Sốc giảm thể tích tuần hoàn là gì? Nguyên nhân và cách xử trí

Trong bài viết, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp cấp cứu hiệu quả để xử lý tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn. Đồng thời, đưa ra lời khuyên hữu ích giúp bạn phòng tránh tình trạng trên. Hãy cùng Long Châu tìm hiểu vấn đề này và giải đáp những thắc mắc xoay quanh ngay trong bài viết bạn nhé!

Tổng quan về sốc giảm thể tích tuần hoàn

Sốc giảm thể tích tuần hoàn là gì?

Sốc giảm thể tích, hay còn được biết đến là sốc xuất huyết, xảy ra khi cơ thể mất hơn 20% máu hoặc chất lỏng. Hậu quả của tình trạng này là giảm khả năng cung cấp máu của tim và tăng lực cản trong lưu thông máu, dẫn đến thiếu máu nuôi các cơ quan trong cơ thể. 

Sốc giảm thể tích cần được phát hiện, điều trị kịp thời để tránh các biến chứng không mong muốn. Bệnh nhân có thể phải đối mặt với tình trạng hạ huyết áp kéo dài dẫn đến suy đa cơ quan, thậm chí gây tử vong nếu không được xử lý nhanh chóng và can thiệp cấp cứu kịp thời.

Sốc giảm thể tích tuần hoàn do nguyên nhân nào gây ra?

Tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn xảy ra chủ yếu do các nguyên nhân sau:

• Mất máu: Có thể do các bệnh lý như xuất huyết tiêu hóa, loét dạ dày, vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, chấn thương nặng hoặc các vết thương liên quan đến mạch máu. Các bệnh nhân bị bệnh lý sản khoa như thai ngoài tử cung, rách tử cung, hoặc mất máu trong quá trình sinh nở cũng có thể gặp phải sốc giảm thể tích tuần hoàn do mất máu.
• Mất nước: Các tình trạng bệnh lý dẫn đến mất nước như nôn mửa nhiều lần, đái tháo nhạt, tiêu chảy cấp, sử dụng thuốc lợi tiểu, tăng áp lực thẩm thấu, hoặc truyền quá nhiều dung dịch ưu trương. Bệnh nhân bị bỏng nặng, say nắng, hoặc bệnh nhân viêm tụy cấp cũng có thể gặp phải tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn do mất nước.

Dấu hiệu nhận biết và cách xử trí khi gặp tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn

Triệu chứng sốc giảm thể tích tuần hoàn

Các biểu hiện và dấu hiệu của sốc giảm thể tích có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ mất máu hoặc mất dịch. Nhưng dù là mất lượng rất nhỏ cũng có khả năng đe dọa tính mạng, dó đó cần phải thực hiện cấp cứu y tế ngay lập tức. Trong một số trường hợp, triệu chứng của xuất huyết nội có thể không rõ ràng cho đến khi xuất hiện các dấu hiệu của sốc.

Sốc giảm thể tích tuần hoàn nhẹ có các triệu chứng như nhức đầu, buồn nôn, đổ nhiều mồ hôi, chóng mặt, mệt mỏi. Khi gặp phải những dấu hiệu nghiêm trọng như da lạnh hoặc ẩm, da xanh, thở nhanh và nông, nhịp tim nhanh, lú lẫn, mệt mỏi, mạch yếu, môi và móng tay nhợt, ít/không có nước tiểu hoặc trạng thái tinh thần không ổn định, mất ý thức, bạn cần chú ý và tìm kiếm sự giúp đỡ y tế khẩn cấp ngay lập tức.

Các biện pháp chẩn đoán sốc giảm thể tích tuần hoàn

Nếu có nghi ngờ về tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra ngay lập tức. Việc nhận biết chảy máu nặng thường khá dễ dàng, nhưng việc phát hiện xuất huyết bên trong có thể khó khăn cho đến khi xuất hiện các dấu hiệu của sốc giảm thể tích.

Bác sĩ sẽ quan sát các triệu chứng lâm sàng kết hợp với các phương pháp xét nghiệm để đánh giá tình trạng sốc giảm thể tích của bệnh nhân, bao gồm:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra cân bằng điện giải, chức năng gan và thận.
• Chụp CT/siêu âm các cơ quan.
• Siêu âm tim hoặc điện tâm đồ để đánh giá chức năng tim.
• Nội soi dạ dày - thực quản.
• Kiểm tra hiệu quả bơm máu của tim bằng cách đặt ống thông tim.
• Đo lượng nước tiểu trong bàng quang.

Cấp cứu trong trường hợp sốc giảm thể tích tuần hoàn

Trong cấp cứu giảm thể tích tuần hoàn, các biện pháp xử trí nhằm hai mục đích chính là hồi sức cho bệnh nhân và điều trị nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Nguyên tắc cấp cứu giảm thể tích tuần hoàn:

• Đánh giá chỉ số sinh tồn của bệnh nhân.
• Nhanh chóng xác định nguyên nhân gây giảm thể tích tuần hoàn.
• Thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng cơ bản và xét nghiệm nhóm máu trong trường hợp bệnh nhân bị sốc mất máu.
• Truyền dịch thay thế trong thời gian nhanh nhất.

Trong quá trình hồi sức cho bệnh nhân, cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Thực hiện các biện pháp hồi sức cần thiết như đặt bệnh nhân nằm đầu thấp, đề phòng nguy cơ viêm phổi hít, cho bệnh nhân thở oxy qua đường mũi với tần số 2 - 6 lần/phút. Nếu bệnh nhân bị trào ngược vào phổi, suy hô hấp hoặc rối loạn ý thức, cần chỉ định đặt nội khí quản.
• Đặt hai đường truyền tĩnh mạch lớn và chắc chắn, đặt catheter tĩnh mạch trung tâm, đo áp lực tĩnh mạch trung tâm (CVP) đối với bệnh nhân suy tim. Đồng thời giữ ấm cho bệnh nhân, đặt ống thông tiểu, lấy máu xét nghiệm và đo điện tim.
• Ưu tiên bù dịch và phục hồi huyết động bằng cách truyền nhanh Natri Clorid 0,9% hoặc Ringer lactat 500ml/15 phút cho đến khi huyết áp đạt 70 - 80 mmHg, sau đó giảm tốc độ truyền dịch. Truyền dung dịch keo nếu sau khi truyền dung dịch muối đẳng trương đạt 50ml/kg mà bệnh nhân vẫn còn dấu hiệu sốc. 

Quan trọng là theo dõi sát sao các chỉ số sinh tồn của bệnh nhân trong quá trình truyền dịch. Cần chỉ định truyền máu khẩn cấp đối với những bệnh nhân sốc mất máu.

Để xử lý nguyên nhân gây sốc do giảm thể tích tuần hoàn, cần triển khai các biện pháp như cầm máu. Bên cạnh đó, cũng cần áp dụng những phương pháp khác như đặt ống thông Blakemore để truyền dung dịch Terlipressin hoặc Vasopressin, phẫu thuật cắt dạ dày, phẫu thuật cắt lách hoặc cắt tử cung tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Phòng ngừa tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn như thế nào?

Trong nhiều trường hợp, bạn không thể ngăn chặn hoàn toàn tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn vì tình trạng này thường xảy ra sau chấn thương hoặc bệnh nặng. Bạn có thể uống đủ nước nhằm phòng ngừa khả năng mất nước. Sử dụng các loại đồ uống cân bằng muối và đường thiết yếu, như dung dịch bù nước, sẽ hữu ích nếu bạn bị nôn mửa hoặc tiêu chảy nặng.

Hy vọng rằng bạn đã có thông tin hữu ích về tình trạng sốc giảm thể tích tuần hoàn. Trong việc chẩn đoán và điều trị sốc giảm thể tích tuần hoàn, sự nhanh chóng, chính xác là yếu tố quyết định khả năng phục hồi. Việc đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời, hiệu quả có thể cứu sống bệnh nhân. Tuy nhiên, việc phòng tránh và nhận biết cũng rất quan trọng trước khi tình trạng trở nên nghiêm trọng.

Xem thêm:

• Xử lý cấp cứu mất nước nặng sau sốc ở trẻ
• Sốc phản vệ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý
• Sốc tắc nghẽn là gì? Nguyên nhân gây ra sốc tắc nghẽn