Mộng du: Thường xảy ra trong giai đoạn ngủ sâu

Mộng du là gì? 

Mộng du là khi ai đó đi bộ hoặc thực hiện các hoạt động phức tạp trong khi chưa hoàn toàn tỉnh táo.

Nó thường xảy ra trong giai đoạn ngủ sâu. Điều này đạt đến đỉnh điểm vào đầu đêm, do đó, mộng du có xu hướng xảy ra trong vài giờ đầu tiên sau khi chìm vào giấc ngủ.

Mộng du có thể bắt đầu ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở trẻ em. Người ta cho rằng 1/5 trẻ em sẽ bị mộng du ít nhất một lần. Hầu hết phát triển khỏi nó khi họ đến tuổi dậy thì, nhưng đôi khi nó có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Những dấu hiệu và triệu chứng của mộng du

Mộng du thường xảy ra vào đầu buổi đêm thường từ một đến hai giờ sau khi chìm vào giấc ngủ và thường không có khả năng xảy ra trong giấc ngủ ngắn. Một cơn mộng du có thể kéo dài vài phút, nhưng có thể kéo dài hơn.

Người bị mộng du có thể:

• Ra khỏi giường và đi bộ xung quanh;

• Ngồi dậy trên giường và mở mắt;

• Có biểu hiện mắt đờ đẫn;

• Không trả lời hoặc giao tiếp với người khác;

• Khó thức dậy;

• Mất phương hướng hoặc mơ hồ trong một thời gian ngắn sau khi được đánh thức;

• Có vấn đề về hoạt động trong ngày do giấc ngủ bị xáo trộn;

• Chứng kinh hoàng khi ngủ ngoài mộng du.

Đôi khi, một người bị mộng du sẽ:

• Thực hiện các hoạt động thường ngày, chẳng hạn như mặc quần áo, nói chuyện hoặc ăn uống;

• Rời khỏi nhà;

• Lái xe;

• Có hành vi bất thường như đi tiểu trong tủ quần áo;

• Hoạt động tình dục mà không có nhận thức;

• Bị thương, chẳng hạn như do ngã cầu thang hoặc nhảy ra khỏi cửa sổ;

• Trở nên bạo lực trong giai đoạn nhầm lẫn ngắn ngay sau khi thức dậy hoặc đôi khi trong cơn mộng du.

Tác động của mộng du đối với sức khỏe

Người mắc bệnh mộng du thường bị mệt mỏi do ngủ không đủ giấc và nguy cơ bị tổn thương thể chất do các chấn thương trong lúc mộng du.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh mộng du

Bản thân mộng du không nhất thiết phải là một mối quan tâm, nhưng một người mộng du có thể:

• Tự làm tổn thương bản thân - đặc biệt nếu họ đi bộ gần cầu thang, đi lang thang ngoài trời, lái xe ô tô hoặc ăn thứ gì đó không phù hợp trong giai đoạn mộng du.

• Bị gián đoạn giấc ngủ kéo dài, có thể dẫn đến buồn ngủ quá mức vào ban ngày và các vấn đề về hành vi có thể xảy ra.

• Gặp vấn đề với các mối quan hệ xã hội.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến mộng du

Mộng du được phân loại là chứng ngủ ký sinh - một hành vi hoặc trải nghiệm không mong muốn trong khi ngủ. Mộng du là một chứng rối loạn kích thích, có nghĩa là nó xảy ra trong giấc ngủ N3, giai đoạn sâu nhất của giấc ngủ chuyển động mắt không nhanh (NREM). Một chứng rối loạn NREM khác là chứng kinh hoàng khi ngủ, có thể xảy ra cùng với chứng mộng du.

Nhiều yếu tố có thể góp phần gây ra mộng du, bao gồm:

• Thiếu ngủ;

• Căng thẳng;

• Sốt;

• Gián đoạn lịch trình giấc ngủ, gián đoạn du lịch hoặc giấc ngủ.

Đôi khi mộng du có thể được kích hoạt bởi các tình trạng cơ bản cản trở giấc ngủ, chẳng hạn như:

• Rối loạn nhịp thở khi ngủ - một nhóm các rối loạn có kiểu thở bất thường trong khi ngủ (ví dụ, chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn);

• Dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc thôi miên, thuốc an thần hoặc một số loại thuốc được sử dụng cho các rối loạn tâm thần;

• Sử dụng chất gây nghiện, chẳng hạn như rượu;

• Hội chứng chân tay bồn chồn;

• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

Những ai có nguy cơ mắc phải mộng du?

Những người có tiền sử gia đình có người mắc mộng du thường có nguy cơ mắc bệnh mộng du.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải mộng du

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc mộng du, bao gồm:

Mộng du xảy ra ở trẻ em thường xuyên hơn người lớn và khởi phát ở tuổi trưởng thành có nhiều khả năng liên quan đến các bệnh lý tiềm ẩn khác.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán mộng du

Chẩn đoán

Để chẩn đoán mộng du, bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh và các triệu chứng bao gồm:

• Khám sức khỏe để loại trừ các bệnh lý khác dễ nhầm lẫn với mộng du, chẳng hạn như co giật vào ban đêm, các rối loạn giấc ngủ khác hoặc các cơn hoảng sợ.

• Hỏi thêm về các triệu chứng và điền vào bảng câu hỏi về các hành vi khi ngủ. Nên có người bạn hoặc người thân đi kèm để bác sĩ hỏi thêm thông tin khi bạn bị mộng du. Cho bác sĩ biết nếu có tiền sử gia đình bị mộng du.

• Nghiên cứu giấc ngủ về đêm (polysomnography). Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị một nghiên cứu qua đêm trong phòng thí nghiệm về giấc ngủ. Các cảm biến được đặt trên cơ thể sẽ ghi lại và theo dõi sóng não, mức oxy trong máu, nhịp tim và nhịp thở, cũng như chuyển động của mắt và chân khi  ngủ.

Phương pháp điều trị mộng du hiệu quả

Thường không cần thiết phải điều trị chứng mộng du không thường xuyên. Ở trẻ em mộng du, nó thường biến mất vào những năm thiếu niên.

Nếu mộng du dẫn đến khả năng bị thương, gây khó chịu cho các thành viên trong gia đình hoặc gây rối loạn giấc ngủ cho người mộng du, thì có thể cần phải điều trị. Điều trị thường tập trung vào việc thúc đẩy sự an toàn và loại bỏ các nguyên nhân hoặc yếu tố khởi phát.

Điều trị có thể bao gồm:

• Điều trị bất kỳ tình trạng rối loạn giấc ngủ nếu mộng du có liên quan đến thiếu ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ cơ bản hoặc tình trạng bệnh lý.

• Điều chỉnh thuốc, nếu cho rằng mộng du là do thuốc.

• Đánh thức người bị mộng du khoảng 15 phút trước khi họ thường mộng du, sau đó tỉnh lại vài phút trước khi ngủ lại.

• Thuốc - chẳng hạn như benzodiazepines hoặc một số loại thuốc chống trầm cảm.

• Học tự thôi miên.

• Trị liệu hoặc tư vấn.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của mộng du

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng.

Phương pháp phòng ngừa mộng du hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Nếu mộng du đã dẫn đến chấn thương hoặc có thể gây ra chấn thương, hãy xem xét các biện pháp phòng ngừa sau: Đóng và khóa tất cả các cửa sổ và cửa ra vào bên ngoài trước khi đi ngủ, thậm chí có thể khóa cửa bên trong hoặc đặt chuông báo động hoặc chuông trên cửa. Chặn cửa ra vào hoặc cầu thang, và di chuyển dây điện và các nguy cơ vấp ngã khác ra khỏi đường đi. Ngủ trong phòng ngủ ở tầng trệt, nếu có thể. Đặt các vật sắc nhọn hoặc dễ vỡ ngoài tầm với và khóa tất cả vũ khí. Nếu trẻ mộng du, đừng để trẻ ngủ trên giường tầng.

• Nhẹ nhàng dẫn người mộng du lên giường. Không cần thiết phải đánh thức người đó. Mặc dù không nguy hiểm cho người bị đánh thức, nhưng nó có thể gây rối nếu người đó trở nên bối rối, mất phương hướng và có thể bị kích động.

• Ngủ đủ giấc: Mệt mỏi có thể góp phần gây ra mộng du. Nếu thiếu ngủ, hãy thử đi ngủ sớm hơn, lịch ngủ đều đặn hơn hoặc ngủ trưa ngắn, đặc biệt là đối với trẻ mới biết đi. Nếu có thể, hãy tránh những tiếng ồn trong thời gian ngủ hoặc những kích thích khác có thể làm gián đoạn giấc ngủ.

• Thiết lập một thói quen thư giãn đều đặn trước khi đi ngủ: Thực hiện các hoạt động nhẹ nhàng, êm dịu trước khi ngủ, chẳng hạn như đọc sách, giải câu đố hoặc ngâm mình trong bồn nước ấm. Các bài tập thiền hoặc thư giãn cũng có thể hữu ích. Tạo cho phòng ngủ sự thoải mái và yên tĩnh cho giấc ngủ.

• Đặt căng thẳng vào đúng vị trí của nó: Xác định các vấn đề gây ra căng thẳng và cách xử lý căng thẳng. Nói về những gì đang làm phiền. Hoặc nếu trẻ em mộng du và có vẻ lo lắng hoặc căng thẳng, hãy nói chuyện với trẻ về bất kỳ mối quan tâm nào. 

• Hãy ghi chú hoặc nhờ người khác ở nhà ghi chú lại bao nhiêu phút sau khi đi ngủ thì cơn mộng du sẽ xảy ra. Nếu thời gian tương đối nhất quán, thông tin này hữu ích trong việc lập kế hoạch đánh thức dự đoán.

• Tránh rượu: Uống rượu có thể cản trở một giấc ngủ ngon và có thể là nguyên nhân dẫn đến chứng mộng du.