Tốt nghiệp Đại học Y Dược Huế, có nhiều năm kinh nghiệm trong chăm sóc sức khỏe, đặc biệt về Nội khoa, Hồi sức và Tiêm chủng vắc xin. Hiện tại, đang là bác sĩ tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.
Ứng dụng Nhà Thuốc Long Châu
Siêu ưu đãi, siêu trải nghiệm
Bác sĩLê Thị Quyên
Tốt nghiệp Đại học Y Dược Huế, có nhiều năm kinh nghiệm trong chăm sóc sức khỏe, đặc biệt về Nội khoa, Hồi sức và Tiêm chủng vắc xin. Hiện tại, đang là bác sĩ tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.
Tiểu đường không phụ thuộc insulin hay bệnh tiểu đường tuýp 2 là một tình trạng làm lượng đường trong máu tăng cao do cơ thể không đáp ứng phù hợp với insulin để duy trì ổn định đường huyết. Bệnh gồm các triệu chứng như khát nước nhiều, đi tiểu nhiều và mệt. Nó cũng có thể diễn tiến thầm lặng và được phát hiện khi đã có các biến chứng nghiêm trọng về mắt, tim và thần kinh như: Tổn thương thần kinh thị giác, nhồi máu cơ tim và nhồi máu não.
Tiểu đường không phụ thuộc insulin hay bệnh tiểu đường tuýp 2 là do tình trạng tăng đường ở trong máu liên quan đến việc đáp ứng insulin không đầy đủ hay còn gọi là tình trạng đề kháng insulin. Insulin (hormon được tụy tiết ra) là chìa khóa giúp đường từ máu đi vào tế bào để đường trong máu luôn ở trong giới hạn cho phép. Vì một lý do nào đó, các tế bào không thể tiếp nhận hết tất cả các insulin, làm đường trong máu tăng lên. Thấy đường máu tăng lên, cơ thể liên tục chỉ huy tụy tiết insulin để đưa về giới hạn bình thường nhưng thường không thể được nếu không can thiệp điều trị, và sau một thời gian tụy bắt đầu cạn kiệt.
Việc tăng đường máu tính mạn tính sẽ gây tổn thương các mạch máu (mắt, tim, thận, thần kinh) và thần kinh và thường đa phần phát hiện ra bệnh khi đã có các biến chứng: Nhìn mờ, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Chính vì vậy tiểu đường tiếp hai được coi là kẻ giết người thầm lặng
Theo liên đoàn đái tháo đường thế giới (IDF) năm 2021 thống kê có khoảng 10.5% dân số đang mắc bệnh tiểu đường và hơn một nửa trong số đó không biết mình đang có bệnh. Có khoảng 415 triệu người lớn trong độ tuổi từ 20 đến 79 mắc bệnh đái tháo đường vào năm 2015. Bệnh tiểu đường đang trở thành gánh nặng cho sức khỏe cộng đồng toàn cầu vì con số này dự kiến sẽ tăng lên 200 triệu người nữa vào năm 2040. Trong đó ghi nhận tiểu đường tuýp 2 chiếm 90% các ca tiểu đường.
Trước đây, tiểu đường tuýp 2 trước đây được gọi là đái tháo đường không phụ thuộc insulin nhưng giai đoạn sau của bệnh thì việc điều trị sẽ cần dùng đến insulin để kiểm soát đường huyết nên thuật ngữ này không còn phù hợp nữa.
Các triệu chứng của bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin có thể kể đến như:
Nếu bạn xuất hiện dấu gai đen (acanthosis nigricans) quanh cổ hoặc nách, hãy đến gặp bác sĩ, chúng có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể bạn đang đề kháng insulin.
Đường huyết cao ở người bệnh đái tháo đường có thể làm tổn thương mạch máu, thần kinh và các cơ quan, dẫn đến hình thành một số biến chứng tiềm ẩn. Các biến chứng do bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin gây ra bao gồm:
Bệnh tim và đột quỵ
Mức đường huyết cao liên tục có thể làm tăng nguy cơ mạch máu bị thu hẹp và tắc nghẽn do các mảng xơ vữa. Điều này có thể làm gián đoạn lưu lượng máu đến tim, gây đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim. Nếu các mạch máu não bị ảnh hưởng, có thể dẫn đến nhồi máu não.
Tổn thương hệ thần kinh
Lượng glucose dư thừa trong máu có thể làm tổn thương các dây thần kinh, gây ra cảm giác ngứa ran hoặc đau ở ngón tay, ngón chân và tứ chi, được gọi là bệnh thần kinh đái tháo đường. Nếu hệ thần kinh ở đường tiêu hóa bị ảnh hưởng có thể gây buồn nôn và táo bón.
Bệnh võng mạc đái tháo đường
Tổn thương võng mạc có thể xảy ra nếu các mạch máu nhỏ trong lớp mô này bị tổn thương, có thể gây giảm thị lực.
Bệnh thận
Lượng đường huyết cao có thể ảnh hưởng đến chức năng thận gây bệnh thận đái tháo đường.
Loét bàn chân
Tổn thương thần kinh ở bàn chân có thể khiến người bệnh không cảm nhận được các vết thương như đạp phải, va quẹt,… có thể dẫn đến loét bàn chân, hay còn gọi là bàn chân đái tháo đường. Điều này xảy ra với khoảng 10% số người mắc bệnh đái tháo đường.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên, bạn nên hẹn gặp bác sĩ để được tư vấn vì chúng có thể là dấu hiệu của bệnh đái tháo đường típ 2 chưa được chẩn đoán.
Bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng và yếu tố nguy cơ mắc bệnh của bạn, họ sẽ đưa ra chỉ định xét nghiệm nếu cần.
Ngay cả khi không có triệu chứng, tất cả mọi người nên được sàng lọc bệnh đái tháo đường típ 2 mỗi 3 năm một lần, bắt đầu từ 45 tuổi theo khuyến cáo của Hiệp hội đái tháo đường Hoa Kỳ.
Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin có vẻ liên quan đến các tương tác phức tạp giữa các yếu tố môi trường và di truyền. Có lẽ, bệnh phát triển khi lối sống gây tiểu đường (tức là lượng calo nạp vào quá nhiều, lượng calo tiêu thụ không đủ, béo phì) chồng lên kiểu gen dễ mắc bệnh.
Bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu người bệnh duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị. Bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống, tập thể dục đều đặn, giảm cân nếu thừa cân, và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh có thể ổn định đường huyết, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Trong một số trường hợp, việc thay đổi lối sống tích cực có thể giúp giảm hoặc không cần dùng thuốc điều trị trong thời gian dài.
Dấu hiệu của tiểu đường không phụ thuộc insulin thường tiến triển chậm và dễ bị bỏ qua. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
Người bị tiểu đường không phụ thuộc insulin nên ưu tiên thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch) và các loại đậu. Nên chọn nguồn protein lành mạnh từ thịt nạc, cá, trứng và đậu phụ, kết hợp chất béo tốt từ dầu ô liu, các loại hạt và cá béo. Trái cây ít đường như bưởi, táo, lê và dâu tây nên được ăn với lượng vừa phải. Hạn chế đường, bánh kẹo ngọt, nước ngọt có gas và thực phẩm chế biến sẵn. Nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày để tránh tăng đường huyết đột ngột và duy trì cân nặng ổn định. Tập thể dục đều đặn và uống đủ nước cũng giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn.
Xem thêm thông tin: Bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin nên ăn gì cho tốt?
Tiểu đường không phụ thuộc insulin thường do sự kết hợp của các yếu tố sau:
Những yếu tố này kết hợp dẫn đến rối loạn chuyển hóa glucose, gây ra tiểu đường không phụ thuộc insulin.
Tiểu đường không phụ thuộc insulin rất nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt, vì có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Bệnh làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng như tim mạch, đột quỵ, suy thận, tổn thương thần kinh, mù lòa và nhiễm trùng chân có thể dẫn đến cắt cụt chi. Ngoài ra, đường huyết cao kéo dài còn gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và tuổi thọ. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả thông qua lối sống lành mạnh và điều trị kịp thời, người bệnh có thể sống khỏe mạnh và ngăn ngừa biến chứng.