Bệnh Horton là gì? Dấu hiệu và phương pháp điều trị

Bệnh Horton là gì?

Bệnh Horton còn được gọi là viêm động mạch thái dương hay viêm động mạch tế bào khổng lồ là một bệnh lý viêm mạch trong đó các động mạch thái dương cung cấp máu cho não, mắt và vùng đầu bị viêm hoặc bị tổn thương gây hẹp. Theo một thống kê năm 2021, tỷ lệ mắc bệnh trên thế giới là 10/100.000 ở những người trên 50 tuổi. Tỷ lệ tử vong hàng năm khoảng 20/1.000 người.

Bệnh Horton chủ yếu xảy ra ở người lớn tuổi, nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới. Bệnh thường gây ảnh hưởng đến các động mạch thái dương tuy nhiên bệnh vẫn có thể ảnh hưởng đến các động mạch khác như động mạch mắt, động mạch cảnh, động mạch chủ,... gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Horton

Các triệu chứng của bệnh Horton không đặc hiệu cho bệnh, dưới đây là một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

Đau đầu

Đau đầu mới xuất hiện hoặc thay đổi tính chất đau so với những cơn đau đầu trước đây. Hơn 75% người bệnh Horton có triệu chứng đau đầu, thường là đau đầu tạm thời thoáng qua ở vùng chẩm, quanh ổ mắt.

Đau đầu khởi phát âm thầm và cường độ tăng dần theo thời gian. Cơn đau đầu có thể dữ dội và không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường. Đau da đầu khi chải tóc là triệu chứng thường gặp, xuất hiện ở vùng thái dương hoặc lan tỏa cả đầu.

Cứng hàm

Cứng hàm hay đau và cảm giác khó chịu khi nhai hoặc nói chuyện do máu cung cấp cho cơ hàm giảm là triệu chứng khá đặc trưng của bệnh Horton và gặp ở 30% người bệnh. Giảm lưu lượng máu còn có thể gây hoại tử lưỡi, mặc dù hiếm gặp.

Triệu chứng về thị giác

Các triệu chứng về thị giác gặp ở 15% người bệnh Horton do thần kinh thị giác thiếu máu nuôi vì viêm mạch ảnh hưởng đến động mạch mắt.

Ban đầu, người bệnh có thể chỉ thấy mất thị lực thoáng qua (hay mù thoáng qua), xuất hiện đột ngột, không đau. Có thể xảy ra một bên hoặc hai bên, có nguy cơ cao sẽ mất thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị. Mất thị lực có thể một phần hoặc hoàn toàn và không thể hồi phục.

Nhìn đôi cũng có thể gặp ở bệnh Horton do liệt dây thần kinh vận nhãn vì thiếu máu nuôi và thường xuất hiện trước khi mất thị lực xảy ra.

Đau nhiều cơ dạng thấp

Đau nhiều cơ dạng thấp và bệnh Horton có chung cơ chế bệnh sinh. Đau nhiều cơ dạng thấp được đặc trưng bởi viêm màng hoạt dịch và viêm quanh khớp, thường ở khớp vai và hông, gây đau và cứng khớp, giảm biên độ vận động. Đau nhiều cơ dạng thấp có thể xuất hiện trước hoặc sau bệnh Horton.

Triệu chứng về thần kinh

Có khoảng 30% người bệnh Horton gặp các triệu chứng thần kinh. Cơn thoáng thiếu máu não hoặc đột quỵ là những bệnh thường gặp. Bệnh đơn dây thần kinh hoặc bệnh thần kinh ngoại biên nhất là tổn thương rễ thần kinh C5 khiến người bệnh không thể dạng vai. Bệnh Horton không ảnh hưởng đến động mạch nội sọ.

Triệu chứng về hô hấp

Khoảng 10% người bệnh Horton bị ho khan hoặc ho đờm, đau họng hoặc khàn giọng.

Triệu chứng ngoài sọ

Tổn thương ngoài sọ xuất hiện ở khoảng 10 đến 15% người bệnh Horton. Bao gồm động mạch chủ ngực, động mạch chủ bụng, động mạch cảnh, động mạch dưới đòn,... Các triệu chứng tổn thương ngoài sọ gồm đau cách hồi chi trên, âm thổi động mạch, mất mạch chi trên, mạch và huyết áp không đều hai bên ở chi trên, hội chứng Raynaud.

Tuy nhiên, những triệu chứng trên không đặc trưng cho bệnh Horton mà nó có thể xảy ra do những bệnh lý khác. Mức độ, thời gian của mỗi triệu chứng trên mỗi người bệnh cũng sẽ khác nhau.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh Horton

Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh Horton, điều quan trọng nhất là bạn phải điều trị ngay lập tức để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Giảm hoặc mất thị lực là biến chứng nghiêm trọng nhất. Các biến chứng khác:

• Viêm và tổn thương các mạch máu khác trong cơ thể;
• Phình mạch, bao gồm phình động mạch chủ, bóc tách động mạch chủ (hiếm gặp);
• Yếu cơ mắt;
• Đột quỵ.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hay đi khám tại các cơ sở y tế khi bạn có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên khiến bạn lo lắng để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh Horton

Bệnh Horton đến nay vẫn chưa xác định được nguyên nhân rõ ràng. Một số yếu tố và môi trường được cho là có liên quan đến bệnh Horton. Gen HLA loại II được thấy rằng có liên quan chặt chẽ tới bệnh.

Các nhà nghiên cứu cho rằng nguyên nhân gây ra bệnh có thể liên quan đến nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn. Một số loại virus hoặc vi khuẩn được cho là nguyên nhân gây ra bệnh Horton gồm:

• Virus varicella-zoster (VZV): Virus gây bệnh thủy đậu và zona;
• Virus herpes simplex;
• Virus Epstein–Barr (EBV): Virus gây bệnh bạch cầu đơn nhân;
• Vi khuẩn Chlamydia pneumoniae;
• Vi khuẩn Mycoplasma pneumoniae.

Tuy nhiên vẫn chưa có bằng chứng chứng minh chắc chắn hay bác bỏ những nguyên nhân trên.