Mất ngủ ở người trung niên: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Mất ngủ ảnh hưởng đến khoảng một phần ba người trưởng thành, với 10% trong số họ gặp phải tình trạng nghiêm trọng. Ngủ không đủ giấc có thể làm gia tăng nguy cơ trầm cảm, béo phì, tiểu đường, huyết áp cao và các vấn đề về trí nhớ, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tổng thể. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin liên quan đến tình trạng mất ngủ ở người trung niên, từ nguyên nhân cho đến phương pháp điều trị. 

Tìm hiểu tình trạng mất ngủ ở người trung niên

Mất ngủ là một rối loạn giấc ngủ phổ biến, khiến người bệnh khó vào giấc hoặc có giấc ngủ ngắn, dẫn đến mệt mỏi ban ngày và suy giảm nhận thức. Có hai loại mất ngủ chính: Mất ngủ khởi phát (khó ngủ) và mất ngủ duy trì (khó duy trì giấc ngủ). Một số người gặp cả hai vấn đề này. Hiện nay, khoảng 10 đến 30% người lớn mắc chứng mất ngủ, đặc biệt là người từ 60 tuổi trở lên do ảnh hưởng của bệnh lý và thay đổi sinh lý khi lão hóa.

Người cao tuổi thường có thời gian ngủ ngắn hơn, dễ thức dậy giữa đêm và cần nhiều thời gian hơn để đi vào giấc ngủ. Những thay đổi này liên quan đến sự suy giảm hoạt động của đồng hồ sinh học, làm giảm khả năng xử lý tín hiệu sinh học, dẫn đến việc đi ngủ và thức dậy sớm hơn.

Cấu trúc giấc ngủ của người cao tuổi cũng thay đổi, với tỷ lệ giấc ngủ NREM và REM sóng chậm giảm, do đó, họ dễ tỉnh giấc giữa đêm và cảm thấy ít sảng khoái khi thức dậy vào buổi sáng.

Nhận biết dấu hiệu mất ngủ ở người trung niên

Mất ngủ thường gia tăng cùng với tuổi tác, đặc biệt ở người trung niên. Mặc dù sự thay đổi trong nhịp sinh học và chu kỳ giấc ngủ là điều hiển nhiên, việc chẩn đoán chứng mất ngủ yêu cầu phải tuân thủ một số tiêu chí cụ thể. Theo Phân loại Quốc tế về Rối loạn Giấc ngủ (ICDS), một người được xem là bị mất ngủ nếu có ít nhất một trong những triệu chứng sau, dù đã có đủ thời gian nghỉ ngơi và môi trường ngủ thoải mái:

• Khó khăn khi đi vào giấc ngủ;
• Thường xuyên tỉnh dậy sớm hơn dự kiến;
• Có cảm giác không muốn đi ngủ vào giờ hợp lý;
• Cần can thiệp để có thể ngủ.

Ngoài ra, những triệu chứng này có thể dẫn đến suy giảm hoạt động ban ngày như buồn ngủ quá mức, mệt mỏi, khó chịu, cáu kỉnh và khó tập trung. Nếu các triệu chứng này xảy ra ít nhất ba lần mỗi tuần và kéo dài trên ba tháng, bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh nhân mắc mất ngủ ngắn hạn hoặc mãn tính.

Nguyên nhân gây mất ngủ ở tuổi trung niên

Mất ngủ ở độ tuổi trung niên có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm thói quen sinh hoạt, sự thay đổi sinh lý tự nhiên và các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây mất ngủ ở độ tuổi này.

• Thói quen và môi trường ngủ không phù hợp: Các yếu tố như thời gian ngủ không hợp lý, uống rượu trước khi đi ngủ, hoặc ngủ trong khi vẫn bật TV có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ.
• Thiếu sự tham gia vào các hoạt động xã hội, gia đình và công việc không chỉ làm giảm mức độ hoạt động mà còn cản trở khả năng của cơ thể trong việc chuẩn bị cho một giấc ngủ chất lượng.
• Căng thẳng tâm lý: Những thay đổi lớn trong cuộc sống như nghỉ hưu, mất người thân, hoặc chuyển nhà có thể tạo ra căng thẳng, gây khó khăn cho giấc ngủ.
• Các vấn đề sức khỏe: Một số tình trạng như tiểu nhiều vào ban đêm, đau đớn do viêm khớp, hen suyễn, tiểu đường, loãng xương, ợ chua, và bệnh Alzheimer có thể làm người trung niên mất ngủ.
• Thiếu hoạt động thể chất: Thiếu vận động có thể dẫn đến cảm giác không buồn ngủ hoặc ngược lại là buồn ngủ liên tục, ảnh hưởng đến giấc ngủ vào ban đêm.
• Tác động của thuốc: Người lớn tuổi thường dùng nhiều loại thuốc hơn, và sự tương tác giữa các loại thuốc cũng như tác dụng phụ của chúng có thể gây ra tình trạng mất ngủ.
• Thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ mãn kinh: Trong giai đoạn mãn kinh, nhiều phụ nữ trải qua cơn bốc hỏa và ra mồ hôi ban đêm, những triệu chứng này có thể gây cản trở đáng kể đến giấc ngủ của họ. Các vấn đề này có thể kéo dài ngay cả sau khi mãn kinh.

Điều trị chứng mất ngủ ở người trung niên

Để điều trị chứng mất ngủ mãn tính ở người trung niên, bước đầu tiên là cải thiện môi trường ngủ. Bác sĩ có thể tư vấn bệnh nhân cách tạo ra một không gian ngủ thuận lợi, với những yếu tố sau:

• Phòng ngủ nên được giữ tối, yên tĩnh và có nhiệt độ thích hợp để tạo điều kiện cho giấc ngủ chất lượng.
• Giường chỉ nên dùng cho việc ngủ, không kết hợp với các hoạt động như làm việc hay giải trí.
• Sử dụng máy lạnh vào những ngày thời tiết nóng bức.
• Tham gia tập luyện thể dục đều đặn và duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh.
• Hạn chế caffeine và thuốc lá.

Ngoài ra, một số phương pháp điều trị không dùng thuốc có thể giúp giảm triệu chứng mất ngủ:

• Kiểm soát kích thích giấc ngủ: Bệnh nhân nên chỉ đi ngủ khi cảm thấy mệt. Nếu không ngủ trong 20 phút, họ nên dậy cho đến khi cảm thấy buồn ngủ.
• Hạn chế thời gian trên giường: Ghi nhật ký giấc ngủ giúp theo dõi thời gian ngủ và thức. Bác sĩ có thể khuyến nghị rút ngắn thời gian nằm trên giường cho đến khi giấc ngủ có dấu hiệu cải thiện.
• Liệu pháp nhận thức hành vi: Kỹ thuật này hướng đến việc biến đổi những suy nghĩ tiêu cực về giấc ngủ thành những suy nghĩ tích cực hơn, từ đó nâng cao chất lượng giấc ngủ.

Nếu các biện pháp này không hiệu quả, bác sĩ có thể xem xét sử dụng thuốc. Bệnh nhân sẽ được chỉ định uống loại thuốc phù hợp để cải thiện tình trạng mất ngủ ở người trung niên.

Mất ngủ ở người trung niên là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp cho chứng mất ngủ sẽ giúp những người ở độ tuổi trung niên có thể cải thiện giấc ngủ và nâng cao sức khỏe tổng thể hiệu quả.