Đột quỵ có cứu được không? Cách tăng cơ hội sống sót

Đột quỵ là một trong những tình trạng y tế khẩn cấp nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh. Một trong những câu hỏi được quan tâm nhiều là “Đột quỵ có cứu được không?” và nếu có thì cơ hội phục hồi đến đâu? Nhờ sự tiến bộ của y học hiện đại, nhiều bệnh nhân đột quỵ đã được cứu sống và phục hồi tốt. Tuy nhiên, kết quả điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong bài viết dưới đây, Long Châu sẽ cùng bạn làm rõ.

Đột quỵ có cứu được không?

Với thắc mắc này, câu trả lời là đột quỵ có thể cứu được nếu phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Tuy nhiên, thực tế ghi nhận chỉ 20 - 30% bệnh nhân đột quỵ đến viện trong "khung giờ vàng" - dưới 3 giờ từ khi xuất hiện triệu chứng. Tỷ lệ sống sót sau đột quỵ phụ thuộc vào loại đột quỵ, thời gian can thiệp và mức độ tổn thương não.

Loại đột quỵ và phương pháp can thiệp

Can thiệp bằng thuốc tiêu sợi huyết (Alteplase) trong vòng 3 giờ đầu có thể làm tăng cơ hội hồi phục chức năng và giảm tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp, theo khuyến cáo của AHA/ASA. Thủ thuật lấy huyết khối cơ học (thrombectomy) thực hiện trong 6 - 24 giờ giúp cứu sống 60 - 70% bệnh nhân, kể cả trường hợp nặng. Với đột quỵ xuất huyết não, phẫu thuật dẫn lưu máu sớm giúp giảm tỷ lệ tử vong từ 50% xuống 30%.

Thời gian can thiệp

Đột quỵ là tình trạng cấp cứu y tế khẩn cấp, trong đó thời gian là yếu tố sống còn. Mỗi phút chậm trễ sẽ có khoảng 1,9 triệu tế bào thần kinh bị hủy hoại, làm giảm cơ hội phục hồi và tăng nguy cơ tử vong. Can thiệp trong 3 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng giúp tăng 30 - 50% cơ hội hồi phục. Trong khi can thiệp sau 4,5 - 6 giờ, nguy cơ di chứng nặng hoặc tử vong tăng đáng kể.

Mức độ tổn thương não

Tổn thương nhỏ, không ảnh hưởng vùng chức năng (như vận động, ngôn ngữ) có tiên lượng tốt, phục hồi nhanh. Tổn thương lớn hoặc ở vùng quan trọng (thân não, vỏ não) dù can thiệp kịp vẫn có nguy cơ tử vong hoặc tàn phế khá cao.

Tình trạng bệnh nhân

Bệnh nhân trẻ có khả năng phục hồi tốt hơn do mạch máu và não bộ dẻo dai. Bệnh nhân có bệnh nền như: Tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim làm tăng nguy cơ biến chứng và giảm hiệu quả điều trị.

Vai trò của cơ sở y tế

Bệnh nhân cần được chuyển ngay đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ chuyên sâu, nơi áp dụng quy trình "Code Stroke" để rút ngắn thời gian chẩn đoán và điều trị. Tại đây, các kỹ thuật như chụp CT/MRI, xét nghiệm máu và can thiệp nội mạch được thực hiện đồng bộ. Các loại đột quỵ được chẩn đoán chính xác và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp giúp tăng cơ hội cứu sống bệnh nhân.

Cách tăng khả năng cứu sống người bị đột quỵ

Đột quỵ có cứu được không đến đây bạn đã rõ. Vậy làm thế nào để tăng khả năng cứu sống người đột quỵ?

Nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ

Để tăng khả năng cứu sống người bệnh, việc nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ là yếu tố then chốt. Quy tắc FAST đột quỵ (Face – méo mặt, Arm – yếu liệt tay chân, Speech – nói ngọng, khó phát âm, Time – gọi cấp cứu ngay) giúp mọi người dễ dàng ghi nhớ và phát hiện triệu chứng đột quỵ chỉ trong vài giây. Khi phát hiện người bệnh có một trong các dấu hiệu này, cần gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Hãy đưa bệnh nhân đến bệnh viện có chuyên khoa đột quỵ trong vòng 1 giờ đầu là tốt nhất.

Sơ cứu đột quỵ đúng cách

Những người xung quanh tuyệt đối không tự ý điều trị, không cho uống thuốc, không châm cứu hay để bệnh nhân tự di chuyển. Khi sơ cứu đột quỵ tại chỗ, người cấp cứu nên đặt bệnh nhân nằm nghiêng để đảm bảo đường thở thông thoáng. Việc nới lỏng cổ áo, cà vạt, thắt lưng sẽ giúp người bệnh dễ thở hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng khăn tay quấn vào ngón tay trỏ để nhẹ nhàng lấy đờm dãi sẽ giúp người bệnh thông thoáng đường thở.

Nếu bệnh nhân có biểu hiện co giật, không nên cố gắng mở miệng hay đặt bất kỳ vật gì vào miệng. Nếu người bệnh ngừng thở hoặc không có mạch, cần tiến hành hô hấp nhân tạo và xoa bóp tim ngoài lồng ngực ngay lập tức.

Khả năng phục hồi sau đột quỵ

Đột quỵ có cứu được không? Câu trả lời là có. Vậy khả năng phục hồi hoàn toàn sau khi bị đột quỵ thì sao? Khả năng phục hồi sau khi bị đột quỵ phụ thuộc vào nhiều yếu tố và có sự khác biệt lớn giữa các nhóm bệnh nhân.

Theo các nghiên cứu:

• Chỉ khoảng 10 - 15% người bị đột quỵ có thể phục hồi hoàn toàn, lấy lại được toàn bộ chức năng đã mất và trở lại cuộc sống bình thường.
• Khoảng 25 - 40% bệnh nhân phục hồi một phần, có thể tự chủ trong sinh hoạt hàng ngày nhưng vẫn còn một số di chứng như yếu liệt nhẹ, rối loạn ngôn ngữ hoặc vận động.
• Có tới 50 - 65% người bị đột quỵ không thể hồi phục hoàn toàn, phải sống chung với các di chứng lâu dài như: Liệt nửa người, khó nói, suy giảm trí nhớ hoặc cần sự hỗ trợ trong chăm sóc cá nhân.
• Một số nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ tử vong và phụ thuộc sau 5 năm ở bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não và xuất huyết não lần lượt có thể lên tới 70,6% và 79% (nguồn: Stroke Association UK, 2022).

Một số sách giúp tăng khả năng phục hồi sau đột quỵ như:

Bắt đầu phục hồi chức năng càng sớm càng tốt

Thời gian vàng để phục hồi chức năng là trong vòng 3 tháng đầu sau đột quỵ. Tốt nhất, bệnh nhân nên bắt đầu tập luyện ngay khi người bệnh ổn định về mặt y tế, thường là sau 24 - 48 giờ kể từ khi bị đột quỵ. Việc tập luyện sớm giúp hạn chế teo cơ, cứng khớp, loét tì đè và tăng khả năng lấy lại các chức năng đã mất.

Thực hiện các bài tập phục hồi chức năng đa dạng

Việc thực hiện các bài tập phục hồi chức năng đa dạng cũng vô cùng quan trọng:

• Tập vận động: Bài tập tăng sức mạnh cơ, tăng sức bền, phục hồi tầm vận động chủ động, tập chịu sức nặng trên chi yếu, tập giữ thăng bằng khi ngồi, đứng, đi lại.
• Tập luyện chức năng ngôn ngữ: Đối với bệnh nhân có rối loạn ngôn ngữ, cần tập luyện với chuyên gia âm ngữ trị liệu để cải thiện khả năng nói, hiểu, đọc, viết.
• Tập luyện chức năng nhận thức: Tập luyện trí nhớ, chú ý, khả năng diễn đạt, giúp phục hồi nhận thức và giao tiếp xã hội.
• Tập phục hồi chức năng nuốt: Đối với người bệnh gặp khó khăn khi nuốt, cần tập các bài phục hồi chức năng nuốt để đảm bảo ăn uống an toàn.

Đột quỵ có cứu được không? Đột quỵ hoàn toàn có thể cứu được nếu được phát hiện sớm và cấp cứu, điều trị kịp thời tại các cơ sở y tế chuyên sâu. Thời gian là yếu tố quyết định sống còn. Mỗi phút trôi qua đều ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hồi phục của người bệnh. Việc trang bị kiến thức nhận biết dấu hiệu đột quỵ, chủ động phòng ngừa và xử lý đúng cách sẽ giúp nâng cao cơ hội sống sót và giảm thiểu di chứng sau đột quỵ.