Nhiễm toan hô hấp là gì và cách điều trị như thế nào?

Nhiễm toan hô hấp gây ảnh hưởng lớn đến người bệnh, ảnh hưởng lớn đến việc hoạt động của não bộ cũng như các hệ thống: Cơ quan, tay, chân,... Cùng tìm hiểu rõ hơn về tình trạng nhiễm toan hô hấp qua bài dưới đây.

Nhiễm toan hô hấp là gì?

Nhiễm toan hô hấp là tình trạng cơ thể tích tụ nhiều khí CO2, rối loạn cân bằng acid - base. Phổi là cơ quan có chức năng lọc và loại bỏ khí CO2 trong quá trình thở. Đôi khi phổi gặp các vấn đề nên CO2 không được thải ra ngoài nên ứ đọng lại, điều này dẫn đến nồng độ CO2 tăng lên dẫn đến nồng độ H2CO3 và pH tăng lên.

Có hai loại nhiễm toan hô hấp chính: Nhiễm toan hô hấp cấp tính và nhiễm toan hô hấp mạn tính. Để phân biệt hai dạng nhiễm toan hô hấp này người ta thường dựa vào độ tăng nồng độ HCO3 tăng.

Nhiễm toan hô hấp cấp tính

Thường là bệnh thứ phát do suy hô hấp cấp. Trường hợp người bệnh bị suy hô hấp cấp không được chữa trị kịp thời thì có thể gặp các biến chứng như: Thiếu hụt oxy trong máu, tăng nồng độ kali huyết, rối loạn tim mạch, nguy hiểm hơn có thể ngừng tim.

Các biểu hiện thường thấy của nhiễm toan hô hấp cấp tính là triệu chứng lú lẫn, lơ mơ, giật cơ, tinh thần không ổn định, rối loạn giấc ngủ trong các trường hợp nghiêm trọng làm tăng áp lực dịch não tủy, tăng áp lực nội sọ, gây ra các vấn đề về hệ thống thần kinh trung ương.

Nhiễm toan hô hấp mạn tính

Nhiễm toan hô hấp mạn tính thường gặp ở các bệnh nhân mắc các bệnh về phổi. Thận đào thải acid dưới dạng NH4+ và Cl- gây nên tình trạng hạ Clo máu đây là đặc trưng trong nhiễm toan hô hấp mạn tính. Trong các trường hợp bệnh nhân thở máy, điều chỉnh toan hô hấp quá nhanh thì thận phải mất 2 - 3 ngày để bài tiết hết Bicarbonat. Dẫn đến tình trạng nhiễm kiềm chuyển hóa sau khi tăng thải khí .

Nhiễm toan hô hấp là do đâu?

Nhiễm toan hô hấp có nguyên nhân chính là do sự giảm đào thải khí CO2 dẫn tới tích tụ quá nhiều trong cơ thể. Tình trạng này dẫn đến PaCO2 tăng cao trong máu có thể đi kèm hoặc không đi kèm với sự tăng HCO3-. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự giảm đào thải CO2 như:

• Vấn đề liên quan đến hệ tuần hoàn: Bệnh lý hệ tuần hoàn có thể làm thay đổi khả năng cung cấp máu đến phổi, gây ứ máu tại các tĩnh mạch và suy tim, mắc các bệnh thần kinh cơ. Những tình trạng này ảnh hưởng đến khả năng phổi thải trừ khí CO2.
• Ức chế thần kinh trung ương: Sự ức chế của hệ thần kinh trung ương do nhiễm trùng, tổn thương não, sử dụng thuốc mê, hoặc tác động của các loại thuốc ngủ có thể giảm độ nhạy của các dây thần kinh đối với CO2. Điều này khiến cơ thể không loại bỏ hết CO2 dư thừa, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như: Đau đớn, bồn chồn, vật vã và khóc lóc...
• Mắc các bệnh về đường hô hấp, về phổi: Các bệnh lý như hen suyễn, viêm phổi nặng và các tình trạng giảm thông khí phế nang trong hoặc ngoài phổi dẫn đến tích tụ nhiều CO2 trong cơ thể.
• Nguyên nhân Khác: Phụ nữ mang thai có thể trải qua sự tăng sản xuất CO2 do tăng cường hô hấp. Các tình trạng như xơ gan, thiếu máu nặng và cường giáp cũng có thể góp phần gây nhiễm toan hô hấp.

Cách điều trị nhiễm toan hô hấp

Sau khi bệnh nhân được thăm khám và chẩn đoán nhiễm toan hô hấp, mục tiêu điều trị sẽ tập trung vào việc khắc phục nguyên nhân gây bệnh, cải thiện tình trạng thông khí và phục hồi chức năng hô hấp cho bệnh nhân. 

Bác sĩ có thể chỉ định điều trị thuốc giúp giãn đường dẫn khí, áp dụng kỹ thuật CPAP (thở áp suất dương liên tục) hoặc thở oxy. Trong đó phương pháp CPAP giúp người bệnh hô hấp dễ dàng hơn trong trường hợp bệnh nhân đang bị yếu cơ hoặc đường thở tắc nghẽn.

Bên cạnh các biện pháp điều trị nhiễm toan mà các bác sĩ đưa ra, người bệnh cần tuân thủ điều trị và chủ động cải thiện tình trạng sức khỏe bản thân để phối hợp điều trị. Áp dụng thực đơn dinh dưỡng lành mạnh, phù hợp, thay đổi thói quen sinh hoạt khoa học, uống thuốc theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế và không dùng chất kích thích, không hút thuốc lá vì điều này có thể làm tổn thương đến phổi làm cho việc hô hấp kém đi.

Cần duy trì trọng lượng khỏe mạnh vì béo phì có thể khiến bạn khó thở hơn, uống nhiều nước. Ngừng uống rượu vì uống rượu lâu ngày có thể làm tăng tích tụ axit lactic.

Cần làm gì khi nhiễm toan hô hấp?

Nhiễm toan hô hấp thường do các nguyên nhân khác nhau. Do đó, tùy vào nguyên nhân sẽ có các cách điều trị khác nhau tùy vào các triệu chứng bệnh nhân mắc phải. Cần có các biện pháp xử trí phù hợp nhằm giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm.

Trong trường hợp bệnh nhân hôn mê cần đặt bệnh nhân nằm đúng tư thế để có thể cải thiện khả năng hô hấp:

• Đặt bệnh nhân nằm ngửa, chân cao hơn đầu, nâng hai chân cao hơn tim nếu bệnh nhân vẫn còn tự thở được, nới lỏng thắt lưng, cổ áo và quần áo bó sát ảnh hưởng tới khả năng hô hấp của bệnh nhân.
• Cần kiểm tra khả năng hô hấp của bệnh nhân, nếu bệnh nhân không thể tự hô hấp, cần hô hấp nhân tạo duy trì khả năng thở tới khi bệnh nhân được đưa đến bệnh viện gần nhất.
• Cần gọi cấp cứu ngay lập tức để bệnh nhân đến bệnh viện nhanh nhất có thể, để bác sĩ kịp thời sử dụng các công cụ hỗ trợ như máy thở,...

Những kiến thức trên cần thiết cho chúng ta khi gặp phải tình trạng nhiễm toan hô hấp. Đây là tình trạng cấp cứu cần được xử trí đúng cách và kịp thời để hạn chế tối đa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. 

Xem thêm:

• Vì sao hen phế quản tái phát vào trời lạnh?
• Đo chức năng hô hấp được chỉ định khi nào?