Oxytocin trong sản khoa và những lưu ý cần biết

Bài viết này sẽ đi sâu tìm hiểu về vai trò và ứng dụng của Oxytocin trong sản khoa. Hy vọng bài viết của Long Châu sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của loại hormone đặc biệt này.

Oxytocin là gì?

Oxytocin là một hormone được sản xuất tự nhiên trong cơ thể. Nó đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh lý, bao gồm:

• Kích thích chuyển dạ: Oxytocin là "chìa khóa" khởi động và duy trì quá trình chuyển dạ. Khi đến thời điểm sinh nở, cơ thể sản phụ sẽ tự sản sinh Oxytocin, kích thích các cơn co bóp tử cung, đẩy em bé ra ngoài.
• Giúp co hồi tử cung sau sinh: Sau khi sinh, Oxytocin tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc co hồi tử cung, ngăn ngừa tình trạng băng huyết sau sinh.
• Thúc đẩy tiết sữa: Oxytocin kích thích các tế bào sản xuất sữa trong tuyến vú, giúp mẹ có thể cho con bú tốt hơn.
• Tăng cường gắn kết mẹ - con: Oxytocin được ví như "chất xúc tác" cho tình yêu thương giữa mẹ và con. Khi mẹ ôm ấp, âu yếm con, cơ thể sẽ sản sinh Oxytocin, tạo nên sự gắn kết mật thiết và thúc đẩy sự phát triển tình cảm của trẻ.

Oxytocin được sản xuất ở thùy sau tuyến yên nằm ở não bộ. Khi được giải phóng, nó di chuyển qua dòng máu đến các cơ quan khác nhau trong cơ thể. Ngoài ra, Oxytocin còn có thể được tìm thấy trong sữa mẹ. Khi trẻ bú, Oxytocin được giải phóng từ núm vú của mẹ, giúp trẻ cảm thấy thư giãn và gắn bó hơn với mẹ hơn.

Oxytocin trong sản khoa

Trong sản khoa, Oxytocin được sử dụng dưới dạng thuốc tiêm tĩnh mạch hoặc qua đường mũi. Liều lượng, cách sử dụng sẽ tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng người và được bác sĩ sản khoa điều chỉnh phù hợp.

Ứng dụng của Oxytocin trong sản khoa bao gồm:

• Kích thích chuyển dạ và sinh nở: Oxytocin gây co bóp tử cung, giúp đẩy em bé ra ngoài trong quá trình sinh nở. Cơn co do Oxytocin mạnh hơn và thường xuyên hơn so với cơn co tự nhiên.
• Kiểm soát chảy máu sau sinh: Oxytocin giúp co bóp tử cung sau khi sinh, giúp giảm nguy cơ chảy máu sau sinh, biến chứng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người phụ nữ. Oxytocin thường được sử dụng ngay sau khi sinh để giúp co bóp tử cung, giảm nguy cơ chảy máu.
• Hỗ trợ cho con bú: Oxytocin kích thích các cơ trong vú co bóp, giúp sữa di chuyển từ các nang sữa đến núm vú, hỗ trợ quá trình cho con bú hiệu quả. Oxytocin có thể được sử dụng để hỗ trợ phụ nữ gặp khó khăn trong việc cho con bú, đặc biệt là trong những ngày đầu sau sinh.

Ngoài ra, Oxytocin còn có thể được sử dụng trong một số trường hợp khác như:

• Điều trị thiếu máu sau sinh.
• Điều trị u xơ tử cung.
• Giúp thai nhi di chuyển trong tử cung trước khi sinh.

Chống chỉ định sử dụng Oxytocin

Oxytocin là một loại thuốc quan trọng trong sản khoa, tuy nhiên, nó cũng có một số chống chỉ định cần lưu ý để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho người sử dụng. Dưới đây là các chống chỉ định chính cho việc sử dụng Oxytocin trong sản khoa:

Chống chỉ định tuyệt đối

• Bất tương xứng đầu thai nhi - khung chậu: Oxytocin có thể gây co bóp tử cung mạnh, dẫn đến vỡ tử cung nếu thai nhi quá to so với khung chậu của người mẹ.
• Ngôi thai bất thường: Oxytocin không hiệu quả trong việc kích thích chuyển dạ khi thai nhi nằm trong tư thế bất thường (ví dụ: ngôi ngang, ngôi mông).
• Nhau tiền đạo trung tâm hoặc có khối u tiền đạo: Oxytocin có thể gây co bóp tử cung, dẫn đến chảy máu âm đạo dữ dội và nguy hiểm cho tính mạng người mẹ.
• Nhau bong non thể nặng: Oxytocin có thể làm tăng nguy cơ bong nhau non hoàn toàn, dẫn đến thiếu máu thai nhi và tử vong thai nhi.
• Cơn co cường tính: Oxytocin có thể làm tăng cường độ, tần suất cơn co tử cung, dẫn đến nguy cơ vỡ tử cung và suy thai.

Chống chỉ định tương đối

• Tử cung có sẹo do vết mổ lấy thai trước đây: Oxytocin có thể làm tăng nguy cơ vỡ tử cung ở những phụ nữ có vết mổ lấy thai trước đây.
• Đa thai, đa ối: Oxytocin có thể gây co bóp tử cung quá mạnh, dẫn đến nguy cơ suy thai và sinh non ở những phụ nữ mang đa thai hoặc đa ối.
• Sa dây rốn khi thai nhi còn sống: Oxytocin có thể làm tăng nguy cơ chèn ép dây rốn, dẫn đến thiếu máu thai nhi và tử vong thai nhi.
• Bệnh lây truyền qua đường tình dục: Oxytocin có thể làm tăng nguy cơ lây truyền các bệnh lây truyền qua đường tình dục từ mẹ sang thai nhi.
• Cao huyết áp: Oxytocin có thể làm tăng huyết áp ở những phụ nữ có tiền sử cao huyết áp.
• Bệnh tim mạch: Oxytocin có thể làm tăng nguy cơ suy tim ở những phụ nữ có bệnh tim mạch.

Quyết định sử dụng Oxytocin trong sản khoa cần được cân nhắc kỹ lưỡng bởi bác sĩ sản khoa dựa trên tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi, cũng như các yếu tố nguy cơ khác. Bác sĩ sẽ theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi trong quá trình sử dụng Oxytocin để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào xảy ra, việc sử dụng Oxytocin sẽ được ngừng lại ngay lập tức.

Tác dụng phụ của Oxytocin

Oxytocin giống như bất kỳ loại thuốc nào khác, Oxytocin cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ. Dưới đây là một số tác dụng phụ phổ biến của Oxytocin trong sản khoa:

• Buồn nôn, nôn: Đây là tác dụng phụ phổ biến nhất của Oxytocin, thường xảy ra ở khoảng 10 - 20% người sử dụng.
• Nhức đầu: Nhức đầu có thể do tăng huyết áp tạm thời do Oxytocin gây ra.
• Đỏ bừng mặt: Oxytocin có thể làm giãn mạch máu, dẫn đến đỏ bừng mặt.
• Sốt: Sốt nhẹ có thể xảy ra sau khi sử dụng Oxytocin.
• Rối loạn nhịp tim: Oxytocin có thể gây ra nhịp tim nhanh hoặc chậm tạm thời.
• Co thắt tử cung quá mức: Co thắt tử cung quá mức có thể gây đau đớn cho người phụ nữ và có thể dẫn đến suy thai.
• Vỡ tử cung: Vỡ tử cung là biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng có thể xảy ra do co thắt tử cung quá mạnh.

Ngoài ra, Oxytocin cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ ít phổ biến hơn, bao gồm:

• Phản ứng dị ứng: Phản ứng dị ứng với Oxytocin có thể biểu hiện dưới dạng ngứa, nổi mẩn đỏ, sưng tấy hoặc khó thở.
• Giảm lượng natri trong máu: Giảm lượng natri trong máu có thể gây ra các triệu chứng như nhức đầu, buồn nôn, nôn mửa và lú lẫn.
• Co giật: Co giật hiếm khi xảy ra do Oxytocin, nhưng có thể xảy ra ở những người có tiền sử co giật hoặc các vấn đề về não.

Mức độ, tần suất xảy ra các tác dụng phụ của Oxytocin có thể khác nhau ở mỗi người. Bác sĩ sản khoa sẽ theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi trong quá trình sử dụng Oxytocin để phát hiện, xử lý kịp thời các tác dụng phụ nếu xảy ra. Nếu có bất kỳ tác dụng phụ bất thường hoặc nghiêm trọng nào xảy ra, Oxytocin sẽ được ngừng lại ngay lập tức.

Những lưu ý khi sử dụng Oxytocin trong sản khoa an toàn và hiệu quả

Việc sử dụng Oxytocin cần được thực hiện một cách cẩn thận theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn, hiệu quả. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi sử dụng Oxytocin trong sản khoa:

Chỉ sử dụng Oxytocin theo chỉ định của bác sĩ

Việc sử dụng Oxytocin cần được thực hiện dựa trên đánh giá tình trạng sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Chỉ sử dụng Oxytocin khi có chỉ định y tế rõ ràng và cần được theo dõi chặt chẽ trong quá trình sử dụng. 

Tuyệt đối không tự ý sử dụng Oxytocin tại nhà mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ vì có thể dẫn đến những hậu quả nguy hiểm.

Theo dõi tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi

Trong quá trình sử dụng Oxytocin, cần theo dõi liên tục các dấu hiệu sinh tồn của mẹ và thai nhi, bao gồm: Tần số tim thai, cơn co tử cung, huyết áp của mẹ, áp lực trong tử cung. Việc theo dõi chặt chẽ sẽ giúp phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra và có biện pháp xử trí kịp thời.

Sử dụng liều lượng phù hợp

Liều lượng Oxytocin được sử dụng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Tình trạng sức khỏe của mẹ, tuổi thai, mức độ co tử cung,... Bác sĩ sẽ điều chỉnh liều lượng Oxytocin phù hợp dựa trên tình trạng cụ thể của từng sản phụ. Việc sử dụng Oxytocin liều cao có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như co tử cung quá mạnh, vỡ tử cung, suy thai.

Một số lưu ý khác

• Cần thông báo cho bác sĩ nếu bạn có bất kỳ dị ứng nào với thuốc hoặc có tiền sử mắc các bệnh lý như cao huyết áp, bệnh tim mạch, bệnh lý về tử cung,...
• Cần theo dõi các tác dụng phụ của Oxytocin như buồn nôn, nôn, nhức đầu, hạ huyết áp,... và báo cho bác sĩ nếu gặp phải các tác dụng phụ này. 
• Sau khi sử dụng Oxytocin, cần nghỉ ngơi đầy đủ và theo dõi sức khỏe theo hướng dẫn của bác sĩ.

Sử dụng Oxytocin đúng cách dưới sự hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp thai phụ sinh con thuận lợi, an toàn và có những trải nghiệm tuyệt vời trong hành trình làm mẹ. Hãy trân trọng và sử dụng Oxytocin một cách thông minh để đón chào những thiên thần nhỏ bé chào đời khỏe mạnh, hạnh phúc.

Xem thêm:

• Phụ nữ có bầu uống Panadol được không? Vì sao?
• Top các loại thuốc giảm đau hạ sốt kháng viêm phổ biến