chế biến, bảo quản hoặc sử dụng không đảm bảo an toàn. Khi các tác nhân gây hại xâm nhập và nhân lên trong pate, độc tố có thể tồn tại ngay cả khi hâm nóng ở nhiệt độ thấp, dẫn đến ngộ độc thực phẩm. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây ngộ độc pate.

Nhiễm vi khuẩn Salmonella

Salmonella là một trong những vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm điển hình, thường xuất hiện trong các sản phẩm giàu đạm như thịt xay, gan động vật hoặc trứng. Vi khuẩn phát triển mạnh khi pate được bảo quản ở nhiệt độ phòng hoặc trưng bày trong điều kiện nóng ẩm. Người ăn phải pate nhiễm Salmonella có thể gặp các triệu chứng: đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, sốt và ớn lạnh. Ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi hoặc người suy giảm miễn dịch, tình trạng có thể diễn tiến nặng và gây nhiễm khuẩn huyết.

Nhiễm vi khuẩn Listeria monocytogenes

Đặc điểm nguy hiểm của Listeria là khả năng phát triển ngay cả trong môi trường lạnh (4 - 8°C). Do đó, pate để lâu trong ngăn mát tủ lạnh vẫn có thể trở thành nguồn lây nhiễm. Nhiễm Listeria thường khởi phát với các triệu chứng mơ hồ như mệt mỏi, đau cơ, sốt, nhưng có thể dẫn đến viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết hoặc gây sảy thai ở phụ nữ mang thai.

Nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum

Đây là tác nhân nguy hiểm nhất liên quan đến ngộ độc pate. Clostridium botulinum sinh độc tố botulinum, một trong những độc tố thần kinh mạnh nhất được biết đến. Vi khuẩn phát triển tốt trong môi trường yếm khí như pate đóng hộp, hoặc sản phẩm được bảo quản trong hộp kín, nhiệt độ không phù hợp. Triệu chứng ngộ độc thường liên quan đến rối loạn thần kinh: nhìn đôi, sụp mí, khó nuốt, khó nói, yếu cơ, liệt và có thể dẫn đến suy hô hấp. Chỉ một lượng rất nhỏ độc tố cũng có thể gây tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Ngoài tác nhân vi sinh vật, yếu tố vệ sinh trong quá trình sản xuất đóng vai trò quan trọng. Nguyên liệu không được kiểm tra chất lượng, dụng cụ chế biến bị nhiễm bẩn hoặc môi trường sản xuất không đạt chuẩn vệ sinh có thể đưa vi khuẩn vào pate.Nếu người chế biến không tuân thủ rửa tay, không sử dụng đồ bảo hộ hoặc dụng cụ chế biến dùng chung cho nhiều loại thực phẩm cũng làm tăng nguy cơ nhiễm chéo.

Dấu hiệu ngộ độc pate

Ngộ độc pate có thể xuất hiện sớm chỉ sau vài giờ hoặc muộn hơn vài ngày tùy vào tác nhân gây bệnh. Người bệnh cần theo dõi sát các biểu hiện cơ thể sau khi ăn pate, nhất là các sản phẩm để lâu, không rõ nguồn gốc hoặc có dấu hiệu bảo quản không đảm bảo. Các triệu chứng thường gặp của ngộ độc pate bao gồm:

• Buồn nôn, nôn ói liên tục: Đây là phản ứng ban đầu của cơ thể khi tiếp xúc với vi khuẩn hoặc độc tố trong đường tiêu hóa.
• Tiêu chảy, đau bụng quặn, đầy hơi: Thường gặp trong ngộ độc do Salmonella hoặc vi khuẩn gây tiêu chảy cấp.
• Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi: Dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng với nhiễm trùng toàn thân.
• Đau đầu, chóng mặt, yếu cơ: Biểu hiện của rối loạn nước điện giải hoặc nhiễm độc nặng.
• Triệu chứng thần kinh đặc trưng của độc tố botulinum: nhìn đôi/nhìn mờ, khô miệng, liệt cơ mặt, nói khó, khó nuốt, khó thở.

Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu thần kinh hoặc khó thở, người bệnh cần được cấp cứu khẩn cấp vì đây là biểu hiện của ngộ độc botulinum.

Cần làm gì khi bị ngộ độc?

Ngộ độc pate có thể diễn tiến nhanh và gây nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt nếu liên quan đến độc tố botulinum. Khi nghi ngờ ngộ độc, người bệnh cần:

• Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được đánh giá, xử trí và theo dõi chuyên sâu, đặc biệt khi có biểu hiện khó thở, yếu cơ, hoặc nôn ói liên tục.
• Không tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy hoặc thuốc chống nôn, vì các thuốc này có thể che lấp triệu chứng hoặc làm chậm việc đào thải độc tố, khiến tình trạng nặng hơn.
• Giữ lại mẫu pate, bao bì hoặc thông tin sản phẩm đã sử dụng để cung cấp cho bác sĩ, giúp định hướng chẩn đoán nguyên nhân và lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.
• Theo dõi sát tình trạng cơ thể, đặc biệt là các dấu hiệu thần kinh (yếu cơ, nhìn mờ, khó nuốt), nhằm báo cho nhân viên y tế khi có diễn biến bất thường.

Cách phòng ngừa hiệu quả

Ngộ độc pate hoàn toàn có thể phòng tránh nếu lựa chọn sản phẩm an toàn và tuân thủ đúng các nguyên tắc chế biến và bảo quản. Để hạn chế rủi ro ngộ độc pate, người dùng cần lưu ý:

• Lựa chọn sản phẩm từ cơ sở uy tín: Ưu tiên các thương hiệu có chứng nhận an toàn thực phẩm, nhãn mác rõ ràng và quy trình sản xuất tiêu chuẩn. Kiểm tra kỹ hạn sử dụng, tình trạng bao bì và thông tin bảo quản. Tuyệt đối không mua pate làm thủ công, không nhãn mác hoặc đã để ngoài môi trường quá lâu.
• Bảo quản đúng nhiệt độ và thời gian: Pate sau khi mở hộp cần bảo quản ở nhiệt độ 2 - 4°C và sử dụng trong 24-48 giờ. Không dùng sản phẩm có mùi lạ, thay đổi màu sắc hoặc bị phồng hộp.
• Hạn chế sử dụng với tần suất cao: Không nên ăn pate quá thường xuyên, nhất là pate nguội.
• Đun nóng đúng cách trước khi ăn: Với pate cần gia nhiệt, nên làm nóng trên 70°C để giảm tải vi khuẩn gây bệnh như Salmonella hoặc Listeria.
• Đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường: Nếu xuất hiện các triệu chứng buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy, yếu cơ hoặc khó thở sau khi ăn pate, cần đến cơ sở y tế sớm để được chẩn đoán và xử trí kịp thời.

Ngộ độc pate là tình trạng nguy hiểm, xuất phát chủ yếu từ vi khuẩn và độc tố hình thành khi chế biến hoặc bảo quản không đúng cách. Hy vọng bài viết đã giúp bạn đọc nắm rõ các yếu tố nguy cơ và cách phòng tránh ngộ độc pate, từ đó lựa chọn thực phẩm an toàn và xây dựng thói quen ăn uống khoa học hơn cho bản thân và gia đình. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau khi ăn pate, hãy đến cơ sở y tế ngay để được điều trị kịp thời.