Những loại thuốc gây mất ngủ: Tác động đến sức khỏe và cách xử lý hiệu quả

Mất ngủ là một trong những tác dụng phụ không mong muốn của nhiều loại thuốc điều trị. Dù được sử dụng để chữa trị bệnh lý, nhưng các loại thuốc này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ của bạn. Trong bài viết này của Nhà thuốc Long Châu, bạn sẽ được tìm hiểu về những loại thuốc gây mất ngủ phổ biến, tác động của chúng lên sức khỏe và các biện pháp để khắc phục tình trạng này.

Thuốc gây mất ngủ là gì?

Thuốc gây mất ngủ là những loại thuốc khi sử dụng có thể dẫn đến tình trạng rối loạn giấc ngủ, làm cho người dùng khó ngủ hoặc không thể ngủ sâu giấc. Nguyên nhân chính là do một số thành phần trong thuốc có tác động kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tăng nhịp tim, gây căng thẳng hoặc lo âu. Hiểu rõ về các loại thuốc này và tác động của chúng giúp bạn có thể đưa ra những lựa chọn điều trị phù hợp hơn để duy trì giấc ngủ chất lượng.

Top những loại thuốc gây mất ngủ phổ biến hiện nay

Mất ngủ là một vấn đề thường gặp khi sử dụng một số loại thuốc. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là danh sách những loại thuốc gây mất ngủ phổ biến cách chúng ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn.

Thuốc điều trị huyết áp

Thuốc điều trị huyết áp, đặc biệt là các nhóm thuốc chẹn beta và thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors), là những loại thuốc cần thiết để kiểm soát huyết áp và bảo vệ tim mạch. Tuy nhiên, một trong những tác dụng phụ đáng chú ý của các loại thuốc này là chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ. 

Các thuốc chẹn beta làm giảm sự tiết hormone melatonin, một hormone có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chu kỳ ngủ - thức của cơ thể. Sự thiếu hụt melatonin có thể dẫn đến mất ngủ hoặc giấc ngủ không sâu. Bên cạnh đó, các tác dụng phụ khác như trầm cảm, lo âu và ác mộng cũng thường xuất hiện, làm tăng thêm gánh nặng về sức khỏe tâm lý và chất lượng giấc ngủ của người bệnh.

Thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống trầm cảm được sử dụng rộng rãi để điều trị các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu, nhưng chúng cũng có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến mất ngủ. Một số loại thuốc chống trầm cảm, đặc biệt là các thuốc thuộc nhóm SSRI và SNRI, có thể làm tăng mức độ căng thẳng và lo âu, đồng thời gây ra các rối loạn giấc ngủ nguyên phát như hội chứng chân không yên (RLS), ác mộng và thậm chí là chứng ngưng thở khi ngủ. 

Những rối loạn này không chỉ làm giảm chất lượng giấc ngủ mà còn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác. Đặc biệt, việc ngừng sử dụng thuốc chống trầm cảm đột ngột mà không giảm liều có thể gây ra hiệu ứng ngược, làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn giấc ngủ, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ bình thường.

Thuốc cảm lạnh

Thuốc cảm lạnh là một trong những loại thuốc không kê đơn phổ biến, thường được sử dụng để giảm các triệu chứng như nghẹt mũi, ho và đau họng. Tuy nhiên, một số thành phần trong thuốc cảm lạnh như pseudoephedrine và caffeine, có thể gây ra mất ngủ. Pseudoephedrine là một chất có tác dụng co mạch, giúp giảm nghẹt mũi, nhưng đồng thời cũng kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tăng nhịp tim và gây căng thẳng. 

Khi sử dụng thuốc cảm lạnh vào buổi tối, pseudoephedrine có thể làm gián đoạn chu kỳ ngủ - thức tự nhiên của cơ thể, dẫn đến khó ngủ hoặc giấc ngủ không sâu. Bên cạnh đó, một số loại thuốc cảm lạnh còn chứa caffeine - một chất kích thích có tác dụng kéo dài thời gian tỉnh táo và ức chế cảm giác buồn ngủ. Sự kết hợp của các thành phần này có thể khiến người dùng cảm thấy bồn chồn, khó chịu và không thể duy trì giấc ngủ bình yên.

Thuốc chống viêm corticosteroid

Corticosteroid là một nhóm thuốc đa dụng, được sử dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý như dị ứng, viêm nhiễm và các bệnh tự miễn. Tuy nhiên, việc sử dụng corticosteroid không phải lúc nào cũng an toàn đối với giấc ngủ của người dùng. Loại thuốc này có thể gây ra rối loạn giấc ngủ do ảnh hưởng đến cơ chế sản xuất hormone của cơ thể, đặc biệt là cortisol – một hormone đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chu kỳ ngủ - thức. 

Khi sử dụng corticosteroid vào buổi tối, mức độ cortisol trong cơ thể có thể tăng cao hơn bình thường, dẫn đến tình trạng mất ngủ. Người dùng có thể gặp khó khăn trong việc bắt đầu giấc ngủ hoặc không thể duy trì giấc ngủ sâu, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giấc ngủ tổng thể.

Thuốc điều trị Parkinson

Các loại thuốc điều trị Parkinson, đặc biệt là chất chủ vận dopamine như pramipexole và ropinirole, được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng như run và cứng cơ. Tuy nhiên, một trong những tác dụng phụ đáng lo ngại của các loại thuốc này là gây mất ngủ. Chất chủ vận dopamine có tác dụng kích hoạt các thụ thể dopamine trong não, giúp giảm bớt triệu chứng của Parkinson, nhưng đồng thời cũng có thể làm rối loạn chu kỳ giấc ngủ. 

Những người sử dụng thuốc này thường gặp khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ sâu, do cảm giác bồn chồn, căng thẳng hoặc các tác dụng phụ như buồn nôn và chóng mặt. Thêm vào đó, thuốc có thể gây ra các vấn đề như ác mộng hoặc hội chứng chân không yên (RLS), khiến người bệnh khó chịu và khó ngủ.

Thuốc giảm đau

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và paracetamol là hai loại thuốc gây mất ngủ tiếp theo bạn cần lưu ý. Những loại thuốc này có tác dụng giảm đau, nhưng chúng cũng tiềm ẩn nguy cơ gây ra rối loạn giấc ngủ. Tác dụng phụ như đau bụng, tăng lượng axit trong dạ dày và các vấn đề về tiêu hóa có thể khiến người dùng cảm thấy không thoải mái, dẫn đến khó ngủ. Những khó chịu này không chỉ làm giảm chất lượng giấc ngủ mà còn có thể dẫn đến tình trạng mất ngủ kéo dài nếu không được quản lý đúng cách.

Các loại thuốc điều trị hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) như albuterol và prednisone thường được sử dụng để kiểm soát triệu chứng và cải thiện chức năng hô hấp, nhưng cũng là những loại thuốc gây mất ngủ. Albuterol, một loại thuốc giãn phế quản, có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương, dẫn đến nhịp tim tăng nhanh và cảm giác bồn chồn, gây khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ. Prednisone, một loại corticosteroid, cũng có thể gây rối loạn giấc ngủ do làm tăng mức độ cortisol trong cơ thể, gây cảm giác hưng phấn và khó chịu, đặc biệt khi sử dụng vào buổi tối.

Thuốc ức chế bơm proton (PPI)

Thuốc ức chế bơm proton (PPI), chẳng hạn như omeprazole và lansoprazole, thường được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến dạ dày như trào ngược axit và viêm loét dạ dày. Tuy nhiên, một trong những tác dụng phụ tiềm ẩn của nhóm thuốc này là gây mất ngủ. PPI có thể làm xáo trộn nhịp sinh học của cơ thể, do ảnh hưởng đến sự cân bằng hóa học trong dạ dày và hệ thần kinh. Khi dạ dày giảm tiết axit, quá trình tiêu hóa có thể bị chậm lại, dẫn đến cảm giác khó chịu và gây rối loạn giấc ngủ.

Ngoài ra, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng PPI có thể ảnh hưởng đến sự hấp thụ magiê trong cơ thể, một khoáng chất quan trọng trong việc điều hòa giấc ngủ. Chính vì thế, việc sử dụng PPI lâu dài hoặc không đúng cách có thể khiến bạn gặp phải tình trạng mất ngủ hoặc giấc ngủ không sâu.

Cách xử lý và khắc phục tình trạng mất ngủ do thuốc

Để đối phó với tình sử dụng thuốc gây mất ngủ, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau đây:

• Thay đổi thời gian sử dụng thuốc: Thay vì uống thuốc vào buổi tối, bạn có thể chuyển sang uống vào buổi sáng hoặc giữa ngày để giảm thiểu tác động lên giấc ngủ.
• Điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi loại thuốc: Hãy thảo luận với bác sĩ về việc điều chỉnh liều lượng thuốc sử dụng hoặc tìm kiếm các loại thuốc thay thế ít gây mất ngủ hơn.
• Sử dụng biện pháp hỗ trợ giấc ngủ: Áp dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga hoặc sử dụng các liệu pháp tự nhiên như trà hoa cúc, tinh dầu oải hương để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Tăng cường thói quen ngủ lành mạnh: Thiết lập giờ đi ngủ cố định, tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ và tạo môi trường ngủ thoải mái để hỗ trợ giấc ngủ tự nhiên.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu tình trạng mất ngủ kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.

Việc sử dụng một số loại thuốc gây mất ngủ có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Để giảm thiểu tác động tiêu cực, bạn nên cân nhắc các biện pháp thay thế và điều chỉnh lối sống tích cực hơn. Nếu tình trạng mất ngủ kéo dài, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm ra giải pháp phù hợp và an toàn cho sức khỏe của bạn.