Viêm phổi cấp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả

Trong bối cảnh thời tiết thay đổi thất thường, ô nhiễm không khí gia tăng và sự xuất hiện của các loại virus mới, viêm phổi cấp đang trở thành mối lo ngại lớn về sức khỏe cộng đồng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn cầu. Việc nhận thức đúng và đầy đủ về căn bệnh này không chỉ giúp bạn phát hiện sớm mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và xử lý kịp thời.

Viêm phổi cấp là gì?

Viêm phổi cấp là tình trạng phổi bị nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm, gây viêm các túi khí (phế nang) – nơi trao đổi oxy trong cơ thể. Khi bị viêm, các phế nang có thể chứa đầy dịch hoặc mủ, khiến khả năng hô hấp bị suy giảm nghiêm trọng. Đây là một bệnh lý cấp tính, thường diễn biến nhanh và có thể dẫn đến suy hô hấp nếu không được điều trị đúng cách.

Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu thường nhạy cảm hơn. Viêm phổi cấp không chỉ là vấn đề sức khỏe cá nhân mà còn là thách thức lớn đối với y tế cộng đồng, đặc biệt trong mùa dịch bệnh hoặc thời điểm giao mùa.

Nguyên nhân gây viêm phổi cấp

Viêm phổi cấp có thể bắt nguồn từ nhiều tác nhân khác nhau. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

• Vi khuẩn: Streptococcus pneumoniae (phế cầu khuẩn) là thủ phạm phổ biến nhất gây viêm phổi cấp ở cả trẻ em và người lớn. Ngoài ra, các vi khuẩn khác như Haemophilus influenzae hay Mycoplasma pneumoniae cũng có thể gây bệnh.
• Virus: Các loại virus như virus cúm (influenza), SARS-CoV-2 (gây COVID-19), hoặc virus hợp bào hô hấp (RSV) thường gặp ở trẻ nhỏ là những tác nhân quan trọng.
• Nấm: Dù ít phổ biến hơn, nấm như Pneumocystis jirovecii có thể gây viêm phổi ở người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như bệnh nhân HIV/AIDS hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.
• Lây truyền: Bệnh lây qua đường hô hấp, thông qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc qua tiếp xúc với bề mặt nhiễm khuẩn.
• Môi trường: Môi trường sống ô nhiễm, khói bụi, hoặc tiếp xúc với người bệnh trong không gian kín cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Triệu chứng của bệnh viêm phổi cấp

Nhận biết sớm các dấu hiệu của viêm phổi cấp là yếu tố quan trọng để điều trị hiệu quả. Dưới đây là những triệu chứng điển hình:

• Sốt cao đột ngột: Nhiệt độ cơ thể tăng nhanh, thường trên 38°C, kèm theo ớn lạnh.
• Ho có đờm: Ho kéo dài, đờm có thể màu vàng, xanh, hoặc đôi khi lẫn máu.
• Khó thở: Thở nhanh, nông, hoặc cảm giác thiếu không khí, đặc biệt khi vận động.
• Đau ngực: Cảm giác đau nhói khi hít thở sâu hoặc ho.
• Mệt mỏi: Cơ thể suy nhược, da tái nhợt, mất sức nhanh chóng.

Triệu chứng ở trẻ nhỏ và người cao tuổi:

• Ở trẻ nhỏ: Trẻ có thể bú kém, thở rút lõm ngực, khóc yếu hoặc bỏ bú hoàn toàn.
• Ở người cao tuổi: Các triệu chứng đôi khi không rõ ràng như sốt nhẹ hoặc không sốt, nhưng có dấu hiệu lẫn lộn, thở gấp và suy yếu dần.

Nếu bạn hoặc người thân có những dấu hiệu này, hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.

Những ai dễ mắc phải viêm phổi cấp?

Không phải ai cũng có nguy cơ mắc viêm phổi cấp như nhau. Dưới đây là những nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện khiến trẻ dễ nhiễm bệnh.
• Người cao tuổi (trên 65 tuổi): Sức đề kháng giảm, cùng với các bệnh nền, làm tăng nguy cơ.
• Người mắc bệnh mãn tính: Các bệnh như tim mạch, tiểu đường, hoặc COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính) làm phổi dễ tổn thương hơn.
• Người suy giảm miễn dịch: Bao gồm bệnh nhân ung thư, HIV/AIDS, hoặc đang hóa trị.
• Người hút thuốc lá và uống rượu nhiều: Những thói quen này làm tổn hại niêm mạc đường hô hấp, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus xâm nhập.

Viêm phổi cấp có lây không?

Viêm phổi cấp có thể lây lan, đặc biệt khi nguyên nhân là virus hoặc vi khuẩn. Cách lây truyền phổ biến bao gồm:

• Qua không khí: Ở nơi đông người, vi khuẩn và virus dễ phát tán qua không khí.
• Giọt bắn: Khi người bệnh ho, hắt hơi, các giọt bắn chứa mầm bệnh có thể lây sang người khác.
• Tiếp xúc gián tiếp: Chạm vào tay nắm cửa, vật dụng chung bị nhiễm khuẩn rồi đưa tay lên mũi, miệng.

Vì vậy, việc giữ vệ sinh cá nhân và hạn chế tiếp xúc với người bệnh là rất quan trọng để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Phương pháp điều trị viêm phổi cấp

Phương pháp điều trị viêm phổi cấp phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh:

• Kháng sinh: Được sử dụng nếu nguyên nhân là vi khuẩn, ví dụ penicillin hoặc azithromycin.
• Thuốc hạ sốt và giảm ho: Paracetamol giúp giảm sốt, thuốc long đờm hỗ trợ hô hấp.
• Thở oxy: Áp dụng khi người bệnh khó thở hoặc nồng độ oxy trong máu giảm.
• Nhập viện: Cần thiết trong trường hợp bệnh nặng, có nguy cơ biến chứng hoặc ở nhóm nguy cơ cao.

Lưu ý: Không tự ý dùng kháng sinh mà không có chỉ định của bác sĩ, vì điều này có thể gây kháng thuốc và làm bệnh trầm trọng hơn.

Viêm phổi cấp là một bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách lây truyền giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Hãy chú ý đến những dấu hiệu bất thường, tiêm phòng đầy đủ và tìm đến cơ sở y tế ngay khi cần thiết. Với những thông tin trên, hy vọng bạn đã có cái nhìn toàn diện về viêm phổi cấp và sẵn sàng hành động để giữ gìn sức khỏe.