Rối loạn điện giải là gì? Có nguy hiểm không?

Mất cân bằng điện giải xảy ra do nhiều nguyên nhân, có thể có một bệnh tiềm ẩn bên dưới. Cùng tìm hiểu về rối loạn điện giải và mối nguy hiểm đối với sức khỏe.

Chất điện giải là gì?

Chất điện giải là những khoáng chất tạo ra điện tích khi chúng hòa tan trong chất lỏng như máu và nước tiểu. Cơ thể bạn tạo ra chất điện giải. Bạn cũng nhận được các khoáng chất này từ thực phẩm, đồ uống và chất bổ sung. Chất điện giải trong máu, mô, nước tiểu và các chất dịch cơ thể khác đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng chất dịch cơ thể, điều hòa nhịp tim và hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp.

Chất điện giải có tác dụng gì?

Các ion trong cơ thể có vai trò cân bằng nước, vận chuyển chất dinh dưỡng vào tế bào, loại bỏ chất thải, cho phép dây thần kinh gửi tín hiệu cho phép cơ bắp thư giãn hoặc co bóp hiệu quả, duy trì hoạt động của não và tim… Mỗi một chất điện giải thực hiện các chức năng khác nhau trong cơ thể như:

• Natri kiểm soát mức chất lỏng và hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp.
• Kali hỗ trợ chức năng tim, thần kinh và cơ bắp. Nó cũng di chuyển chất dinh dưỡng vào tế bào và loại bỏ các chất thải ra khỏi chúng đồng thời hỗ trợ quá trình trao đổi chất của bạn.
• Canxi giúp mạch máu co giãn và ổn định huyết áp. Nó cũng tiết ra hormone và protein giúp hệ thần kinh gửi tín hiệu.
• Clorua giúp duy trì lượng máu, huyết áp và chất dịch cơ thể khỏe mạnh.
• Magiê hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp. Nó cũng thúc đẩy sự phát triển của xương và răng khỏe mạnh.
• Phốt phát hỗ trợ hệ thống xương cũng như chức năng thần kinh và cơ bắp.
• Bicarbonate giúp cân bằng axit và các hợp chất kiềm cơ bản (bazơ) trong máu. Bicarbonate cũng giúp di chuyển carbon dioxide (một chất thải) qua máu của bạn.

Mất cân bằng điện giải có thể do một hoặc một số ion quá cao hoặc quá thấp trong cơ thể, có thể gây ra triệu chứng nhẹ, nghiêm trọng hoặc không triệu chứng. Các rối loạn có thể gặp như:

• Tăng, hạ natri máu;
• Tăng, hạ kali máu;
• Tăng, hạ canxi máu;
• Tăng, hạ clo huyết;
• Tăng, hạ magie máu;
• Tăng, hạ phosphat máu;
• Toan máu, kiềm máu.

Nguyên nhân gây mất cân bằng điện giải

Nước chiếm hơn một nửa trọng lượng cơ thể bạn. Máu và chất lỏng trong và xung quanh tế bào (gọi là khoang dịch) chứa phần lớn lượng nước này. Thận và gan của bạn, cũng như các cơ quan và mô khác, liên tục di chuyển các chất điện giải vào và ra khỏi tế bào để điều chỉnh mức chất lỏng trong các ngăn. Một số tình trạng sức khỏe nhất định có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và cân bằng chất điện giải của cơ thể bạn. Khi khoang dịch có quá nhiều hoặc quá ít chất điện giải, bạn sẽ bị mất cân bằng điện giải.

Các yếu tố nguy cơ gây mất cân bằng điện giải như: Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn tuổi dễ bị thay đổi nồng độ điện giải hơn, nhưng sự mất cân bằng có thể xảy ra với bất kỳ ai.

Một số bệnh lý nhất định cũng có thể làm mất cân bằng điện giải trong cơ thể bạn. Bạn có thể có nhiều khả năng bị mất cân bằng điện giải nếu bạn bị:

• Bỏng;
• Bệnh ung thư;
• Bệnh tim mạch, suy tim hoặc huyết áp cao;
• Mất nước do không uống đủ chất lỏng hoặc nôn mửa quá nhiều, tiêu chảy, đổ mồ hôi nhiều hoặc sốt;
• Thừa nước hoặc nhiễm độc nước do uống quá nhiều nước;
• Bệnh thận;
• Bệnh gan như xơ gan;
• Bệnh nội tiết;
• Rối loạn sử dụng chất gây nghiện.

Một số loại thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến nồng độ điện giải, bao gồm:

• Thuốc kháng sinh;
• Thuốc hóa trị;
• Corticosteroid;
• Thuốc lợi tiểu và thuốc nhuận tràng.

Triệu chứng mất cân bằng điện giải

Các triệu chứng mất cân bằng điện giải khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và loại chất điện giải. Sự mất cân bằng điện giải nhẹ có thể không gây ra những thay đổi đáng chú ý. Các triệu chứng của rối loạn điện giải như:

• Lú lẫn, kích thích và khó chịu;
• Co giật, hôn mê;
• Tiêu chảy hoặc táo bón;
• Mệt mỏi, khát nước;
• Nhức đầu, chóng mặt;
• Nhịp tim không đều hoặc nhanh, loạn nhịp tim;
• Chuột rút cơ, co thắt cơ hoặc yếu cơ;
• Buồn nôn và ói mửa;
• Đau bụng, chướng bụng;
• Tê hoặc ngứa ran ở chân tay, ngón tay và ngón chân;
• Ngất;
• Tiểu đỏ, nước tiểu sẫm màu.

Rối loạn điện giải có nguy hiểm không?

Các chất điện giải phải được cân bằng đồng đều để cơ thể bạn hoạt động bình thường. Mất cân bằng điện giải có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như hôn mê, co giật và ngừng tim. Đây là những biến chứng nặng nề, có thể tử vong hoặc để lại di chứng lâu dài nếu không được xử trí kịp thời. Vì vậy, khi có các triệu chứng nghi ngờ rối loạn điện giải, hãy đến cơ sở y tế để được điều trị thích hợp và đặc biệt không được tự ý dùng thuốc. Uống nhiều chất điện giải mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ có thể tạo ra sự mất cân bằng khác và dẫn đến các biến chứng về sức khỏe.

Mất cân bằng điện giải được điều trị như thế nào?

Phương pháp điều trị khác nhau tùy thuộc vào loại rối loạn điện giải và bệnh lý gây ra tình trạng đó. Một số phương pháp điều trị thường được sử dụng để khôi phục lại sự cân bằng hợp lý của khoáng chất trong cơ thể. Bao gồm:

• Dịch truyền tĩnh mạch: Có thể sử dụng các dung dịch có sẵn hoặc pha thành dung dịch mới có nồng độ các chất phù hợp với kết quả xét nghiệm các ion.
• Thuốc uống và chất bổ sung: Thuốc uống và chất bổ sung thường được sử dụng để điều chỉnh những bất thường về khoáng chất mãn tính trong cơ thể bạn. Điều này phổ biến hơn nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh thận mạn. Tùy thuộc vào sự mất cân bằng điện giải, bạn có thể nhận được thuốc hoặc chất bổ sung như: Canxi (gluconate, cacbonat, citrate hoặc lactate), oxit magiê, kali clorua, phốt phát. Những thứ này có thể giúp thay thế các chất điện giải đã cạn kiệt trong thời gian ngắn hoặc dài hạn, tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản gây ra chứng rối loạn của bạn.
• Chạy thận nhân tạo: Chạy thận nhân tạo là một loại chạy thận sử dụng máy để loại bỏ chất thải ra khỏi máu của bạn. Điều trị này có thể được sử dụng nếu như có tình trạng đe dọa tính mạng.

Rối loạn điện giải là tình trạng xảy ra do mất cân bằng các ion trong cơ thể dẫn đến rối loạn chức năng của chúng. Tình trạng này có thể nguy hiểm tính mạng, do đó cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Xem thêm:

• Cách bổ sung chất điện giải tự nhiên từ rau củ quả
• Bổ sung chất điện giải khi vận động như thế nào?