Nhiễm trùng đường tiết niệu: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Nhiễm trùng đường tiết niệu hay còn gọi là nhiễm khuẩn đường tiết niệu, nhiễm trùng đường tiểu (Infection Tract Urinary – UTI) là nhiễm trùng một phần hay nhiễm trùng nhiều phần của đường tiểu (bàng quang hoặc thận) hay cả niệu đạo và niệu quản.

Có các loại nhiễm trùng đường tiết niệu sau:

Viêm niệu đạo:

Thường do vi khuẩn, ký sinh trùng, virus hay nấm. Lây qua đường tình dục thường do Chlamydia trachomatis hay Trichomonas vaginalis gây ra.

Viêm bàng quang:

Thường gặp ở phụ nữ, nhất là sau khi quan hệ tình dục. Viêm bàng quang ở nam giới thường phức tạp hơn, có thể do vấn đề từ niệu đạo, tuyến tiền liệt hay do can thiệp dụng cụ vào niệu đạo, nguyên nhân thường gặp nhất là viêm tuyến tiền liệt mạn tính.

Hội chứng niệu đạo cấp tính:

Xảy ra ở phụ nữ, thường tiểu nhiều lần, tiểu buốt và tiểu mủ, triệu chứng tương tự như viêm bàng quang. Đối với trường hợp này, thường nuôi cấy nước tiểu cho kết quả âm tính hoặc số khuẩn lạc thấp hơn so với viêm bàng quang. Do các vi khuẩn gây bệnh này (Chlamydia trachomatis và Ureaplasma urealyticum) thường không được phát hiện nếu chỉ làm nuôi cấy nước tiểu thường quy.

Nhiễm trùng đường tiết niệu không triệu chứng:

Thường không có các triệu chứng cơ năng và cả thực thể, nhưng nuôi cấy nước tiểu lại xác định là nhiễm trùng tiết niệu. Nước tiểu có thể có mủ. Do không có triệu chứng nên những bệnh nhân này thường phát hiện nhiễm trùng đường tiết niệu do có nguy cơ cao đi khám sàng lọc hoặc thực hiện nuôi cấy nước tiểu vì nguyên nhân khác.

Viêm bể thận cấp tính:

Nhiễm khuẩn tại nhu mô thận. Khoảng 20% phụ nữ bị viêm thận bể thận có diễn tiến thành nhiễm trùng huyết. Viêm thận bể thận thường do vi khuẩn ngược dòng tiết niệu, ngoài ra có thể là do nhiễm khuẩn thông qua đường máu đặc biệt là nhưng vi khuẩn có độc tố cao như Candida, S. aureus, Salmonella và P. aeruginosa.

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm khuẩn đường tiết niệu

Viêm niệu đạo (Urethritis):

Viêm niệu đạo thường gây đau khi đi tiểu và khiến người bệnh cảm thấy luôn muốn đi tiểu, đi tiểu nhiều hơn bình thường và mỗi lần chỉ tiểu được một ít.

Viêm bàng quang (Cystitis):

Triệu chứng của viêm bàng quang tương tự như viêm niệu đạo và có kèm theo đau bụng dưới.

Viêm thận (Pyelonephritis):

Nhiễm trùng thận nghiêm trọng hơn 2 loại nhiễm trùng trên, người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, sốt và ớn lạnh, đau lưng và vùng dưới thắt lưng, buồn nôn, nôn, ăn không ngon miệng.

Đi tiểu có máu là triệu chứng thông thường của nhiễm trùng đường tiết niệu và có thể xảy ra ở bất cứ loại nhiễm trùng tiết niệu nào trong các loại trên.

Biến chứng có thể gặp khi mắc nhiễm trùng tiết niệu

Nhiễm khuẩn đường tiết niệu nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng tổn thương trên thận như nhiễm trùng thận, hoặc biến chứng khác nguy hiểm tới tính mạng là nhiễm trùng huyết.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Các vi khuẩn gây viêm bàng quang, viêm thận bể thận thường gặp là:

• Vi khuẩn đường ruột (vi khuẩn kỵ khí Gram âm) (thường gặp).
• Vi khuẩn Gram dương (ít gặp).

Nhiễm trùng đường tiết niệu bình thường

Vi khuẩn Escherichia coli có độ bám dính đặc hiệu với biểu mô vùng chuyển tiếp của bàng quang với niệu quản (chiếm 75 – 95% các trường hợp). Ngoài ra, còn một số vi khuẩn Gram âm khác cũng gây nhiễm trùng tiết niệu là Klebsiella, Proteus mirabilis và Pseudomonas aeruginosa. Vi khuẩn Gram dương gây bệnh thường là Staphylococcus saprophyticus (chiếm 5 – 10% các trường hợp) và Streptococcus agalactiae trong trường hợp có bội nhiễm.

Nhiễm trùng đường tiết niệu ở bệnh nhân nằm viện

Escherichia coli thường chiếm 50% các trường hợp, các loài Gram âm khác như Enterobacter, Klebsiella, Pseudomonas, Proteus và Serratia chiếm 40%. Cầu khuẩn Gram dương như S. saprophyticus, E. faecalis và Staphylococcus aureus chiếm 10% còn lại.

Việc sử dụng bao cao su có chất diệt tình trùng cũng có thể gây nên nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiết niệu ở phụ nữ. Nguy cơ này gia tăng khi phụ nữ sử dụng kháng sinh hoặc chất diệt tinh trùng dẫn đến gây hại đến các vi khuẩn có lợi ở âm đạo, có thể làm cho Escherichia coli phát triển quá mức.

Ở phụ nữ lớn tuổi, bị tình trạng đại tiện không tự chủ làm vùng tầng sinh môn bị nhiễm bẩn dẫn đến nhiễm trùng đường tiết niệu.

Các bất thường về cấu trúc và chức năng của hệ tiết niệu cũng nguyên nhân dẫn đến nhiễm trùng tiết niệu. Các bất thường này thường làm tắc nghẽn dòng nước tiểu và tốc độ làm rỗng bàng quang kém. Việc làm rỗng bàng quang còn có thể gặp khó khăn nếu bị rối loạn chức năng thần kinh bàng quang.

Việc sử dụng các dụng cụ can thiệp như đặt ống thông bàng quang, việc soi bàng quang, đặt stent niệu đạo hay phẫu thuật cũng là các yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng tiết niệu.

Các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (do Chlamydia gây ra) có thể gây nhiễm trùng tiết niệu.